فراخوانی شعر کهن در رمان‌ پسامدرن "مردِ تشویشِ همیشه" از محمد ایوبی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد

2 استاد تمام گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد

3 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهرکرد

10.30465/copl.2022.41357.3765

چکیده

چکیده

فراخوانی اشعار کهن در رمان‌های معاصر فارسی، با توجه به سبک داستان و مکتب مورد نظر نویسنده، کارکردی متفاوت دارد؛ چنان‌که در رمان‌های پسامدرن فارسی از اشعار کهن فارسی برای ایجاد عدم انسجام، زمان‌پریشی و دگرگونی در شخصیت‌های تاریخی استفاده شده است. با توجه به این نکته، هدف از پژوهش حاضر، بررسی کارکرد و نقش بازتاب اشعار کهن در رمان "مرد تشویش همیشه" از محمد ایوبی با روش اسنادی است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد ایوبی با استفاده از این شگرد در رمان، چندصدایی ایجاد کرده و با به کار بردن اشعار خاصی از شاهنامه، شخصیتی درمانده و ناامید از فردوسی به تصویر کشیده است. همچنین استشهاد شخصیت‌هایی چون بیژن به شعر منوچهری و فردوسی به شعر حافظ و سعدی، نوعی زمان‌پریشی در داستان به دنبال داشته و جنبۀ داستانی بودن رمان برجسته شده است. همچنین ایوبی با انتخاب اشعار حاشیه‌ای دربارۀ زندگی فردوسی، مسائل کم اهمیت‌تر از زندگی او را در تاریخ ادبی مهم جلوه داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Recitation of ancient poetry in the postmodern novel The Man of Everlasting Concern From Mohammad Ayoubi

نویسندگان [English]

  • asena abdali 1
  • Jahangir safari, 2
  • Ebrahim Zaheri abdevand 3
1 Graduated from Shahrekord University with a PhD in Persian Language and Literature
2 professor, departemt Persian language and literature, university shahrekord
3 assistant professor department Persian language and literature, college literature and liberal arts, university shahrekord
چکیده [English]

Abstract

The recitation of ancient poems in contemporary Persian novels has a different function according to the style of the story and the school of the author; As in postmodern Persian novels, ancient Persian poems have been used to create incoherence, timeliness and change in historical characters. According to this point, the purpose of the present study is to investigate the function and role of the reflection of ancient poems in the novel "The Man of Always Anxiety" by Mohammad Ayoubi by documentary method. The results of the research show that Ayoubi, using this technique in the novel, has created polyphony and by using certain poems from Shahnameh, he has portrayed a helpless and hopeless character of Ferdowsi. Also, the martyrdom of characters such as Bijan to the poetry of Manouchehri and Ferdowsi to the poetry of Hafez and Saadi, has led to a kind of aphorism in the story and the narrative aspect of the novel has been highlighted. Ayoubi has also highlighted issues less important than her life in literary history by selecting marginal poems about Ferdowsi's life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: "
  • The Man of Always Anxiety"
  • Postmodern"
  • Ancient Poetry"
  • "
  • Incoherence
  • Ontological Theme"
اخوت، احمد؛ (1371) ساختار و تأویل متن، تهران: آگه، چاپ هشتم.
ایوبی، محمد (1388) مرد تشویش همیشه، تهران: افراز.
 باختین، میخاییل (1383) زیبایی شناسی و نظریۀ رمان، ترجمۀ آذین حسن­زاده، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات هنری.
بزرگ ­بیگدلی، سعید، سیدعلی قاسم­زاده (1389) «عمده­ترین جریان­های رمان­نویسی معاصر در انعکاس روایت­های اسطوره­ای»، فصلنامه تخصصی پیک نور زبان و ادبیات فارسی، سال اول، شمارۀ اول، صص51-77.
بهار، محمدتقی (1376) سبک­شناسی؛ تاریخ تطوّر نثر فارسی، ج 2، چاپ نهم، نشر: انتشارت بدیهه.
بیان طاهره، صادق، رضا صادقی شهپر و قهرمان شیری (1398) «تحلیل مدرنیستی رمان «زیر چتر شیطان»، متن پژوهی ادبی (زبان و ادب پارسی)، دورۀ 23، شماره 82، صص 89-114.
تدینی، منصوره (1388) پسامدرنیسم در ادبیات داستانی ایران: مروری بر مهم­ترین نظریه­های پسامدرنیستی و بازتاب آن در داستان معاصر ایرانی، تهران: علم.
پاینده، حسین (1393) داستان کوتاه در ایران(داستان-های پسامدرن)، چاپ سوم، تهران: انتشارات نیلوفر.
جعفری کمانگر، فاطمه (1397) «تحلیل پسامدرنیسم چندجانبۀ رمان «صورتک­های تسلیم» با تأکید بر فراداستان تاریخ­نگارانه»، پژوهش­نامۀ مکتب­های ادبی، سال دوم، شمارۀ سوم،صص 162-190.
حافظ، شمس­الدین محمد (1377) دیوان غزلیات، به کوشش خطیب رهبر، چاپ سی و یکم، تهران، صفی علیشاه.
حسن، ایهاب (1387) ادبیات پسامدرن؛ به سوی مفهوم پسامدرنیزم، تدوین و ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
خالقی مطلق، جلال (1386) «فردوسی»، ترجمۀ سجاد آیدنلو، فصلنامه نامه انجمن، شماره بیست و پنج، صص177-206.
خیام نیشاوری، محمد­بن عمر(1354) رباعیات خیام، به تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
زرین­کوب، عبدالحسین (1381) نامور نامه: در مورد فردوسی و شاهنامه، تهران: سخن.
------------------ (1369) «آفریدگار رستم»، ادبستان فرهنگ و هنر، شمارۀ دوازده، صص 58-61.
سعدی، مصلح­الدین (1359) بوستان سعدی (سعدی نامه)، تصحیح و توضیح: غلامحسین یوسفی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات سهامی خوارزمی.
سلیمی کوچی، ابراهیم، محسن رضائیان (1394) بینامتنیّت و معاصرسازی حماسه در «شب سهراب­کشان» بیژن نجدی، متن­پژوهی ادبی، شمارۀ 63، صص 147-160.
صادقی، معصومه (1391) بررسی و تحلیل تأثیر آشنایی با ادبیات کلاسیک فارسی در داستان نویسی معاصر (با نگاهی به رمان­های سووشون، جای خالی سلوچ و آتش بدون دود)، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
صفا، ذبیح الله (1369) تاریخ ادبیات در ایران، چاپ دهم، تهران: انتشارات فردوس.
فردوسی، ابوالقاسم (1385) شاهنامۀ فردوسی، ویرایش فریدون جنیدی، ج 1-5، تهران: بنیاد نیشابور، نشر بلخ.
------------- (1385) شاهنامۀ فردوسی، به کوشش دکتر سعید حمیدیان؛ متن کامل براساس چاپ مسکو، چاپ هفتم، تهران: نشر قطره.
----------- (1366) شاهنامۀ فردوسی، به کوشش جلال خالقی مطلق و مقدمه احسان یارشاطر، جلد 1: ایالات متحدۀ آمریکا: نیویورک.
فروزانفر، بدیع الزمان (1387) سخن و سخنوران، تهران: زوّار.
کریمی، یوسف (1389) روان­شناسی شخصیّت، ویراست سوم، چاپ چهاردهم، تهران: مؤسسۀ نثر و ویرایش.
لوئیس، بری (1383) مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان؛ پسامدرنیسم و رمان، گزینش و ترجمه حسین پاینده، تهران: روزنگار.
مکاریک، ایرناریما (1384) دانش­نامۀ نظریه­های ادبی معاصر؛ ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه، چاپ دوم.
------، لیندا هاچن، پتریشا وُ ... (1393) مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، گزینش و ترجمۀ حسین پاینده، ویراست دوم، تهران: نیلوفر.
منوچهری دامغانی، ابوالنجم احمدبن قوس (1338) دیوان استاد منوچهری دامغانی، به کوشش محمد دبیر سیاقی، چاپ دوم، تهران: سپهر.
مولوی، جلال الدین محمد (1376) کلیات شمس تبریزی، به کوشش بدیع الزمان فروزانفر، چاپ چهاردهم، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
نظامی گنجوی، جمال الدین ابومحمد الیاس (1316) شرفنامه، به کوشش وحید دستگردی، تهران: مطبعه ارمغان.
نوبخت، محسن (1391) «چندصدایی و چندشخصیتی در رمان پسامدرن ایران با نگاهی به رمان اسفار کاتبان از ابوتراب خسروی»، زبانشناخت؛ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال سوم، شمارة دوم، صص 85 -120.
هدایت، رضاقلی خان (1382) مجمع الفصحا، به کوشش مظاهر مصفا، ج2، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
یزدانجو، پیام (1381) ادبیات پسامدرن، تدوین و ترجمۀ پیام یزدانجو، ویرایش دوم، تهران: مرکز.
--------- (1379) ادبیات پسامدرن، گزینش و ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز.
منابع وب سایتی:
آذرپناه، آرش، تاریخ دسترسی (9 خرداد 1401)، «بررسی اله‌مان‌های ادبیات کلاسیک در آثار محمد ایوبی موضوع مهمی است»، خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا»isna.ir/news/khouzestan-21477.