خوانش برجستگی‌‌های زبانی و بومی- اقلیمی در شعر معاصر مازندران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 آموزش و پرورش، بابلسر. ایران

2 دانشگاه مازندران، بابلسر. ایران

10.30465/copl.2022.38544.3642

چکیده

بوم (local) از واژه‌های ‌پرتکرار درحوزه‌ی دانش زیست محیطی است. این اصطلاح در پیوند با مفاهیم ادبی و دانش بوم شناسی (ecology) فصل جدیدی در مطالعات میان رشته‌ای گشوده‌است. منظور از ادبیات بومی- اقلیمی هر نوع تجربه‌ای است که در رهگذر زندگی یک شاعر با محیط پیرامون در خیال، زبان، اندیشه و عواطفش انعکاس پیدا کند. شعربومی- اقلیمی، شعری سوبژکتیو با ارگانیسمی که سنت و مدرنیزم در بافت آن نمایان است. این جستار به دنبال پاسخ به این پرسش است که عناصر بومی- اقلیمی در غنای صورت‌های زبانی و ذهنی شعر مازندران چه نقشی‌هایی ایفا کرده‌است. پژوهش حاضر حاصل خوانش(225) دفتر شعر پنجاه شاعر مازندران از(1350تا1400)است که در آن نویسندگان کوشیده‌اند، عناصر بومی- اقلیمی را در دو کلان شاخصه‌ی جغرافیایی و اجتماعی– فرهنگی در نه خُرد شاخصه صورت‌بندی نمایند. از این منظر نقش عناصر محیطی و رسالت جغرافیایی در تمام گرایش‌های سبکی، قالب‌ها و ژانرهای موجود در شعراستان مازندران واکاوی شده‌است. یافته‌های این پژوهش با توجه به تحلیل داده‌های‌آماری، نشان می‌دهد که المان‌های بومی- اقلیمی در شاخصه‌ی اجتماعی– فرهنگی شعر مازندران نمود قابل ملاحظه‌ی داشته چنانکه آداب و رسوم، باورها و اعتقادات، واژگان بومی، سنت و مدرنیته، موسیقی و نگاه زیست‌محیطی در روساخت و ژرف ساخت سروده‌ها به تصویر درآمده‌است. روش پژوهش تلفیقی از نوع کمی و تحلیل محتوا با استفاده از منابع اسنادی و سایت‌های معتبراینترنتی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of language and Local-Climatic Factors in Contemporary Poetry of Mazandaran

نویسندگان [English]

  • abdol reza shirdast 1
  • fatemezahra sadeghi 1
  • golam reza pirouz 2
1 Education, babolsar,iran
2 university of mazendersn, babolsar. iran
چکیده [English]

Locality and climate are of frequently used terms in environmental studies which, coupled with literary notions and ecology, have presented researchers with new, interdisciplinary research goals. Local and climate studies include any experience which reflects the interaction of a poet and his/ her immediate environment in his/ her imagination, language, thoughts or feelings. Local and climate poetry is a subjective poetry with a certain structure which simultaneously displays tradition and modernity. In this study, we aim to find an answer to this question: what roles have local-climatic elements played in the richness of mental and linguistic images of Mazandaran poetry? The present research is the result of examining 225 poetry collections of 50 Mazandarani poets (1350-1400). In it, we have attempted to classify local-climatic elements based on two major geographical and socio-cultural and nine minor features. From this perspective, the role of environmental elements and geographical messages they are trying to convey have been examined in all the existing stylistic tendencies, frameworks and genres in the poetry of Mazandaran. Findings of this study, regarding statistical data analysis, indicate that frequency of local-climatic elements is significant in socio-cultural feature of Mazandaran poetry in a way that customs and rituals, beliefs, colloquial terms, tradition and modernity, music and environmental approaches have been depicted in surface and deep structures of poems. Research methodology used in this study is a mixed method (qualitative and quantitative) which makes use of reference documents and reliable Internet sites.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mazandaran poetry
  • poets
  • language
  • local-climatic features
  • geographical and socio-cultural features
 
منابع
- آبان، علی.(1386).مجموعه اشعار پنج شنبه ها باتو، تهران:هنر رسانه اردیبهشت.
- ...............(1387).مجموعه اشعارساعت نه و ربع به عقربه آویخته می­شوم، تهران:هنر رسانه اردیبهشت.
- آقاجانی، شمس.(1396).مجموعه اشعار چرا آخرین دُرنا باز نمی­گردد، تهران:بوتیمار.
- احمدی،مسعود(1394).روش تحقیق،تهران:پژوهشهای فرهنگی.چ3.
- احمدی، محمود(1388).مجموعه اشعار لباس صورتی ات برگل بهار سراست،تهران:افراز.
- ........................(1389).مجموعه اشعار هی تند نرو که راه بی پایان است، تهران:افراز.
- .......................(1396).مجموعه شعر تاکنار درخت گیلاس، تهران، نشر: اسطوره.
- افشنگ، رجب(1389) .گزیده شعر نابرادران را می­شناسم، تهران: تکا.
- الیکایی، نرگس(1381). مجموعه اشعار درختان صلح، تهران:عمران.
- باباچاهی، علی (1381) سه دهه شاعران حرفه­ای، تهران: ویستار.
- براهنی، رضا(1362). قصه نویسی، تهران: نشر نو.
-باقری­آتدرسی، فرزانه.(1386). مجموعه شعر و خداوندعشقراآفرید، نوشهر:عدن.
-  بذر افشان، رجب.(1381).مجموعه شعر دل کبودی های پاییزی، ساری، ناشر: مولف.
- بذر افشان،ر، اکبری،ج(1382).مجموعه شعر از هفتاد که بگذریم،تهران:پویند.
- براری، محمدرضا.(1396). مجموعه شعر دیگر اشتهای عاشق شدن ندارم، تهران: شب چله.
- براری، محمدرضا(1395).مجموعه شعر شباهت،تهران، نشر: شب چله.
- بزرگی نوشهری، بهمن(1388).پرنیان(دیوان کامل بزرگی)، تهران: شلاک.
- بهرام پرور، سیامک (1394).مجموعه شعر به رنگ نارنگی ، تهران، نشر:  نیماژ.
- بنی شیخ الاسلامی، مسعود(1390).مجموعه شعر سکوت به سوگ نشسته، آمل، نشر: وارش­وا.
- پارساپور، زهرا(1391).بررسی ارتباط انسان با طبیعت در شعر،مجله ادب فارسی،2، 1،صص 77 تا 99.
- پیروز، غلامرضا (1390).مجموعه شعرواژگانی چشم به راه اضطراب­اند، تهران، نشر:دبیزش.
- پیرزاد، ناصر(1377).عاشق بی بلیط(دوکتاب)، تهران:پاسارگاد.
- ................. (1390).عصر پیرزاد(آن، چیز و تماشای آب در گرداب)، تهران:داستان.
- توکلی، افسانه(1396).مجموعه شعر مرا تابستان کن،تهران: اقلیما.
- حسن پور، حسن (1394). مجموعه شعر مرگ نام خانوادگی­ام، تهران، نشر: نیماژ.
- حسن­پور، عباس(1394). مجموعه شعرکلماتی شبیه کلید، آمل: وارش­وا.
- حسن­پور، عباس(1380). مجموعه شعراین شعر درخت خواهد شد، رشت، نشر:حرف نو.
- حکمتی، علیرضا(1390). مجموعه شعر درخت تنها ماند، تهران: هنر رسانه اردیبهشت.
- خادمی کولایی، مهدی(1385).آشنای شالیزار(پژوهشی در زندگی و شعر سلمان)، ساری، نشر: شلفین.
- خبازی، مهدی.(1384). مجموعه شعر این کتاب اسم ندارد، تهران: قصیده­سرا.
- خانجانی، طاهره(1394).مجموعه شعر پرندگان سر به هوا،تهران، انشر: فصل پنجم.
- جعفری خورشیدی،حنیف.(1393).مجموعه شعربیهوابی­حواسشدم، مجموعه غزلیات، تهران: فرهنگ عامه.
- جعفری خورشیدی، منصور(1393). مجموعه شعر آبی ناگهان، تهران: فصل پنجم.
- .........................(1396). مجموعه شعر پروانه های پراکنده، تهران: نگاه.
- جوادیان کوتنایی، محمود (1387).مجموعه شعر ازکوچه­های اسطوره، تهران: نشر: اشاره.
- داودی حموله، سریا(1393).آنتولوژی شعر شاعران معاصر(کلمات بیش از آدمی رنج می­برند)،تهران، نشر: قطره.
- دهرویه، علیرضا.(1387).مجموعه شعر شغل جدید ابلیس، تهران:  هزاره ققنوس.
- رزاقی، مریم.(1389).مجموعه غزلیات حق با تو بود، تهران: فصل پنجم.
- رضازاده، محمدعلی(1390). مجموعه شعر مرد مه­آلود، تهران:  هنررسانه اردیبهشت.
- ............................. (1395). مجموعه شعرترانه­های تمدن، تهران، نشر: نیماژ.
- رنجبر، میثم(1391).مجموعه شعر دندان درد، تهران: هزاره ققنوس.
- رئیسی، محمدصادق.(1392).مجموعه شعر آواز فاخته در آپارتمان اجاره­ای، تهران: سولار.
- زهری، محمد(1381).مجموعه شعر برای هرستاره، تهران:توس.
- سلیمانی، فرامرز(1368).مجموعه شعر آوازهای ایرانی، تهران: نگاه.
- شیردست، عبدالرضا و پیروز، غلامرضا(1400).لحن عامیانه و شگردهای آن در شعر فارسی امروز مازندران از 1350 تا1400، دوماهنامه فرهنگ و ادبیات عامه دانشگاه تربیت مدرس، سال 9، شماره 38،ص 221-267.
- صابر، فرهاد(1372).مجموعه شعر آیش سبز، آمل، ناشر: مولف
- صادقی، فاطمه زهرا، غلامرضا پیروز، زهرا پارساپور(1398). کاربست شاخصه­های اقلیمی- فرهنگی درشعرمعاصر مازندران در راستای تقویت فرهنگ بومی(با رویکرد به سروده­های اسدالله عمادی، علی­اکبر مهجوریان و جلیل قیصری)، مجله علمی­پژوهشی مطالعات توسعه اجتماعی فرهنگی،دوره هشتم، شماره1.
- صفوی، کوروش(1373). از زبان­شناسی به ادبیات، تهران: چشمه.
- علی­پور مصطفی.(1394).مجموعه اشعار در پیراهن اردیبهشت، تهران،: شهرستان ادب.
- علی­پور مصطفی(1372).ازگلوی کوچک رود، تهران، نشر: حوزه­ی هنری.
- علا، افشین(1388).مجموعه اشعار کودکانه­ها و غزل، تهران: انجمن شاعران ایران.
- عمادی، اسدالله (1395).مجموعه اشعار بازگشت به سرزمین مادری، ساری،نشر: هاوژین.
-.........................(1386).مجموعه اشعارآخرین ایستگاه جهان، تهران، نشر: اشاره.
- فتوحی، محمود(1391). سبک شناسی(نظریه­ها، رویکردها و روش­ها)، تهران:سخن.
-حسن­پور،عباس وعلیرضا قاسمی و ابراهیم فلاح(1395). نقدوتحلیل مجموعه سروده­های محمد زُهری با تاکید برمحتوا و درونمایه، دوفصلنامه علوم ادبی، سال6،شماره8، پاییز و زمستان.
- قیصری، جلیل(1373).مجموعه شعر ازکنگه­لو تا کومه­های دور، نوشهر، ناشر: مولف.
- ....................(1393).مجموعه شعرهنوز کوتا سپید خوانی این برف، تهران، نشر: ابتکار.
- قنبری، ایرج.(1388).گزیده­ی اشعار باغ ترانه، تهران:تکا.
- کرمدُخت، شعبان(1380).مجموعه اشعار این همه دلتنگی، بابلسر: روجین.
- کسمایی، الهه(1377). دریا درشعر شاعران جنوب،گلچرخ، شماره 19،صص 39-42.
-گری، مارتین(1382). فرهنگ اصطلاحات ادبی، ترجمه منصوره شریف­زاده، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- محمدجانی، صدیقه (۱۳۹۴).مجموعه رباعی پروانه دلش به عشق عادت دارد، اندیمشک: اریترین.
- محمدی، تقی.(1377).مجموعه شعر دختران پرتقال چین، تهران:آرست.
- محمدی، تقی(1374).مجموعه شعر ترانه­های تمشک و باران، تهران، نشر:آرست.
- ملک­زاده، فاطمه.(1394).مجموعه شعر خمیازه انجیرهای پاییز، تهران: شلاک.
- ملکی، کیوان.(1386).مجموعه شکوفه­ای برای سیب شدن تقلا می­کند، تهران:افرا.
- معتقدی، محمود(1391)گزیده­ی اشعار، تهران:مروارید.
- مهدیان، احسان (1392).مجموعه شعر لیلایی ها در نیایش باران، ساری، نشر: شلفین.
- مهجوریان نماری، علی­اکبر(1388).مجموعه شعر دیار خانه­های بارانی، ساری: شلفین.
- .........................................(1392).مجموعه شعر از این حوالی بارانی، آمل، نشر:شمال پایدار.
- هراتی سلمان.(1368).مجموعه شعر دری به خانه­ی خورشید، تهران، انتشارات: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
- موذّنی، علی محمد و یعقوب زارع ندیکی(1397). بررسی عنصر لحن و کارکرد آن در الهی­نامه­ی عطار، فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 48، 1-28.
- نجفی، ابوالحسن(1378)فرهنگ فارسی عامیانه، تهران: نیلوفر.
- نشاطی، بهمن (1382).مجموعه شعرخاطرات توودلتنگی، گرگان، نشر: مختومقلی.
- نصری، تیرداد1393).مجموعه شعر دو قدم مانده به خاکستر، تهران: سولار
 - نیتلی، علی(1391). مجموعه شعر ویروس­ها در دلم سرما خورده­اند، تهران: روزگار.
-...............(1396). مجموعه شعر زیبای صعب العبور، تهران:مایا.
- یاغی تبار، علی­اکبر (1393).مجموعه شعردم های بی وادم، تهران: نیماژ.
- یاوری، مجتبی.(1395). مجموعه شعر جار، تهران :شب چله.
- یاوری، مجتبی(1395).مجموعه شعرراوی، تهران، نشر:شب چله.
- یوسفی، صفر.(1381). مجموعه شعر سبزپوش بارانی، آمل:وارش­وا.
-هنله، پل.(1372).زبان و اندیشه و فرهنگ، ترجمه­ی یدالله موقن، مجله کلک. شماره45و46،آذر و دی، صص77-97.