رفع ابهام از یک عبارت در نامه‌های ملک الشعراء بهار

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

10.30465/copl.2022.39690.3698

چکیده

ملک الشعرا بهار در یکی از نامه‌های اخوانی خود به مجتبی مینوی معتقد است که در نخستین کنگره نویسندگان ایران شعر او و رفقای دیگرِ سنت‌پردازش در هیاهوی اسلوبِ جدید و بی‌وزن و قافیه حزب توده و شعر امثال نیما و رواهیچ و نیز مهملات تبریزیان جوان نادیده گرفته شده است. این مقاله در صدد است تا منظور بهار را از عبارت «مهملات تبریزیان جوان» آشکار سازد. این کنگره در سال 1325 برگزار شده بود و در آن سال فرقه دموکرات در آذربایجان استقرار داشت. حزب توده به عنوان متولیِ برگزاری کنگره سه نفر را از حزب دموکرات آذربایجان به این گردهمایی دعوت کرده بود: سیدتقی میلانی، اسماعیل شمس و بالاش آذراوغلو. میلانی در این کنگره اشعاری به زبان فارسی خواند. اسماعیل شمس در مورد ادبیات آذربایجان سخنرانی کرد و آذراوغلو اشعاری را به زبان ترکی قرائت نمود که ظاهراً مورد تشویق گرم حضار قرار گرفت. بهار استقبال از اشعار آذراوغلو را در کنار شعرخوانی امثال نیما و رواهیچ بر بی‌اعتنایی از سوی متجددین و به حاشیه رفتن جریان سنت‌گرایی ادبی حمل می‌کند و از این قضیه در نامه‌اش به مینوی سخت گلایه‌مند است. او با آوردن صفت مهملات برای اشعارِ شاعرانِ جوانِ تبریز نارضایتی و مخالفت خود را از مواضع سیاسی و فرهنگی فرقه دموکرات ابراز داشته و عملکرد آنان را هم‌سو با نیت برگزار کنندگان کنگره در تخریب ادبیات ملی ایران ارزیابی کرده است. در این پژوهش تلاش شده تا با روش کتاب‎خانه‌ای و گردآوری داده‌ها به برخی مسائل پشت پرده در برگزاری نخستین کنگره نویسندگان اشاره گردد. این مسائل تاکنون در جایی بازگو نشده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Disambiguating a phrase in the letters of Malek-o’ Shoara Bahar

نویسنده [English]

  • saeed karimi qare baba
Associate Professor in Persian Language and Literature, Payame Noor University
چکیده [English]

In one of his Brotherhood letters to Mojtaba Minavi, the Malek-o' Shoara Bahar maintains that in the first Congress of Iranian Writers, his poetry and that of other comrades in the tradition were ignored in the tumult of the new and weightless style and rhyme of the Tudeh Party and the poetry of Nima and Ravahij and the nonsense of young Tabrizi poets. This article seeks to reveal the Bahar’s intention of the phrase "the nonsense of young Tabrizi poets". This congress was held in 1947 and in that year the Democratic sect was established in Azerbaijan. The Tudeh Party, as the organizer of the congress, had invited three members of the Democratic Party of Azerbaijan to the gathering: Seyed Taqi Milani, Ismail Shams and Balash Azaraoglu. Milani recited poems in Persian at this congress. Ismail Shams spoke about Azerbaijani literature and Azraoglu recited poems in Turkish that were apparently warmly applauded by the audience. Bahar took the audience’s support of Azaraoglu's Turkish poems, along with poetry readings by others like Nima and Ravahij as a disrespect to the modernists and the marginalization of literary traditionalism, and laments this in his letter to Minavi. By using the adjective “nonsense”, for young Tabrizi poets, Bahar has expressed his dissatisfaction and opposition towards democratic sect’s political and cultural positions. He has maintained that their performance has been in line with the intentions of congress’s organizers in destroying the national literature of Iran. In this research, an attempt has been made to point out some behind-the-scenes issues in holding the first writers' congress through the library method and data collection. These issues have not been mentioned anywhere so far.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bahar
  • Tabriz
  • Iranian Writers'
  • Congress
  • Iranian-Soviet Cultural Relations Association
  • Democratic Sect of Azerbaijan
آبراهامیان، یرواند (1383) ایران بین دو انقلاب؛ از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ترجمه کاظم فیروزمند، حسن شمس‌آوری، محسن مدیرشانه‌چی، تهران: مرکز
آذراوغلو، بالاش (1383) عؤموردن اؤتن ایل‌لر، برگردان به خط فارسی: عادل پیرشاه‌وئردی، ارومیه: یاز.
آریان‌راد، امین (1396) «نگاهی به انجمن روابط فرهنگی ایران و اتحاد جماهیر شوروی»؛ فصلنامه تاریخ روابط خارجی، سال 18، شماره 70، صص 43- 62.
آرین‌پور، یحیی (1382) از نیما تا روزگار ما (ج 3)، تهران: زوار.
آل احمد، جلال و نیما یوشیج (1376) نیما چشم جلال بود، زیر نظر شمس آل احمد، پژوهش و ویرایش: مصطفی زمانی‌نیا، تهران: کتاب سیامک و میترا.
افراشته، محمد علی (1360) نمایش‌نامه‌ها، تعزیه‌ها و سفرنامه‌، تهران: حیدربابا.
بالایی، کریستف (1374) از کنگره‌ای تا کنگره دیگر؛ ترجمه شهین سرّاج، مجله کلک، شماره‌های ‌68- 70، صص 69- 58.
نوری، نورالدین (1385) نخستین کنگره نویسندگان ایران؛ تهران: اسطوره.
بی‌نام (1326) حاجی میرزا عبدالرحیم طالبوف، تبریز: انجمن روابط فرهنگی ایران با اتحاد شوروی.
بهار، محمد تقی (1390) دیوان ملک الشعرا بهار، تهران: نگاه.
بهار، محمد تقی (1379) نامه‌های ملک‌الشعراء بهار، به کوشش علی میرانصاری، تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
بهار، محمد تقی (1357) تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران؛ جلد اول، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
بهار، محمد تقی (1355) بهار و ادب فارسی؛ به کوشش محمد گلبن، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
بهار، محمد تقی (1349) مکاتیب ادبی؛ از بهار به مینوی (قسمت 2)، مجله یغما، ش 261، صص 142- 137.
پروین، ناصرالدین (1395) دل‌مشغولی‌های بهار: به همراه گزیده‌ای از مقاله‌های سیاسی- اجتماعی او، تهران: جهان کتاب.
جامی، ن (1362) گذشته چراغ راه آینده است، تهران: ققنوس.
حمیدیان، سعید (1381) داستان دگردیسی؛ روند دگرگونی‌های شعر نیما یوشیج، تهران: نیلوفر.
روزنامه اطلاعات (1325) شماره 6095، تاریخ: 11/4/1325، ص 1.
شمس لنگرودی، محمد (1381) تاریخ تحلیلی شعر نو (جلد اول)، تهران: مرکز.
علیزاده، جمشید (1384) «سال‌شمار زندگی شهریار»، مجله بخارا، شماره 43، صص 350- 356.
ـــــــــــــــ (1374) به همین سادگی و زیبایی؛ یادنامه شهریار، تهران: مرکز.
فرشیدورد، خسرو (1363) درباره ادبیات و نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.
کاتم، ریچارد (1379) نفت ایران، جنگ سرد و بحران آذربایجان، ترجمه کاوه بیات، تهران: نی.
کشاورز، کریم (1351) «کریم کشاورز: مترجم، نویسنده، انسان (گفت‌وگو با کریم کشاورز)»، مجله کتاب امروز، شماره 3، صص 13- 2.
گروه نویسندگان (1326) نخستین کنگره نویسندگان ایران، تهران: چاپ‌خانه رنگین.
میرعابدینی، حسن (1395) مدخل «نخستین کنگره نویسندگان ایران» در دانشنامه زبان و ادب فارسی (ج 6)؛ به سرپرستی اسماعیل سعادت، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
ناتل خانلری، پرویز (1369) هفتاد سخن (ج 3)، تهران: توس.
هدایت، صادق (1379) هشتاد و دو نامه به حسن شهید نورایی؛ با پیشگفتار بهزاد نوئل شهید نورایی و با مقدمه و توضیحات ناصر پاکدامن، پاریس: کتاب چشم‌انداز.
یوشیج، نیما (1396) یادداشت‌های نیما یوشیج؛ به کوشش شراگیم یوشیج، تهران: مروارید.
تارنماها
فتح الله‌زاده، اتابک (13/10/1400) «قتل فاجعه‌بار اسماعیل شمس»، سایت ایران امروز، http://www.iran-emrooz.net.
سراج، شهین و اسد بدیع (13/10/1400) «آثار بهار»، سایت ملک الشعرا بهار، http://www.bahar-site.fr
بی‌نام (13/10/1400) «بالاش آذراوغلو»، سایت ویکی‌پدیا، https://azb.m.wikipedia.org
گروه نویسندگان (13/10/1400) «میرجعفر پیشه‌وری‌نن گؤروشنلردن قیسا بیر خاطیره‌لر»، سایتِ آچیق سؤز، http://achiq.info