داغ ننگ و گفتمان طرد در روایت‌های صادق هدایت

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان

2 دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی و پژوهشگر مرکز تحقیقات، آموزش و مشاورۀ دانشگاه چَه‌رمو اقلیم کردستان عراق

10.30465/copl.2024.47700.4102

چکیده

در جهان معاصر با گذر از نظام معرفتی-انضباطیِ جهانشمول و باور اشرافی/طبقاتی جهان کلاسیک، توجه به جهان فردی و فردیت افراد میسر گردید و هویت سوژه‌های متنی بر مبنای سبک زندگی و انواع سرمایه‌های فردی و اجتماعی آنها، موضوع بازنمایی روایت‌های ادبی قرار گرفت. بر همین اساس، فقدان برخی از سرمایه‌ها یا خلل در آنها که به مثابۀ اشکالی از داغ ننگ سوژه‌ها مفروض است، به روایت درآمد. از میان داستان‌نویسان معاصر فارسی، صادق هدایت از برجسته‌ترین نمایندگان بازنمایی انواع داغ ننگ و گفتمان طرد ملازم آن است. در این نوشتار داغ ننگ سوژه‌ها و گفتمان طرد ملازم آنها، در چند داستان کوتاه صادق هدایت دلالت‌یابی و تفسیر شده است. نتیجه نشان می‌دهد که راوی داستان‌های هدایت در بازنمایی سوژه‌های متنی، داغ‌خوردگی آنان را در قالب سه شکل تنانه، شخصیتی/روانشناختی و قبیله‌ای/خویشاوندی بازنمایی کرده است که مبنای شکل‌گیری برخی از آنها همچون وضعیت شریف داستان بن‌بست و داود گوژپشت به مثابۀ امر پیشینی یا فلسفی می‌نماید و در مواردی هم اساس داغ ننگ سوژه‌هایی همچون آبجی‌خانم، عصمت‌السادات، حسن و حاجی مراد امری تاریخی بوده؛ حاصل مناسبات نامتوازن اجتماعی است. آنچه مهم می‌نماید این است که بازنمایی موارد مذکور از یک سو حاکی از استیصال بشر کنونی در کنار تشخص و استقلال برآمده از فردیت‌گرایی معاصر است از سوی دیگر حاوی وجوهی از پرسش/اعتراض‌های‌ فلسفی و اجتماعی است که پیشتر به این شکل صورتبندی نشده‌اند؛ اگرچه در مواردی موضع مولف پنهان داستان‌ها و در تداوم آن نگاه شخصی راوی هم در تشدید یا بسامد پرسش/اعتراض‌های مذکور اثر گذاشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The stigma and the discourse of rejection in Sadegh Hedayat's narratives

نویسندگان [English]

  • parsa yaghoobi janbeh saraei 1
  • Najmadin rostam younes 2
1 Professor of the Department of Persian Language and Literature, University of Kurdistan
2 (Ph.D of Persian language and literature, Researcher of the Research, Education and Consulting Center of Charmo University, Kurdistan of Iraq)
چکیده [English]

In the contemporary world, by passing the universal epistemological-disciplinary system and the aristocratic/class belief of the classical world, it became possible to pay attention to the individual world and the individuality of individuals, and the identity of textual subjects based on their lifestyles and types of personal and social capitals is the subject of representation, Literary narratives were placed. Based on this, the lack of some capitals or a defect in them, which is supposed to be a form of stigma of the subjects, was narrated. Among the contemporary Persian novelists, Sadegh Hedayat is one of the most prominent representatives of the forms of stigma and the discourse of rejection associated with it. In this writing, the stigma of the subjects and the discourse of rejection associated with them have been guided and interpreted in several honest short stories. The result shows that the narrator of Hedayat's stories in the representation of the textual subjects has represented their grief in the form of three physical, personality/psychological and tribal/kinship forms, which are the basis for the formation of some of them such as The noble status of the story of Bonbast and Davood Ggozheposht is seen as a historical or philosophical matter, and in some cases, the basis of the disgrace of subjects such as Abji-khanom, Ismat-al-Sadat, Hassan and Haji Murad is a historical matter; It is the result of unbalanced social relations. What is important is that the representation of the mentioned cases, on the one hand, indicates the desperation of the current human being along with individuality and independence arising from contemporary individualism, on the other hand, it contains aspects of philosophical and social questions/objections that were previously They are not formulated in this way; Although, in some cases, the position of the hidden author of the stories and in continuation of that, the narrator's personal view has also had an effect on the intensification or frequency of the mentioned questions/objections.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sadegh Hedayat
  • identity
  • textual subjects
  • stigma
  • discourse of rejection

مراجع

 
آرگایل، مایکل (1393) روان­شناسی پیام­رسانی حرکات بدن، ترجمۀ مرجان فرجی، تهران: جوانۀ رشد.
آرمسترانگ، جان (1393) قدرت پنهان زیبایی: چرا خوشبختی در نگاه تماشاگر نهفته است؟، ترجمۀ سهیل سُمّی، تهران: ققنوس.
ادگار، اندرو (1398) «نظریۀ کنش»، مفاهیم بنیادی مطالعات فرهنگی، اندرو ادگار و پیتر سجویک، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگاه، صص279-278.
اسون، پل-لوران (1386) واژگان فروید، ترجمۀ کرامت موللی، تهران: نی.
بوردیو، پی‌یر (1393) تمایز: نقد اجتماعی قصاوتهای ذوقی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: ثالت.
جنکینز، ریچارد (1394) هویت اجتماعی، ترجمۀ تورج یاراحمدی، تهران: پردیس دانش.
چاندران، راما (1399) مغز سخن­چین، ترجمۀ معصومه ملکیان، تهران: سایلاو.
حاتمی، سعید و فاطمه برکات (1395) «تحلیل شخصیت­های اصلی در ده داستان کوتاه هدایت بر مبنای نظریۀ مزلو»، مطالعات ایرانی، شمارۀ 29، صص 110-91.
خالندی­شیلان­آباد، علی و حاتم قادری (1399) «بی­خانمانی استعلایی: ملالت و رمانتیسیزم در آثار هدایت»،  پژوهش سیاست نظری، شمارۀ 28، صص80-57.
علیزاده، ناصر و طاهره نظری­انامق (1390)، «نقد شخصیت در آثار و داستان صادق هدایت»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، سال 54، شماره 223 ، صص190- 151.
فرگوسن، نیل (1399) برج و میدان: جدال سلسله مراتب و شبکه بر سر قدرت جهانی، ترجمۀ زهرا عالی.
فروید، آنا (1382) من و ساز و کارهای دفاعی، ترجمۀ محمد علی­خواه، تهران: مرکز.
فریزر، جیمز جرج (1383) شاخۀ زرین: پژوهشی در جادو و دین، ترجمۀ کاظم فیروزمند، تهران: آگاه.
کرون، پاتریشیا (1395) جامعه­های ماقبل صنعتی: کالبدشکافی جهان پیشامدرن، ترجمۀ مسعود جعفری. تهران: ماهی.
کلرو، ژان-پیرو (1385) واژگان لکان، ترجمۀ کرامت موللی، تهران: نی.
گافمن، اروینگ (1392) داغ ننگ: چاره­اندیشی برای هویت ضایع شده، ترجمۀ مسعود کیانپور، تهران: مرکز.
گافمن، اروینگ (1391) نمود خود در زندگی روزمره، ترجمۀ مسعود کیانپور. تهران: مرکز.
گرنفل، مایکل (1393) مفاهیم کلیدی پی­یر بوردیو، ترجمه محمد مهدی لبیبی، تهران: افکار.
گیدنز، آنتونی (1378) جامعه‌شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران:  نی.
لاوسون، برایان (1391) زبان فضا، ترجمۀ علیرضا عینی­فر و فواد کریمیان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
لو بروتون، داوید (1392) جامعه­شناسی بدن، ترجمه ناصر فکوهی، تهران: ثالث.
مؤید حکمت، ناهید (1395) سرمایۀ فرهنگی: درآمدی بر رویکرد نظری و روش­شناسی بوردیو، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
هال، ادوارد. تی (1376) بعد پنهان، ترجمۀ منوچهر طبیبیان، تهران: دانشگاه تهران.
هدایت (الف)، صادق(2536) زنده بگور، تهران: جاویدان.
هدایت (ب)، صادق (2536)  سگ ولگرد، تهران: جاویدان.
هدایت (ج) صادق(2536)، علویه خانم و ولنگاری، تهران: جاویدان.
هورنای، کارن (الف) (1373) تضادهای درونی ما، ترجمۀ محمد جعفر مصفا، تهران: بهجت.
هورنای، کارن (ب) (1373) عصبیت و رشد آدمی، ترجمۀ محمد جعفر مصفا، تهران: بهجت.
هولمز، ماری (1387) جنسیت و زندگی روزمره، ترجمه محمد مهدی لبیبی، تهران: نقد افکار.
یعقوبی جنبه­سرایی، پارسا و مرجان کامیاب (1399) «خطاب و فراخوانی جنسیتی سوژ­ه­ها در داستان­های صادق هدایت»، نقد و نظریۀ ادبی، سال پنجم، دورۀ دوم، پیاپی 10، صص298-277.
یول، جورج (1383) کاربردشناسی، ترجمۀ محمّد مهدی­زادۀمهدیرجی و منوچهر توانگر، تهران: سمت.
 
Rouse, Matthew H.(2002).Christ & Stigma, Biola University, Faculty Integration Seminar, Summer.
 
 
 
 
References
- Argyle, Michael (2014). "Psychology of Body Language Communication", translated by Marjan Faraji, Tehran: Javan-e Roshd.
- Armstrong, John (2014). "The Hidden Power of Beauty: Why Happiness is Hidden in the Viewer's Gaze?", translated by Soheil Soumi, Tehran: Ghoghnos.
- Edgar, Andrew (2019). "Action Theory", Fundamental Concepts in Cultural Studies, Andrew Edgar and Peter Sedgwick, translated by Mehran Mahajer and Mohammad Nabavi, Tehran: Agah, pp. 278-279.
- Assoun, Paul-Laurent (2007). "Freudian Vocabulary", translated by Karamat Moulli, Tehran: Ney.
- Bourdieu, Pierre (2014). "Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste", translated by Hasan Chavoshian, Tehran: Sthalat.
- Jenkins, Richard (2015). "Social Identity", translated by Touraj Yarahmadi, Tehran: Pardis Danesh.
- Chandran, Rama (2020). "The Brain's Wordsmith", translated by Masoumeh Malekian, Tehran: Sialav.
- Hatami, Saeed and Fatemeh Barkat (2016). "Analysis of Main Characters in Ten Short Stories of Hedayat based on Maslow's Theory", Iranian Studies, No. 29, pp. 91-110.
- Khalandi-Shilanaabad, Ali and Hatem Ghaderi (2020). "Aesthetic Homelessness: Boredom and Romanticism in Hedayat's Works", Theoretical Policy Research, No. 28, pp. 57-80.
- Alizadeh, Naser and Tahere Nazari-Anamagh (2011). "Character Critique in the Works and Stories of Sadegh Hedayat", Journal of Literature and Humanities, University of Tabriz, Vol. 54, No. 223, pp. 151-190.
- Ferguson, Neil (2020). "Tower and Field: The Struggle of Hierarchies and Networks over Global Power", translated by Zahra Aali.
- Freud, Anna (2003). "Me and the Defensive Mechanisms", translated by Mohammad Ali Khwah, Tehran: Markaz.
- Fraser, James George (2004). "The Golden Branch: Research on Magic and Religion", translated by Kazem Firoozmand, Tehran: Agah.
- Cron, Patricia (2016). "Pre-Industrial Societies: Dissecting the Pre-Modern World", translated by Masoud Jafari, Tehran: Mahi.
- Clerot, Jean-Pierre (2006). "Lacanian Vocabulary", translated by Karamat Moulli, Tehran: Ney.
- Goffman, Erving (2013). "The Stigma: Coping with Lost Identity", translated by Masoud Kianpour, Tehran: Markaz.
- Goffman, Erving (2012). "The Presentation of Self in Everyday Life", translated by Masoud Kianpour, Tehran: Markaz.
- Grenfell, Michael (2014). "Key Concepts of Pierre Bourdieu", translated by Mohammad Mahdi Labibi, Tehran: Afkar.
- Giddens, Anthony (1999). "Sociology", translated by Manouchehr Saboori, Tehran: Ney.
- Lawson, Brian (2012). "The Language of Space", translated by Alireza Einifar and Fouad Karimian, Tehran: University of Tehran Press.
- Le Breton, David (2013). "Sociology of the Body", translated by Nasser Fakouhi, Tehran: Sthalat.
- Moayyed Hakmat, Nahid (2016). "Cultural Capital: An Introduction to Bourdieu's Theoretical Approach and Methodology", Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies.
- Hall, Edward T. (1997). "Hidden Dimension", translated by Manouchehr Tabibian, Tehran: University of Tehran.
- Hedayat, Sadegh (1977). "Zende Be-goor", Tehran: Javidan.
- Hedayat, Sadegh (1977). "Sag-e Velgard", Tehran: Javidan.
- Hedayat, Sadegh (1977). "Alaviyeh Khanom va Valangari", Tehran: Javidan.
- Horne, Karen (1994). "Our Inner Contradictions", translated by Mohammad Jafar Mosafer, Tehran: Bahjet.
- Horne, Karen (1994). "Nervousness and Human Growth", translated by Mohammad Jafar Mosafer, Tehran: Bahjet.
- Holmes, Mary (2008). "Gender and Everyday Life", translated by Mohammad Mahdi Labibi, Tehran: Naghd Afkar.
- Yaghoobi Janbeh saraei, Parsa and Marjan Kamyab (2020). "Gender Addressing and Invocation in Sadegh Hedayat's Stories", Literary Criticism and Theory, Vol. 5, No. 2, pp. 277-298.
- Yule, George (2004). "Applied Psychology", translated by Mohammad Mehdi Zadeh Mahdiraji and Manouchehr Tavangar, Tehran: Samt.
ادبیات پارسی معاصر
دوره 14، شماره 1
خرداد 1403
صفحه 317-353

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار