بررسی گونه و مضمون داستان‌های رئالیسم سوسیالیستی در نشریات حزب توده ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علامه طباطبایی

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی

10.30465/copl.2022.39519.3689

چکیده

حزب تودۀ ایران برای بیان دیدگاه‌های مورد نظر خود از گونه‌های مختلف ادبی نیز بهره گرفته‌است و ادبیات را به عنوان ابزاری برای بیان اندیشه‌های سیاسی به کار برده‌است. در میان گونه‌های ادبی، داستان ظرفیت قابل توجهی برای بیان اندیشه‌های حزبی داشت و بستری مناسب به شمار می‌آمد تا هم نویسندگان حرفه‌ای طرفدار حزب و هم تودة مردم در آن طبع‌‌آزمایی کنند. در این پژوهش با بررسی 14 نشریۀ وابسته به حزب توده، گونة داستان از منظر به کارگیری آموزه‌های رئالیسم سوسیالیستی بررسی شده‌است. بر اساس نتایج به دست آمده، مضامین به کار رفته در این داستان‌ها بیش‌تر دربارۀ فقر اقتصادی، فقر فرهنگی، ستم بر فرودستان، دعوت به اتحاد و مبارزه با ستمگران و دیگر موضوعات برخاسته از رویکرد رئالیسم سوسیالیستی است. از نظر سبکی نیز بعضی از این داستان‌ها بسیار ابتدایی و فاقد شگردهای داستانی هستند و بعضی دیگر از داستان‌ها بسیار حرفه‌ای نوشته شده است و نویسندگان با مهارت توانسته‌اند آموزه‌های حزبی را در لایه‌های زیرین متن بگنجانند. بخش دیگر آثار داستانی منتشر شده به ادبیات عامه اختصاص دارد که یکی از راهبردهای حزب توده در حوزۀ پژوهش‌های ادبی بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reviewing Genres and Themes of Socialist Realism Stories in Periodicals of Tudeh Party of Iran

نویسندگان [English]

  • mohammad reza haji aqa babaai 1
  • ghazaleh mohammadi 2
1 allameh tabatabaei university
2 M.A in Persian Literature in Allameh Tabatabaei Unversity
چکیده [English]

Tudeh Party of Iran has used different literary genres for expressing their points of view and employed literature as a mean to state political ideas. Among literary genres, story has remarkable capability and it is counted as a suitable culture which both the pro-Party authors and mass folks can test their aptitudes. Investigating 14 dependent periodicals to Tudeh Party, story genres have been reviewed through utilizing Socialist Realism instructions perspective, in this study. According to findings, the used themes are more about economic poverty, cultural poverty, injustice upon poor people, call for unity and struggle against oppressors and other subjects of Socialist Realism approach. Even from style perspective, some of these stories are too amateur and have lack of narrative technique and some of them have been written so professional that their authors have been able to skillfully fit Party’s instructions on subtexts. Another part of published stories is about Pop literature which has been one of Party’s strategies in literary studies scope

کلیدواژه‌ها [English]

  • Literary schools
  • Socialist Realism
  • Fiction
  • Periodicals of Tudeh Party of Iran
  • الف کتاب‌ها

    • اسکندری، ایرج (1368). خاطرات سیاسی. تهران: علمی.
    • خامه‌ای، انور (1362) فرصت بزرگ از دست رفته. انتشارات هفته.
    • سیدحسینی، رضا (1384) مکتب‌های ادبی از باروک تا پارناس. چاپ سوم. تهران: نگاه.
    • کیانوری، نورالدین (1371) خاطرات نورالدین کیانوری. چاپ اول. تهران: اطلاعات.
    • ملکی، خلیل (1368). خاطرات سیاسی خلیل ملکی. چاپ دوم. تهران: شرکت سهامی انتشار.
    • لوکاچ، گئورگ (1391). پژوهشی در رئالیسم اروپایی. ترجمة اکبر افسری. تهران: علمی و فرهنگی.
    • ناباکوف، ولادیمیر (1371). درس‌های دربارة ادبیات روس. ترجمة فرزانه طاهری. تهران: نیلوفر.
    • هریسون، چارلز (1385). هنر و اندیشه‌های اهل هنر. ترجمة مینا نوایی. تهران: کاوش.
    • هلپرین، جان (1392). نظریة رمان در نظریه‌های رمان. ترجمة حسین پاینده. تهران: نیلوفر.

    ب- نشریات

    • آژیر (1323) «بچه‌خور». ی. ایران زاده. سال دوم. شمارۀ 201 و 202.
    • آژیر (1323) «برق سرنیزه». به آذین. سال دوم، شمارۀ 203.
    • آژیر (1323) «کودکان را برای جه می‌دزدیدند؟». م. ک. ز. ر. سال دوم. شمارۀ192 و 194.
    • بیداری ما ( 1324) «لاله» صادق هدایت. سال دوم، شمارۀ 6.
    • بیداری ما (1323) «دستی دستی تو آتش نمی‌اندازیم». نجمی رزم آذر. سال اول. شمارۀ 4.
    • بیداری ما (1323) «کارت ویزیت». مریم فیروز. سال اول، شمارۀ 4.
    • بیداری ما (1327) «سایه». سیمین دانشور. سال پنجم، شمارۀ 8 و 9.
    • پیام نو (1324) «بزک زگوله پا». روایت یزدی. دورۀ دوم، شمارۀ 3.
    • پیام نو (1324) «شنگول و منگول». روایت تهرانی. دورۀ دوم، شمارۀ 3.
    • پیام نو (1324) «طلب آمرزش». صادق هدایت، سال دوم، شمارۀ 12.
    • پیام نو (1324). «معرکه». بزرگ علوی. دورۀ دوم، شمارۀ 2.
    • پیام نو (1325) «آسانو». گرد آوردۀ شوریدۀ شاهرودی، دورۀ دوم، شمارۀ 9.
    • پیام نو (1325) «زن پیه زن». گردآوردۀ کریم کشاورز، دورۀ دوم، شمارۀ 5.
    • پیام نو (1325) «فردا». صادق هدایت. دورۀ دوم، شمارۀ 7 و 8.
    • پیام نو (1325) «گل به صنوبر چه گفت». گرد آوردۀ علی ابهری، دورۀ دوم، شمارۀ 12.
    • پیام نو (1325) «متل ماه پیشانی». گردآوردۀ خسرو کوهیار، دورۀ دوم، شمارۀ 7 و 8.
    • پیام نو (1325) «میرزا مست و خمار و بی بی مهرنگار». گردآوردۀ حشمت امیرابراهیمی، دورۀ سوم، شمارۀ 2.
    • پیام نو (1325). «اجاره خانه». بزرگ علوی، سال دوم، شمارۀ 11.
    • پیام نو (1325). «آبجی خانم» صادق هدایت. دورۀ دوم، شمارۀ 6.
    • پیام نو (1327) «بی بی پیک». پوشکین، سال چهارم، شمارۀ 5.
    • پیام نو (1327). «آب». بزرگ علوی، سال چهارم، شمارۀ 1.
    • رزم (1322) «برای پسر ارباب». ن. و. نو. سال اول، شمارۀ 33.
    • رزم (1322) «صبح امتحان». همایون. سال اول. شمارۀ 4.
    • سروش فارس (1323) «تیر ناحق». فریدون توللی. سال دوم، شمارۀ 88.
    • سروش فارس (1323) «شب اول قبر». بامشاد. سال دوم، شمارۀ 98.
    • سروش فارس (1323) «صادق ملا رجب». فریدون توللی. سال دوم، شمارۀ 135.
    • سروش فارس (1323) «کیسه کش». فریدون توللی. سال دوم، شمارۀ 131.
    • سروش فارس (1324) «در اتاق دادستان». فریدون توللی. سال دوم، شمارۀ 164.
    • سروش فارس (1325) «نامدار». فریدون توللی. سال چهارم، شمارۀ 269.
    • سوگند (1327) «بر باد رفته‌ها». نوذر. سال اول، شمارۀ 16.
    • سوگند (1327) «در دهکدۀ پرلان». الف. سال اول، شماره‌های 6، 7، 8، 9، 10، 12 و 14.
    • سوگند (1327) «دیوانه». پ.ا.ا پرویز. سال اول، شمارۀ 26.
    • سیاست (1320 و 1321) «کتاب آرزو» عباس اسکندری. سال بیستم، از شمارۀ 1 تا 158.
    • سیاست (1321) «کارگر» بی.نا. سال بیستم، شمارۀ 80.
    • ظفر (1323) «بچه‌های ولگرد». م. افراشته. سال اول، شمارۀ 3.
    • ظفر (1323) «رای منصفانۀ دادگاه». م. م. سال اول، شمارۀ 8.
    • ظفر (1325) «دختر قالی‌باف». سال سوم. شمارۀ 341.
    • ظفر (1325) «سرگذشت حسن گاریچی». سلطان ابراهیم عامری. سال دوم، شمارۀ 270.
    • مردم (1320) «دختر سبزی‌فروش». سال اول. شمارۀ 25.
    • مردم (1320) «عملۀ بیکار» سال اول. شمارۀ 10.
    • مردم (1320) «من یک کارگرم». سال اول. شمارۀ3.
    • مردم برای روشن‌فکران (1323) «زیر چراغ قرمز» صادق چوبک. سال دوم. شمارۀ 6.
    • مردم برای روشن‌فکران (1323) «گل‌های گوشتی» صادق چوبک. سال دوم. شمارۀ9.
    • مردم برای روشن‌فکران (1323) «نفتی» صادق چوبک. سال دوم. شمارۀ 4.
    • مردم برای روشن‌فکران (1323) «یک زن خوشبخت» بزرگ علوی. سال دوم. شمارۀ 7.
    • مردم برای روشن‌فکران (1324) «تابوت» جلال آل احمد. سال دوم. شمارۀ 45.
    • مردم برای روشن‌فکران (1324) «سفر تجارتی». رحمت الله الهی. سال دوم، شمارۀ 41.
    • مردم ماهانه (1325) «استکان شکسته» ابراهیم گلستان. سال اول. شمارۀ 5.
    • مردم ماهانه (1325) «پسر آذرک» سعید نفیسی. سال اول. شمارۀ6.
    • مردم ماهانه (1325) «پلنگ و دله» گردآوردۀ زیور ماهوند. سال اول، شمارۀ 2.
    • مردم ماهانه (1325) «پنج دقیقه پس از دوازده» بزرگ علوی. سال اول. شمارۀ7.
    • مردم ماهانه (1325) «جوانمرد خراسان» سعید نفیسی. سال اول. شمارۀ 5.
    • مردم ماهانه (1325) «شاعباس و دختر» گردآوردۀ فریدون توللی. سال اول، شمارۀ 6.
    • مردم ماهانه (1325) «ماه نخشب» سعید نفیسی. سال اول. شمارۀ4.
    • مردم ماهانه (1326) «ابومنصور محمدبن عبدالرزاق» سعید نفیسی. سال دوم. شمارۀ 3.
    • مردم ماهانه (1326) «امیرزادۀ نافرجام» سعید نفیسی. سال اول. شمارۀ9.
    • مردم ماهانه (1326) «آتش سده» سعید نفیسی. سال دوم. شمارۀ5.
    • مردم ماهانه (1326) «به دزدی رفته‌ها» ابراهیم گلستان. سال دوم. شمارۀ 3.
    • مردم ماهانه (1326) «خائن» بزرگ علوی. سال دوم. شمارۀ6.
    • مردم ماهانه (1326) «راهی به دیار شب» احسان طبری. سال دوم. شمارۀ 2.
    • مردم ماهانه (1326) «زندگی که گریخت» جلال آل احمد. سال دوم. شمارۀ 3.
    • مردم ماهانه (1326) «سرگذشت دیو و کووک» گردآوردۀ فریدون توللی. سال اول، شمارۀ 9.
    • مردم ماهانه (1326) «شغالشاه» احسان طبری. سال اول. شمارۀ 2.
    • مردم ماهانه (1326) «گیله مرد» بزرگ علوی. سال دوم. شمارۀ3.
    • مردم ماهانه (1326) «لاک صورتی» جلال آل احمد. سال اول. شمارۀ1.
    • مردم ماهانه (1326) «محیط تنگ» جلال آل احمد. سال اول. شمارۀ 9.
    • مردم ماهانه (1327) «سومین پتک» احسان طبری. سال دوم. شمارۀ8.
    • نامۀ رهبر (1322) «ابوالحسن خان». ح. خ. سال دوم. شمارۀ 238.
    • نامۀ رهبر (1322) «آب‌حوض کش». فاطمه گرگانی. سال اول. شمارۀ 235.
    • نامۀ رهبر (1322) «حلاج شهر ل...». رواهیچ. سال اول. شمارۀ 69- 71.
    • نامۀ رهبر (1322) «سرگذشت سکینه». ن. وثوقی. سال دوم. شمارۀ 239 و 240.
    • نامۀ رهبر (1322) «کیسه‌کش مازندرانی» ن. وثوقی. سال دوم. شمارۀ 233 و 234.
    • نامۀ رهبر (1322) «مرگ کارگر». ن. و. نو. سال اول. شمارۀ 128.
    • نامۀ رهبر (1323) «توده‌ای‌ها». ا. ق. سال دوم. شمارۀ 351 تا 361.
    • نامۀ رهبر (1323) یاخچی دور. رواهیچ. سال دوم. شمارۀ 417.
    • نامۀ مردم (1322) «اختراع تازه». گرمسیری. سال اول، شمارۀ 22.
    • نامۀ مردم (1322) «ازدفترخاطرات: دمپختک».ا. ق.سالاول،شمارۀ 9.
    • نامۀ مردم (1322) «به درک که فقیر بیچاره‌ها از بین بروند». ن. و. نوید. سال اول. شمارۀ 64.
    • نامۀ مردم (1322) «زندگی روزانه». بدون نام نویسنده. سال اول، شمارۀ 110.
    • نامۀ مردم (1322) «سیاه و سفید». جهانگیر افکاری. سال اول، شمارۀ 137.
    • نامۀ مردم (1322) «شکار شوهر». ن. و نوید. سال اول. شمارۀ 8.