بررسی پروتوتایپ‌ها در رمان "طوبا و معنای شب" اثر شهرنوش پارسی‌پور

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون

چکیده

شخصیت­های داستان­ها شاید در نگاه نخست زاییدۀ مطلق ذهن نویسنده به نظر برسند اما بی­تردید در پس ذهن هر نویسنده­ای تصاویری است که از اثری، انسانی، اتفاقی یا خاطره­ای نقش بسته و همین تصاویر به مدد خلاقیت او تبدیل به شخصیتی منحصر به­ فرد شده است. از این تصاویر و الگوهای اولیه با عنوان "پروتوتایپ" یا                                                                         "پیشین­تیپ" یاد می­شود که انواع مختلفی چون ادبی، اساطیری، تاریخی، مذهبی و... دارد. شهرنوش پارسی­پور به عنوان یکی از نویسندگان مطرح معاصر با توجه به گرایشی که به سبک رئالیسم جادویی و فضاسازی وهم­آلود دارد بدیهی است که در خلق شخصیت­های داستانی­اش به طور مثال متأثر از پروتایپ­های ادبی و اساطیری باشد. پرسش اصلی این پژوهش آن است  که در خوانش داستان  طوبا و معنای شب بر اساس انواع پروتوتایپ­ها و منشأ شخصیت به چه نوع پروتوتایپ­هایی برمی­خوریم و منشأ شخصیت­های داستان از کجاست. آیا برساختۀ ذهن نویسنده است و یا از جایی وام گرفته شده­اند. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی این پروتوتایپ­ها را کشف و در چارچوب­هایی نظم داده و بررسی کند تا نشان دهد نویسنده در پرداخت داستان از چه پروتوتایپ­هایی بهره گرفته و در کدام نوع موفق­تر عمل کرده است. بررسی­ها نشان می­دهد با توجه به گرایش نویسنده به سبک رئالسیم جادویی، شخصیت­پردازی این داستان تحت تأثیر صد سال تنهایی و هم­چنین بوف کور قرار گرفته و استفاده از پروتوتایپ­های ادبی کاملاً مشهود است. بخش زیادی از انواع پروتوتایپ­ها در این اثر قابل بررسی است اما پروتوتایپ­های اساطیری و ادبی در مقایسه با دیگر پروتوتایپ­ها بیشترین فراوانی را در این رمان داشته­اند. نحوۀ پرداخت غالب پروتوتایپ­ها نیز روساختی و تصنعی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • . . 2
1 .
2 .
منابع                                                                           
آلوت،میریام(1368).رمانبهروایترمان­نویسان.ترجمۀ علی­محمدحق­شناس.تهران:مرکز
براهنی،رضا(1368). قصه­نویسی. چاپچهارم.تهران:البرز.
پارسی­پور،شهرنوش(1372).طوباومعنایشب.چاپپنجم.تهران:البرز.
دقیقیان،شیرین­دخت(1397).شخصیت­پردازیدرادبیات­داستانی:پژوهشیدرنقشپروتوتیپ­هادرآفرینشادبی.چاپدوم.تهران:مروارید.
شریفی،محمد(1387).فرهنگادبیات.ویراستارمحمدرضاجعفری.تهران:فرهنگنشرنو.
شوالیه،ژان؛گربران، آلن(1386).فرهنگنمادها.ترجمۀسودابهفضایلی.تهران:جیحون.
صابر،زینب؛شایگان­فر،نادر(1394).«بررسیتطبیقی-انتقادیتأثیرپذیری "رمانطوباومعنایشب"ورمان"صدسالتنهایی"باتأکیدبردرون­مایۀجدالسنتومدرنیته».نشریۀ پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ39. صص 182-153.
شهسواری،محمدحسن(1395).حرکتدرمه:چگونهمثلیکنویسندهفکرکنیم.تهران:چشمه.
مارکز، گابریل گارسیا(1398). صدسال تنهایی. ترجمۀ بهمن فرزانه. چاپ شانزدهم. تهران:امیرکبیر.
مکاریک، ایرنا ریما(1393). دانش­نامۀ نظریه­های ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر،محمد نبوی. چاپ پنجم. تهران: آگه.
میرعابدینی،حسن(1386).صدسالداستان­نویسیدرایران.جلد1.چاپچهارم.تهران:چشمه.
مولوی، جلالالدین محمدبن محمد(1386). مثنوی معنوی. تصحیح رینولد نیکلسون. چاپ شانزدهم. تهران:امیرکبیر.
مونسان،فرزانهوهمکاران(1392)«اسطوره­هایزن­محورمشخصه­ایسبکیدرآثارپارسی­پور،گلیترقیو غزاله علیزاده». سبک­شناسینظمونثرفارسی(بهار ادب)،شمارۀ۲۱، صص۴96- ۴75.
هدایت، صادق(1356). بوف کور. تهران: جاویدان.