تحلیل مفهوم «‌بیگانگی» در داستان های غلامحسین ساعدی با تکیه بر ماتریالیسم تاریخی دیالکتیکی مارکس

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان

2 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان. ایران

3 دانشیار زبان و ادبیات دانشگاه لرستان

10.30465/copl.2022.38735.3651

چکیده

چکیده

نظریۀ بیگانگی، بین ذات و وجود انسان یگانگی مطلقی را تصور می‌کند و چنان‌که میانجی بین این دو قرار گیرد و سبب تضاد بین این دو و بروز غیر عادی سرشت انسان شود, بیگانگی رخ داده است. ماتریالیسم تاریخی مارکس که علت‌العلل همۀ پدیده‌های اجتماعی را در مناسبت‌های مادی و شرایط اجتماعی جست‌و‌جو می‌کند، علت این بیگانگی را تضاد بین نیروها و روابط تولیدی می‌داند. در این وضعیت، شیء‌واره‌گی بر روابط انسانی مسلط می‌شود و مانع عینیت‌بخشی و بسط ذهنی شخصیت‌ها می‌گردد. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی و با استناد به شاهدمثال‌هایی از داستان‌های ساعدی و تحلیل آنها بر مبنای ماتریالیسم تاریخی و دیالکتیکی مارکس و تضاد نیروهای تولید با مناسبات مادی و روابط اجتماعی، به چرایی و چگونگی دلایل مادی مفهوم «بیگانگی» پرداخته شده است. پیش‌فرض مقاله این است که ساعدی در داستان-هایش بیگانگی ‌و دگردیسی شخصیت‌ها را محصول تضاد با عواملی چون تقسیم‌کار، ابزار تولید انحصاری، کار بیگانه شده، بروکراسی، سرمایه، عدم فراغت، کالایی شدن و همچنین شرایط اجتماعی موجود می‌‌داند که شخصیت‌ها در آن زندگی می‌کنند و مالک آن هستند.

واژه‌های کلیدی: ماتریالیسم، دیالکتیک، بیگانگی، ساعدی.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Concept of "Alienation" in the Stories of Gholam Hossein Saedi Based on Marx's Dialectical and Historical Materialism

نویسندگان [English]

  • kambiz tayebi 1
  • Ali Heidary 2
  • mohammad khosravishakib 3
1 student
2 Professor of Persian Language and Literature Department, Lorestan University. Iran
3 Professor of Lorestan University
چکیده [English]

Abstract

The theory of alienation accepts a fixed point that there is a complete unity between existence and human nature, while if the two are in struggle, existence becomes separate and alien from human nature. Marx's historical materialism, which seeks the reasons of all social portents in material relations and social conditions, sees the cause of this alienation as the contradiction between the forces of production and the relations of production. In this situation, objectivity controls human relationships and stops objectification and mental expansion. In this research, with the method of library study and qualitative analysis of the text, we first found cases of alienation in Saedi's stories, and then, relying on Marx's historical and dialectical materialism, we analyzed why and how its material details. The premise of the article is that in his stories, Saedi sees alienation, as well as metamorphosis, as the product of a conflict between the personalities of people alienated from work, capital, means of production, bureaucracy, division of labor, and the social conditions in which they live and possess.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Materialism
  • dialectic
  • alienation
  • Saedi

مراجع

- آلن و، وود و برنز، تونی و کین، فیلیپ (1398) مارکس و اخلاق، ترجمۀ پوریا گل­شناس، چاپ اول، تهران: انتشارات ژرف.
2- احمدی، محمدعلی (1396) گفتمان چپ در ایران (دوره قاجار و پهلوی اول) ، چاپ اول، تهران: انتشارات ققنوس.
3-اسدی، کوروش (1381) چهره­های قرن بیستمی ( غلام حسین ساعدی) چاپ اول، تهران: انتشارات قصه.
4- اندرسون، پری (1398) ملاحظاتی درباره مارکسیسم غربی، ترجمۀ علیرضا خزایی، تهران، چاپ اول، انتشارات سرچشمه.
5- انگلس، فردریش (1395) آنتی دورینگ، ترجمۀ عزیز الله علیزاده، چاپ اول، تهران: انتشارات فردوس.
6- باتومور، ت. ب و رویل، ماکزیمیلین (1397) گزیدة نوشته‌های مارکس در جامعه­شناسی و فلسفه اجتماعی، ترجمة پرویز بابایی، چاپ چهارم، تهران: ن انتشارات گاه.
7- براون، هتر(1396) مارکس درباره جنسیت، ترجمة فرزانه راجی، چاپ اول، تهران: انتشارات شیرازه.
8-پورعمرانی، مهدی (1385) نقد و تحلیل گزیدة داستان‌های ساعدی، چاپ سوم، تهران: انتشارات روزگار.
9-دستغیب، عبدالعلی (1356) نقد آثار غلامحسین ساعدی، چاپ سوم، تهران: انتشارات چاپار.
10- ساعدی، غلامحسین (1373) تاتار خندان، چاپ اول، تهران:  انتشارات نگار.
 11-ساعدی، غلام حسین (1377) ترس و لرز، نهران: انتشارات قطره.
12- ساعدی، غلامحسین (1351) توپ، چاپ دوم، تهران: انتشارات نیل.
13-ساعدی، غلامحسین  (1354) خانه روشنی، چاپ سوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
 14-ساعدی، غلامحسین (1350) چوب دستی‌های ورزیل، چاپ اول، تهران: انتشارات مروارید.
15-ساعدی، غلام حسین (1352) دندیل، چاپ دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
16--ساعدی، غلامحسین (2526) شب­نشینی با شکوه، چاپ ششم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
17-ساعدی، غلامحسین (1349) عزاداران بیل، چاپ سوم، تهران: انتشارات نگاه.
18- ساعدی، غلامحسین (1369) غریبه در شهر، چاپ اول، تهران: انتشارات اسپرک.
19-ساعدی، غلامحسین (2537) کاربافک­ها درسنگر، چاپ سوم، تهران: انتشارات سپهر.
20-ساعدی، غلام حسین (1345 ) گور وگهواره، چاپ اول، تهران: انتشارات نیل .
21-ساعدی، غلامحسین (2535) واهمه‌های بی­نام ونشان، چاپ سوم، تهران: انتشارات نیل.
22- ساعدی، غلامحسین (1349) وای بر مغلوب، چاپ اول، تهران: انتشارات نیل.
23-ساکو، ریچارد (1394) پسا کمونیسم، مترجم محسن حکیمی، چاپ دوم، تهران: انتشارات آشیان.
24-سپانلو، محمد علی (1387) نویسندگان پیشرو ایران، چاپ هفتم، تهران: انتشارات نگاه.
 25- سناپور، حسین (1397) آغاز کنندگان رمان مدرن در ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات چشمه.
26-سینگر، پییتر (1398) چپ داروینی، ترجمۀ احمد مهدی هاتف، چاپ اول، تهران: انتشارات کرگدن.
27-شیری، قهرمان (1398) همسایة هدایت، چاپ اول، تهران: انتشارات ورا.
28-گلدمن، لوسین و آدورنو، تئودور وپیاژه، ژان (1398) جامعه، فرهنگ و ادبیات، ترجمۀ محمد جعفرپوینده، چاپ سوم، تهران: انتشارات چشمه.
29-لوکاچ، جورج (1396) تاریخ وآگاهی طبقاتی، ترجمۀ محمد جعفر پوینده، چاپ اول، تهران: انتشارات بوتیمار.
30-لیف شیتز، میخائیل (1398) فلسفه از دیدگاه مارکس، ترجمة مجید مددی، چاپ دوم، تهران: انتشارات بان.
31- مارکس، کارل و فریدریش انگلس (1377) ایدئولوژی آلمانی، ترجمۀ تیرداد نیکی، تهران: پیام پیروز.
32-مارکس، کارل (1387) دست نوشته­­های اقتصادی و فلسفی، ترجمۀ حسن مرتضوی، تهران: آگه.
33- مارکس، کارل و فریدریش انگلس (1358) خانواده مقدس، ترجمه تیرداد نیکی، تهران:  صمد.
34- مساروش، ایشتوان (1380) نظریه بیگانگی مارکس، ترجمه حسن شمس آوری و کاظم فیروزمند، چاپ اول، تهران: مرکز.
35-والاس، روث ا. ولف. الیسن (1396) نظریه‌های معاصر جامعه­شناسی گسترش سنت کلاسیک، ترجمۀ مهدی داودی، چاپ اول، تهران: انتشارات ثالت.
36-وود، آلن  (1398) کارل مارکس، ترجمۀ شهناز مسمی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات ققنوس.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار