سبک‌شناسی شناختی و امتناعِ کشف فردیت هنری: پسانوگرایان هم با استعاره‌های قراردادی شعر می‌سرایند

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی (گرایش محض) دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

10.30465/copl.2021.6157

چکیده

اهداف اصلی در سبک­شناسی، کشف وجوه فردیت، شباهت­ها و تمایز­های سبکی در آثار مختلف است؛ اما آیا با سبک­شناسی شناختی هم می­توان به این اهداف دست یافت؟ پژوهش حاضر به دو شیوۀ استدلال منطقی و بررسی شواهد شعری نشان می­دهد که سبک­شناسی شناختی به کار کشف وجوه ممیزه و سبک­ساز ادبی نمی­آید. در قلمروی سبک­شناسی این رویکرد را می­توان برای کشف سبک عمومی، سبک دوره یا گفتمانی رایج به کار گرفت. بدین منظور، نخست با ارائۀ تعاریفی، نشان داده شده است که مبنای مطالعات سبکی، کشف فردیت و تمایز­های سبکی است. سپس به تعریف سبک­شناسی شناختی، به عنوان شاخه­ای از سبک­شناسی پرداخته شده است. در بخش بعدی مقاله، به مدد استدلال مشخص شد که آثار ادبی زمانی به طور عمومی پذیرفته می­شوند که در دایرۀ فرهنگ عمومی، محل پیدایش استعاره­های تکرار­شوندۀ فرهنگی، جای بگیرند. پس از آن برای اثبات عملی مدعای پژوهش، آثاری از شاعران سردمدار جریان­های مختلف شعر پسا­نیمایی و شعر کلاسیک فارسی بررسی شد. نتایج نشان دادند که نظام شناختی نمود یافته در آثار این شاعران از جهات عدیده مشابه یکدیگر است. در نهایت چنین نتیجه گرفته شد که سبک­شناسی شناختی، نمی­تواند حوزۀ پژوهشی قابل اتکا برای کشف فردیت شناختی قلمداد شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Cognitive stylistic and refusal to discover artistic individuality: Postmodernists also compose poems by conventional metaphors

نویسندگان [English]

  • amirhosein mortezaei 1
  • Mahmood Fotoohirudmajani 2
2 Professor of Persian language and literature at Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The main goals of stylistics are discovering individual aspects, stylistic similarities, and individualities in different works. But can these goals be reached by cognitive stylistic? This research demonstrates by logical argument and poetry examples that cognitive stylistic cannot be used to discover literary distinguished and stylization aspects. In the stylistic domain, this perspective can be used to discover general, periodic, or discourse styles. For this purpose, we showed that discovering individuality and stylistic distinctions are the basis of stylistic studies. Then we define cognitive stylistic as a branch of stylistic. In the next part of the article, it is determined that literary works are accepted generally when they place in general culture cycle which is the birthplace of repetitive cultural metaphors. After that, as a practical proof for the research claim, we analyzed some works of post-Nima mainstream leaders and classical Persian poetry. Results showed that cognitive systems manifested in these poets' works are similar. Finally, we concluded that cognitive stylistic cannot be considered as a reliable research perspective to discover cognitive individuality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: cognitive stylistic
  • cognitive metaphor
  • cultural metaphor
  • individuality

مراجع

احمدی، احمد­رضا (1391). دفترهای واپسین: دفتر سوم: به رنگ زرد، تهران: کتاب نشر نیکا.
باباچاهی، علی (1392). عقل عذابم می­دهد، چاپ دوم، تهران: زاوش.
بیدل، عبدالقادر (1368). دیوان، تصحیح خال محمد خسته و خلیل الله خلیلی، چاپ دوم، تهران: مروی.
پور­ابراهیم، شیرین و غیاثیان، مریم سادات (1392). «بررسی خلاقیت‌های شعری حافظ در مفهوم‌سازی عشق». نقد ادبی، سال 6، شمارۀ 23. 82- 59.
راکعی، فاطمه (1388). «نگاهی نو به استعاره (تحلیل استعاره در شعر قیصر امین­پور)». پژوهش­های ادبی. سال 7. شمارۀ 26. صص 99- 77.
رؤیایی، یدالله (الف) (1387). در جستجوی آن لغت تنها، تهران: کاروان.
رؤیایی، یدالله (ب) 1387. مجموعۀ اشعار، تهران: نگاه.
سعدی، مشرف الدین (1363). شرح بوستان، دکتر محمد خزائلی، چاپ پنجم، تهران: جاویدان.
صائب تبریزی، میرزا محمدعلی (1375). دیوان، جلد اول، به کوشش محمد قهرمان، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
صائب تبریزی، میرزا محمدعلی (1374). دیوان، جلد ششم، به کوشش محمد قهرمان، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
صالحی، سید علی (1389). مجموعۀ اشعار، چاپ چهارم، تهران: نگاه.
عبدالملکیان، گروس (1393). پذیرفتن، چاپ دوم، تهران: چشمه.
عبدالملکیان، گروس (الف) (1390). حفره­ها، چاپ پنجم، تهران: چشمه.
عبدالملکیان، گروس (ب) (1390). سطرها در تاریکی جا عوض می­کنند، چاپ هشتم، تهران: مروارید.
عطار، فریدالدین (1355). خسرو نامه، تهران: زوار.
قادری، سلیمان (1392). «استعاره، بدن و فرهنگ: مفهوم­پردازی دل، جگر و چشم در بوستان سعدی». نقد ادبی، سال 6، شمارۀ 23. 123- 105.
کریمی، طاهره و علامی، ذوالفقار. (1392). «استعاره­های مفهومی در دیوان شمس بر مبنای کنش حسی خوردن». نقد ادبی. سال 6. شمارۀ 24. 168- 143.
مولانا، جلال الدین (1373). دیوان شمس تبریزی، مقدمه و شرح حال بدیع الزمان فروزان­فر، چاپ یازدهم، تهران: جاویدان.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار