نفوذ نظام سلطة مذکر در بنیان اندیشه‌های پروین اعتصامی از دیدگاه نظریة جامعه‌شناختی پی‌یر بوردیو

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی

2 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

10.30465/copl.2024.46984.4078

چکیده

با ظهور انقلاب مشروطیت در ایران، زنان ایرانی به حقوق و جایگاه خود آگاه‌تر شدند و تمایل بیشتری به فعالیت در عرصه‌های اجتماعی پیدا کردند. در این میان، پروین اعتصامی با سرودن اشعاری انتقادی، فریادِ رسای زنانی شد که در طول تاریخ در زیر سلطة نظامِ مردسالار از بسیاری از حقوق محروم و منزوی شده بودند. پروین در اشعارس با زبانی منتقدانه بر بی‌عدالتی‌های اجتماعی می‌تازد و از وضعیت بغرنج زنان در جامعه انتقاد می‌کند. بنا به نظر پی‌یر بوردیو جامعه‌شناس فرانسوی(1930-2002م) در کتاب «سلطة مذکر»، زنان خود نیز در این سلطة بر خود مشارکت می‌کنند و با .سلطه‌گران همدست می‌شوند؛ زیرا عاملان اجتماعی در طی فرایندی تاریخی دیدگاهِ مذکر را در قالب باورهایی بدیهی (دوکسا) در مردان و زنان نهادینه می‌کنند و پذیرش چنین دیدگاهی را در ذهنیت جامعه طبیعی جلوه می‌دهند. هدف این مقاله تحلیل دیدگاه سلطة مذکر در جهان اندیشه و اشعار پروین اعتصامی بر اساس نظریة جامعه‌شناسی پی‌یر بوردیو است. از این‌رو، با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره‌گیری از مبانی جامعه‌شناختی بوردیو تأثیرات سلطة مذکر را در جهان اندیشه و اشعار پروین بررسی می‌نماید. بر اساس یافته‌های این مقاله، پروین با آنکه در برخی ازاشعار خود از سلطة مذکر انتقاد می‌کند، اما به‌طور کلی، موضعی دوگانه و پارادوکسیکال در این زمینه دارد. او با پیروی از اسلوب شاعران گذشته، با نهادِ ادبیاتِ مردانه همسو می‌شود. در اشعارش جزئیات روحی و عاطفی زنانه چندان برجسته نمی‌شود و ویژگی‌های زبانی‌اش، از زبان مردانه تمایز نمی‌یابد. به‌نظر می‌رسد که سلطة مذکر در اعماق ناخودآگاه ذهن پروین ریشه دوانده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The influence of the male authority system in the foundation of Parvin Etsami's thoughts from the point of view of Pierre Bourdieu's sociological theory

نویسندگان [English]

  • Hossein Adhami 1
  • masroureh mokhtari 2
1 PhD student of Persian language and literature of Mohaghegh Ardabili University
2 Associate Professor Persian Language and literature. University of Mohaghegh Ardabili. Department of Persian Language and Literature. Faculty of Literature and Foreign Languages. Ardabil. Iran.
چکیده [English]

With the emergence of the constitutional revolution in Iran, Iranian women became more aware of their rights and position and became more willing to work in social fields. In the meantime, by writing critical poems, Parvin Etisami became the voice of women who were deprived of many rights and isolated throughout history under the rule of the patriarchal system. Parveen criticizes social injustices in his poems and criticizes the difficult situation of women in the society. According to French sociologist Pierre Bourdieu (1930-2002) in his book "Male Dominance", women also participate in this domination over themselves and become complicit with the dominators. Because during a historical process, social actors institutionalize the male point of view in the form of self-evident beliefs (doxa) in men and women and make the acceptance of such a point of view appear natural in the mentality of society. The purpose of this article is to analyze the perspective of male authority in the world of thought and poems of Parvin Etisami based on the sociological theory of Pierre Bourdieu. Therefore, with the descriptive-analytical method and using Bourdieu's sociological foundations, he examines the effects of male authority in the world of Parvin's thoughts and poems. According to the findings of this article, although Parvin criticizes male authority in some of his poems, in general, he has a dual and paradoxical position in this field. By following the style of the poets of the past, he aligns himself with the institution of male literature. In his poems, women's spiritual and emotional details are not so prominent, and his language features are not distinguished from men's language. It seems that male authority has taken root in the unconscious depths of Parvin's mind.Abstract

کلیدواژه‌ها [English]

  • Parvin Etsami
  • male dominance
  • Pierre Bourdieu
  • sociological theory
  •        منابع

    • آرین‌پور، یحیی،(1374)، از نیما تا روزگار ما، تهران: زوار.
    • اعتصامی، پروین، (1396)، دیوان پروین اعتصامی، چاپ سوم، تهران: مهراوید.
    •  انصاری، منصور و فاطمه طاهرخانی، (1389)، «بررسی نظریة"زبان و قدرت نمادین" پی­یر بوردیو»، فصلنامة پژوهش­های سیاسی و بین المللی، سال اول، شمارة سوم، صص51-65.
    • ایوبی، حجت‌الله، (1400)، به طعم فرهنگ:جامعه شناسی سیاسی پی‌یر بوردیو ، چاپ اول، تهران: نشر ثالث.
    • بوردیو، پی­یر، (­1393 )، تمایز: نقد اجتماعی قضاوت­های ذوقی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر ثالث.
    • ----------- (1396)، نظریة کنش، ترجمة مرتضی مردیها، چاپ هفتم، تهران: انتشارات نقش نگار.
    • ---------- (1398)، جامعه‌شناسی و مورّخ، مصاحبه از: روژه شاروتی، ترجمة انور محمدی، چاپ اول، تهران: نشر گل آذین.
    • -------- (1400)، سلطة مذکر، ترجمة محسن ناصری راد، چاپ اول، تهران: آگه.
    • سهراب‌زاده، مهران و دیگران، (1399)، «برساخت هویت زنانه در متون روشنفکری ایران (عصر مشروطه تا پایان پهلوی اوّل)»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال شانزدهم، شماره 22 ، صص151-176.
    • شایان مهر، علیرضا (1398)، پی‌یر بوردیو، چاپ دوم، تهران: نشر اختران.
    • شریفی‌مقدم، آزاده و آناهیتا بردبار، (1389)، «تمایز گونگی جنسیت در اشعار پروین اعتصامی(پژوهشی زبان شناختی)»، دوفصلنامة علمی پژوهشی علوم انسانی زبان‌پژوهی دانشگاه الزهرا(س)، سال دوم، شماره 3، صص 125-151
    • شیانی، ملیحه و حنان زارع، (1401)، «زن و توسعه: وضعیت زنان ایران در دورة قاجار، پهلوی اول و دوم»، مطالعات جامعه­شناختی (نامه علوم اجتماعی)، دورة بیست و نهم، شمارة 2، صص49-78.
    • صادقی‌گیوی، پرهیزکار و مریم، بهاره، (1389)، «تبیین هویت سنتی و مدرن زن در شعر پروین اعتصامی»، مجلة پژوهش زبان و ادبیات فارسی، صص 208-227.
    • معینیان، نرمینه، (1395)، «بررسی جامعه‌شناختی تفاوت زبان بین زنان و مردان»، نشریة مطالعات جامعهشناسی، سال نهم، شماره سی و سوم، صص 83-93
    • ملک­زاده بیانی، بانو(1350)، «زن در ایران باستان»، نشریة هفت هنر، شمارة 7، صص43-50.
    • وارداف، رونالد، (1393)، درآمدی بر جامعهشناسی زبان، ترجمة رضا امینی، چاپ اول، تهران: نشر بوی کاغذ.
    • - Bourdieu, Pierre, (2014), Distinction: Social Criticism of Zokhi Judgments, translated by Hassan Chavoshian, Tehran: Third Edition.
    • - ----------- (2016), Theory of Action, translated by Morteza Mardiha, 7th edition, Tehran: Naqsh Nagar Publications.
    • - ---------- (2018), Sociology and Historian, interview by: Roje Sharouti, translated by Anwar Mohammadi, first edition, Tehran: Gol Azin Publishing.
    • - -------- (1400), male authority, translated by Mohsen Naseri Rad, first edition, Tehran: Agh.
    • - Wardaf, Ronald, (2014), An Introduction to the Sociology of Language, translated by Reza Amini, first edition, Tehran: Boi Kagaz Publishing House.