تحلیل ایدئولوژی چپ مارکسیستی در آثار داستانی ‌به‌آذین

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

2 دانشیار و هیئت علمی زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

3 گروه تاریخ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

10.30465/copl.2024.46362.4047

چکیده

مسئلۀ اصلی نوشتار پیش رو تحلیل گفتمان چپ ‌مارکسیستی در داستان‌های محمود اعتمادزاده (به‌آذین) از اولین مجموعه‌داستان او با عنوان پراکنده (۱۳۲۳) تا نمایشنامۀ کاوه (۱۳۵۵) که تا انقلاب ۱۳۵۷ را شامل می‌شود. نویسندگان مقاله برآنند تا نشان دهند به‌آذین به‌عنوان نویسنده‌ای که زمانی عضو حزب توده بوده، چطور با نوشتن داستان‌هایی واقع‌گرا یا نمادین علیه گفتمان حکومت موضع می‌گیرد و تلاش می‌کند گفتمان موردقبول خودش را بازتاب دهد. به‌علاوه، این بررسی تاریخی، گذار نویسنده را از ابتدای عضویت در حزب تا شکست آنها در آینۀ آثارش نشان خواهد داد. برای بررسی از روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه، با تأکید بر دال‌های مرکزی و شناور در هر داستان استفاده شده‌است. براساس نتایج به‌دست‌آمده، به‌آذین به‌عنوان یک نویسندۀ متعهد به آرمان‌های حزبی چپ‌گرایانه، درصدد انعکاس گفتمان چپ ‌مارکسیستی و برتری‌دادن آن در برابر گفتمان امپریالیسم غرب بوده‌است. باور او به هنر متعهد مانع از این شده که اصول داستان‌نویسی را کاملاً رعایت کند و اغلب داستان‌هایش در این زمینه در خدمت انعکاس ایدئولوژی چپ نوشته شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Left in the mirror works by Behazin (Analysis of Marxist Left Ideology in Behazin Fictional Works)

نویسندگان [English]

  • Arezou Shahbazi 1
  • Mahbood Fazeli 2
  • Hashem Aghajari 3
1 PhD student.persian language and literature, faculty of literature, Alzahra university, Tehran, Iran
2 Associate Professor and Faculty Member, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature, Alzahra University, Tehran, Iran
3 history, faculty of humanities, Tarbiat Modares university, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Abstract

The main issue of the present article is to study the left discourse of Marxist in Behazin's stories from his first collection of short stories Scattered (1944) to the revolution of 1979, which ends with the play Kaveh (1977). The authors intend to show how Behazin, as a writer who joined the Tudeh party whereas is against the government's accepted discourse, takes a stand against the government's discourse by writing real or symbolic stories and tries to reflect his own accepted discourse. In addition, this historical review will show the author's transition from the beginning of his membership in the party to their defeat in the mirror of his works. Laclau and mouffe’s discourse analysis method is used to analyze the discourse of mentioned stories, with an emphasis on the central and floating signifiers in each story. This research concluded that Behazin, as a writer committed to party and generally leftist ideals, from the beginning of his fiction writing, when he had just become a member of the Tudeh Party until 1979, tries to reflect the left discourse and hegemony against the discourse of western imperialism. Her belief in committed art has prevented her from fully following the principles of fiction writing, and most of her stories in this context have been written in the service of reflecting Leftist ideology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contemporary fiction
  • Laclau and mouffe&rsquo
  • s discourse analysis
  • M. E. Behazin
  • Marxist Left discourse
  • Tudeh party
آبراهامیان، یرواند (۱۳۸۴). ایران بین دو انقلاب، ترجمۀ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی ولیلایی، چاپ یازدهم، تهران: نشر نی.
ـــــــــ (۱۳۸۹). تاریخ ایران مدرن، ترجمۀ محمدابراهیم فتاحی، چاپ چهارم، تهران: نی.
آقاجری، هاشم و محسن نورمحمد (۱۳۹۹). «حزب کمونیست و مسئلۀ ملیت‌ها در ایران ۱۳۳۸ه.قـ۱۳۱۱ه.ش»، جستارهای تاریخی، سال یازدهم، شمارۀ اول، ۱ـ۳۰.
اعتمادزاده (به‌آذین). محمود (۱۳۲۳). پراکنده، تهران: چاپخانه فرهنگ ایران.
ـــــــــــ (۱۳۲۷). به‌سوی مردم، تهران: چاپخانۀ شعله‌ور.
ـــــــــــ (۱۳۴۲). دختر رعیت، چاپ دوم، تهران: نیل.
ـــــــــــ (۱۳۵۷). کاوه، چاپ سوم، تهران: نیل.
ـــــــــــ (۱۳۵۹). «اندیشه‌هایی پیرامون هنر، نقد هنری و انقلاب»، شورای نویسندگان و هنرمندان ایران، دفتر اول، تهران: بی‌جا.
ـــــــــــ (۱۴۰۰). از هر دری... (زندگی‌نامۀ سیاسی‌ـ‌اجتماعی)، چاپ چهارم، تهران: دوستان.
براهنی، رضا (۱۳۷۸). «رمان‌نویسی دهۀ چهل و چوبکِ سنگ صبور»، مجلۀ بایا، شماره ۴و۵، تیر و مرداد ۱۳۷۸، صص ۲۶ـ۳۸.
تلطف، کامران (۱۳۹۴). سیاست نوشتار (پژوهشی در شعر و داستان معاصر)، ترجمۀ مهرک کمالی، تهران: نشر نامک.
حجازی، نصراله و وحید بهرامی (۱۳۹۸). «کاربست روش تحلیل گفتمان لاکلا و موف در رشته علوم سیاسی»، روش‌شناسی علوم انسانی، سال ۲۵، شماره۹۹، صص۱ـ۱۸.
دستغیب، عبدالعلی (۱۳۵۷). نقد آثار م. ا. به‌آذین، تهران: چاپار.
ذبیح، سپهر (۱۳۶۴). تاریخ جنبش کمونیستی در ایران، ترجمۀ محمد رفیعی‌مهرآبادی، چاپ اول، تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطایی.
سلطانی، علی‌اصغر (۱۳۹۱) قدرت، گفتمان و زبان، تهران: نشر نی.
شاکری، خسرو (۱۳۸۴) پیشینه‌های اقتصادی‌ـ‌اجتماعی جنبش مشروطیت و انکشاف سوسیال دموکراسی در آن عهد، چاپ اول، تهران: نشر اختران.
ــــــــ (۱۳۸۶) میلاد زخم: جنبش جنگل و جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران، ترجمۀ شهریار خواجیان، تهران: نشر اختران.
شهبازی، عبدالله (۱۳۹۵) «کمونیستِ وفادار نبود: نسبت به‌آذین و حزب اتحاد دموکراتیک مردم ایران با حزب توده»، اندیشۀ پویا، سال پنجم، شمارۀ ۳۵، ۱۳۳.
صافی پیرلوجه، حسین (۱۳۹۶) درآمدی بر تحلیل انتقادی گفتمان روایی، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
عبداللهی، حیدر و همکاران (۱۴۰۰) «اندیشه‌های اجتماعی‌ـ‌سیاسی در اشعار شیرکو بیکس و مهدی اخوان‌ثالث براساس نظریۀ تحلیل گفتمان لاکلا و موف»، زبان‌شناسی اجتماعی، دورۀ پنجم، شمارۀ ۱ (پیاپی۱۷)، ۹۹ـ۱۱۰.
فرضی، حمیدرضا و پریسا قبادی سامیان (۱۳۸۸). «بررسی جامعه‌شناختی رمان «مهرۀ‌مار» اثر به‌آذین با تأکید بر رویکرد ساخت‌گرایی تکوینی»، مطالعات جامعه‌شناسی، سال دوم، شماره پنجم، ۶۵ـ۸۶.
کاظمی، بهار و بدریه قوامی (۱۴۰۱). «بررسی تطبیقی مؤلفه‌های مارکسیستی رمان ژانی گل اثر ابراهیم احمد و دختر رعیت اثر محمود اعتمادزاده»، ادبیات تطبیقی جیرفت، دوره ۱۶، شمارۀ۶۳، ۱ـ۲۲.
مقدمی، محمدتقی (۱۳۹۰). «نظریۀ تحلیل گفتمان لاکلا و موف و نقد آن»، معرفت فرهنگی ‌اجتماعی، سال دوم، شماره دوم، ۹۱ـ۱۲۴.
موسایی، بهزاد (۱۳۸۰). «مصاحبه با محمود اعتمادزاده»، فرهنگ توسعه، شمارۀ۵۱، ۴ـ۱۰.
میرصادقی، جمال (۱۳۸۲). ادبیات داستانی، چاپ چهارم، تهران: سخن.
میرعابدینی، حسن (۱۳۶۹). فرهنگ داستان‌نویسان ایران، چاپ اول، تهران: تهران دبیران.
ــــــــــ (۱۳۸۰) صدسال داستان‌نویسی ایران، چاپ دوم، تهران: نشر چشمه.
نبوی، شیدا (۱۳۸۹). «ضربۀ ۵۵؛ از زمستان شمال تا تابستان تهران»، بی‌بی‌سی فارسی، https://www.bbc.com/persian/iran/2011/02/110211_l50_siahkal_sheyda_nabavi
هوارث،‌ دیوید (۱۳۷۷). «نظریۀ گفتمان»، ترجمۀ سیدعلی‌اصغر سلطانی، علوم‌سیاسی، سال اول، شمارۀ دوم، ۱۵۶ـ۱۸۳.
یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس (۱۳۸۹). نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمۀ هادی جلیلی، چاپ اول،‌ تهران: نی.