رابطۀ ساختارشکنانۀ فرهنگ و طبیعت: ‌نقدی بومگرایانه بر چند سروده‌ از سهراب سپهری

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه لرستان، گروه زبان و ادبیات انگلیسی

چکیده

 نقد بوم‌گرا بحران‌های بوم‌زیستی معاصر را در نگرش اومانیستی (انسان‌محور) و تقابل میان  فرهنگ و طبیعت می‌بیند. به همین دلیل، طبیعت از منظر این رویکرد ادبی نه صرفاً موضوعی زیباشناسانه، بلکه واقعیتی مهم و حیاتی تلقی شده و تعهد اخلاقی نویسنده نسبت به طبیعت و صیانت از آن را یک اصل می‌داند. سپهری از تأثیرگذاران شعر معاصر است که در درازنای دهه‌ها به عنوان شاعری طبیعت‌گرا و بدون توجه ویژه به گرایشات بوم‌گرایانه‌اش به بوتۀ نقد گذاشته شده است. این در حالی است که شاعر با برهم زدن ساختار تقابلی فرهنگ/ طبیعت با رویکردی بوم‌گرایانه در بسیاری از سروده‌هایش بر رابطه‌ای تعاملی میان این دو پدیده تأکید دارد. بر همین اساس، پژوهش پیش‌رو با رویکردی توصیفی- تحلیلی ضمن نمایاندن این تقابل‌ها در چند سرودۀ مشهور شاعر، به واکاوی آن‌ها در این چارچوب نقدی می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که سپهری با مردود دانستن برتری فرهنگ در نگرش اومانیستی و ارائۀ نگرش خاص خویش به طبیعت از دریچۀ بوم‌شناسی ژرف‌نگر و بازشناساندن جایگاه انسان در آن سعی در اصلاح نگرش و رویکرد مخاطب نسبت به طبیعت و برقراری رابطه‌ای تعاملی با آن دارد.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسنده [English]

  • . .
.
آلبوغبیش، عبدالله وفاطمه گل‌بابایی.(1397). «نقد زیست بوم‌گرایانۀ داستانی کوتاه از غلامحسین ساعدی». ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال هشتم، شماره‌ اول، صص 97- 79.
بهروزکیا، کمال. (1383). «جهان داستان و محیط زیست». کتاب ماه و کودک و نوجوانان. شماره 85،صص 60-53.
پارساپور، زهرا.(1391). «نقد بوم‌گرا، رویکردی نو در نقد ادبی». فصلنامه علمی- پژوهشی نقد ادبی، سال پنجم، شماره نوزده، صص 26-7.
پارساپور، زهرا و فرناز فتوحی. (1391). «تأثیرپذیری سهراب سپهری از عرفان شرق در حوزه اخلاق زیست‌محیطی». ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال سوم، شماره چهارم، صص 37-19.
پارساپور، زهرا. (1395). «ادبیات سبز؛ مجموعه مقالات در نقد بوم‌گرایانه ادبیات فارسی». چاپ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سپهری، سهراب. (1389). مجموعه‌ی سروده‌ها، تهران: انتشارات شادان.
سرفرازاسبق، مریم وناصر مطلب‌زاده. (1395). «خوانش بوم‌گرایی از سمبل‌های طیعت در اشعار رابرت فراست و سهراب سپهری». مطالعات ادبیات تطبیقی، سال 10، ش 38، صص 151-135.
کلانتری، انیس و ناهید محمدی. (1398). «معنویت اکولوژیک در مجموعه اشعار سهراب سپهری و رالف والدوامرسون».  ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال نهم، شماره دوم، پاییز و زمستان1398، صص 312-287.
نیازی، نوذر. (1394). «خوانشی بوم‌گرایانه از داستان کوتاه درخت گلابی نوشتۀ گلی ترقی». ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال پنجم، شماره سوم، پاییز 1394، صص 127-113.