بررسی و تحلیل داستانِ «فارسی شکر است» از جمال‌زاده برمبنای سبک‌شناسی انتقادی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم

10.30465/copl.2024.47251.4092

چکیده

در این مقاله داستان کوتاه «فارسی شکر است» از مجموعه داستان «یکی بود یکی نبود» اولین اثر داستانی محمدعلی جمال‌زاده، با در نظر گرفتن مؤلفه‌های سبک‌شناسیِ انتقادی لسلی جفریز، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. مسألۀ اصلی مقاله آن است که به کمک این مؤلفه‌ها شناخت لایه‌های پنهان متن و کشف مناسبات «ایدئولوژی»، «قدرت»، «گفتمان انتقادی» با نظم و سهولت بیشتری انجام می‌پذیرد. مؤلفه‌های سبک‌شناسی انتقادی از دیدگاه جفریز عبارت‌اند از: 1-نامیدن و توصیف کردن 2-بازنمایی کنش‌ها، رخدادها و وضعیت‌ها 3-ترادف و تقابل 4-مثال آوردن و نام بردن 5-اولویت‌بندی 6-معانی ضمنی و فرض و دلالت 7-منفی‌سازی 8-فرضیه‌سازی 9-ارائۀ سخنان و افکار دیگر مشارکین 10-بازنمایی زمان، مکان و جامعه. با توجه به ساختار زبانی و تحلیل‌های اجتماعی و فرهنگی موجود در این داستان، مؤلفه‌های ده‌گانۀ جفریز در ارزیابی و تحلیل این اثر کارایی و قابلیت بسیار زیادی دارد و می‌تواند یافته‌های قابل توجهی را برای پژوهش فراهم کند.بازنمایی وضعیت‌ها، رخدادها و کنش‌ها با اختلاف چشم‌گیری نسبت به سایر مؤلفه‌ها نمود بیشتری در این داستان دارد. مؤلفه‌هایی مانند بازنمایی جامعه، فرضیه‌سازی و بیان اندیشه‌های دیگران، کم‌ترین بسامد را در این داستان دارند. روش کار این مقاله توصیفی-تحلیلی و تطبیقی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای است. این پژوهش در مقایسه با پژوهش‌های سبک‌شناسی که دربارۀ آثار جمال‌زاده انجام شده، واجد نوآوری‌ها و تازگی‌های بسیاری است که هم در روش بررسی و تحلیل آن دیده می‌شود و هم در کیفیت دست‌یابی به داده‌ها و یافته‌ها می‌توان شاهد آن بود. از مزیت‌های این روش، آمیختن مباحث سبک‌شناسی، نقد و دستور زبان است، و مبتنی بر تحلیل‌های فرهنگی و جامعه‌شناسی است که بین روساخت و ژرف‌ساخت زبان متن واکاوی می‌کند. مؤلفه‌های مورد نظر جفریز برای عینی کردن پژوهش و نظام‌مند کردن تحقیق در مقایسه با تحلیل گفتمان انتقادی و دیگر روش‌های مشابه مزیت بیشتری دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Review and analysis of the story "Persian is Sugar" by Jamalzadeh based on critical stylistics

نویسندگان [English]

  • Alireza Nabilou 1
  • Masoud Moazami Goodarzi 2
1 Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Qom, Qom, Iran
2 Doctoral student of Persian language and literature at Qom University
چکیده [English]

In this article, the short story "Persian is sugar " from the collection of stories "Once upon a time" the first fiction of Mohammad Ali Jamalzadeh, considering the critical stylistic components of Leslie Jeffries, has been examined and analyzed. The main issue of the article is that with these components, recognizing the hidden layers of the text and discovering the relationships between "ideology", "power", and "critical discourse" can be done with more order and ease. The components of critical stylistics from Jeffries' point of view are: 1-Naming and describing 2-Representation of actions, events and situations 3-Synonymy and opposition 4- Exemplification and naming 5-Prioritization 6-Implicit meanings and assumption and implication 7-Negation 8-Making hypotheses 9-Presenting the words and thoughts of other participants 10-Representing time, place and society. According to the linguistic structure and social and cultural analyzes in this story, Jeffries' ten components have great efficiency and capability in the evaluation and analysis of this work and can provide significant findings for research. The representation of situations, events, and actions has a significant difference compared to other components in this story. Components such as representing society, creating hypotheses and expressing the thoughts of others have the least frequency in this story. The working method of this article is descriptive-analytical and comparative using library resources. This research has many innovations and novelties, which can be seen both in the method of investigation and analysis and in the quality of obtaining data and findings. One of the advantages of this method is mixing the issues of stylistics, criticism and grammar, and it is based on cultural and sociological analyzes that analyze between the superstructure and the deep structure of the language of the text.Jeffries intended components to objectify research and systematize research have more advantages compared to critical discourse analysis and other similar methods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jamalzadeh
  • Leslie Jeffries
  • critical stylistics
  • Persian is sugar

مراجع

آقاگل‌زاده، فردوس (1385)، تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: علمی و فرهنگی.
پشت‌دار، علی‌محمد و گروسی، کیومرث (1392)، «رابطة کارکردهای زبانی با تیپ‌های شخصیتی داستان‌های سیدمحمدعلی جمال‌زاده»، ادبیات پارسی معاصر، سال 3، ش 1(بهار و تابستان)، صص 55-76.
جفریز، لسلی (1402)، سبک‌شناسی انتقادی، ترجمۀ علیرضا نبی‌لو و فرشته دادخواه، تهران: امیرکبیر.
جمال‌زاده، سیدمحمدعلی ( 1399)، یکی بود یکی نبود، تهران: علم.
دُرپر، مریم (1391)، «سبک‌شناسی انتقادی رویکردی نوین در بررسی سبک براساس تحلیل گفتمان انتقادی»، فصل‌نامۀ نقد ادبی، سال 5، ش 17(بهار)، صص 37-62.
دُرپر، مریم (1393 الف)، «لایه‌های مورد بررسی در سبک‌شناسی انتقادی داستان کوتاه و رمان»، دوماهنامۀ جستارهای زبانی، دوره 5، شماره 5، (پیاپی 21)، صص 65-94.
دُرپر، مریم (1393 ب)، «رده‌بندی و آسیب‌شناسی پژوهش‌های سبک‌شناسی فارسی و راه‌حل‌های پیشنهادی»، فنون ادبی، سال 6، شماره 1، (پیاپی 10)، صص 131-142.
دُرپر، مریم (1396)، سبک‌شناسی انتقادی: سبک‌شناسی نامه‌های غزالی با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: علم.
سپانلو، محمدعلی (1399)، نویسندگان پیشرو ایران، تهران: نگاه.
شمیسا، سیروس (1386)، کلیات سبک‌شناسی، تهران: میترا.
فتوحی رودمعجنی، محمود (1392)، سبک‌شناسی: نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، تهران: سخن.
فرکلاف،نورمن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمۀ فاطمه شایسته‌پیران و دیگران. تهران: مرکز مطالعه و تحقیقات رسانه‌ها.
میرعابدینی، حسن (1392)، تاریخ ادبیات داستانی ایران، تهران: سخن.
میرعابدینی، حسن (1383)، صد سال داستان‌نویسی ایران، تهران: چشمه.
نبی‌لو، علیرضا و فرشته دادخواه، (1398)، «تحلیل مدیر مدسه آل‌احمد بر مبنای سبک ‌شناسی انتقادی»، پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی، دوره 9، ش  3 (پاییز)، صص 991-1030.
یاوری، حورا (1388)، داستان‌نویسی و سرگذشت مدرنیته در ایران، تهران: سخن.
Fairclough, N. (ed) (1992). Critical Language Awareness. London: Longman.
Fowler, R. (1991). Language in the News: Discourse and Ideology in the Press. London: Routledge.
Jeffries, L. (1998). Meaning in English. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Jeffries, L. (2006). Discovering language: The Structure of Modern English. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Simpson, P. (1993). Language, Ideology and Point of View. London: Routledge.
Simpson, P. (1993). Stylistics: A Resource Book for Students. London: Routledge.
ادبیات پارسی معاصر
دوره 14، شماره 1
خرداد 1403
صفحه 1-39

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار