معنویت اکولوژیک در مجموعه اشعار سهراب سپهری و رالف‌والدو‌امرسون با تکیه بر عنصر «آب»

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ادبیات انگلیسی، دانشگاه الزهرا

2 استادیار ادبیات انگلیسی، دانشگاه الزهرا

چکیده

معنویت اکولوژیک به مفهوم باز‌شناختن حقیقت الهی در نظام طبیعت است. شاعر سبز، پس از دریافت ادراکات حسی از طبیعت، به وصف تقدس پدیده‌های آن با در‌نظر داشتن رویکرد قدسی و عرفانی در اشعار خود می‌پردازد. در میان عناصر و پدیده‌های طبیعت، "آب" یکی از پرکاربرد‌ترین عناصر در میان سروده‌های ادبی محسوب‌می‌شود. جایگاه محوری این عنصر ارزشمند، کاربرد خداباورانه اکولوژیک در اشعار طبیعت‌گرا/بوم‌گرا را به‌ خود اختصاص می‌دهد. از این‌رو، در این مقاله سعی‌شده‌است به مقوله "آب" در اشعار سهراب‌سپهری و رالف‌والدو‌امرسون پرداخته‌شود چرا که هر دو شاعر که به عنوان شاعر سبز و طبیعت‌گرا  شهیرند، به کَرّات به مقوله "آب" در اشعار خود توجه داشته‌اند. در این پژوهش تطبیقی، ضمن مددجستن از نقد بوم‌گرا، مجموعه اشعار هشت‌کتاب سپهری و مجموعه دفاتر شعری امرسون را مورد مطالعه قرار‌خواهیم داد و ضمن بیان مباحث نظری درباره معنویت اکولوژیک، با ذکر نمونه‌هایی از اشعار این دو شاعر نشان‌خواهیم داد که چگونه عنصر ارزشمند "آب" برای آنها واسطه خلق مفاهیم و تصاویر بوم‌محور در عرفان اکولوژیک شده‌است. علاوه‌بر‌این، توضیح‌خواهیم‌داد که چگونه سپهری با حفظ دیدگاه عرفانی-فلسفی و امرسون با دیدگاه عرفانی-تاریخی به معنویتی اکولوژیک از طریق عنصر "آب" رسیده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • . . 2
1 .
2 .
اصفهانی‌عمران، نعمت (1389). «حقیقت‌جویی عارفانه سهراب سپهری با رویکردی تطبیقی به عرفان اسلامی و بودایی»، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال 4، ش 14، 29-42.
آشوری، داریوش، کریم امامی و حسین معصومی همدانی (1371). پیامی در راه: نظری به شعر و نقاشی سهراب سپهری،  تهران: طهوری.
براهنی، رضا (1371). طلا در مس. ج 1، تهران: میثاق.
 باشلار، گاستون (1377). شعله شمع، ترجمه جلال ستاری، تهران: توس.
پارساپور، زهرا (1395). ادبیات سبز: مجموعه مقالات در نقد بوم‌گرایانه ادبیات فارسی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
پارساپور، زهرا و فرناز فتوحی (1392). «تأثیرپذیری سهراب سپهری از عرفان شرق در حوزه اخلاق زیست‌محیطی»، ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 3،  ش 4، 19-37.
دباغ، سروش (1394). فلسفه لاجوردی سپهری، تهران: صراط.
زرقانی، جواد (1390). «تجلی شاعرانه طبیعت در شعر نیما یوشیج، سهراب سپهری و شفیعی کدکنی»، دوفصلنامه تخصصی علوم ادبی د 4، ش 6، 171-196.
سپهری، سهراب (1392). هشت کتاب، چ 6، قم: نیلوفرانه.
سرفراز اسبق، مریم و ناصر مطلب‌زاده (1395). «خوانش بوم‌گرایی از سمبل‌های طبیعت در اشعار رابرت فراست و سهراب سپهری»، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال 10، ش 38، 135-151.
سرلو، خوان ادواردو (1388). فرهنگ نمادها، ترجمه مهرانگیز اوحدی، تهران: دستان.
سیاه‌پوش، حمید (1385). باغ تنهایی: یادنامه سهراب سپهری، گردآوری مجموعه مقالات، تهران: نگاه.
شامیان ساروکلائی، اکبر و حمیرا علیزاده (1393). «طبیعت و تخیل خلاق در شعر سپهری و سینمای کیارستمی»، دوفصل‌نامه علمی_پژوهشی پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، د 2،  ش 2، 79-104.
 شفیعی کدکنی، محمدرضا (1386). صورخیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.
 شمیسا، سیروس (1376). نگاهی به سپهری،  تهران: مروارید.
شوالیه، ژان و آلن گربران (1378). فرهنگ نمادها، ترجمه سودابه فضایلی، ج1، تهران: جیحون.
عابدی، کامیار (1376). از مصاحبت آفتاب: زندگی و شعر سپهری، ج 1، چ 1، تهران: نشر ثالث.
عماد، حجت (1376).جهان مطلوب سپهری،  تهران: انتشارات بهزاد.
قاضی‌زاده، سیده ندا (1383). «جایگاه طبیعت در اشعار سهراب سپهری»، باغ نظر، د 1، ش 2، 50-54.
کاشانی، مشفق (1365). روزنامه کیهان،  ش 289، تهران.
ملا ابراهیمی، عزت و دیگران (1391). «بررسی تطبیقی طبیعت‌گرایی در اندیشه‌های سهراب سپهری و جبران خلیل جبران»، ادب عربی، سال 5، ش 1، 213-235.
میراحسان، احمد (1382). «جستاری در نسبت ادبیات و سینما»، فارابی، د 12، ش 48، 83-96.
مومنی، قدرت‌الله (1386). عرفان در آیینه عمل،  اصفهان: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.
نصر،حسین (1384). دین و نظام طبیعت، ترجمه محمد حسن فغفوری،  تهران: موسسه انتشارات حکمت.
وزیرنیا، سیما و غزال ایراندوست (1379). زیر سپهر آبی: کندوکاوی در شعر و اندیشه سهراب سپهری،  تهران: قطره.
یونگ، کارل گوستاو(1377).انسانوسمبولهایش، ترجمه محمود سلطانیه، تهران :جامی.
 
 Bate, Jonathan (1991). Romantic Ecology: Wordsworth and the Environmental   Tradition. London: Routledge.
Benjamin, Walter (1990). “Animism redivivus: Are new visions of nature a threat to homo sapiens?” In W.M. Hoffman, R. Frederick, & E.S. Petry, Jr. (Eds). The Corporation, Ethics and the Environment, Westport: Quorum Books, pp 11-24.
Buell, Lawrence (2003). Emerson, Harvard: Harvard University Press. 
Buell, Lawrence (1995). The environmental imagination: Thoreau, nature writing, and the formation of American culture, Cambridge: The Belknap Press.
Devall, Bill & George Sessions (1985). Deep Ecology, Salt Lake City: Gibbs Smith.
Emerson, Ralph Waldo (2010). Nature and other essays, New York: Classic Books International.
Emerson, Ralph Waldo (2004). Poems, TheWorldsPoetryArchive,
      https://www.poemhunter.com/i/ebooks/ pdf/ ralph_waldo_ emerson_2004_9.pdf
Garrard, Greg. (2004). Ecocriticism, New York: Routledge.
Glotfelty, Cherryll. (1996). “Introduction,” In C. Glotfelty, & H. Fromm (Eds.), The Ecocriticism reader: Landmarks in literary ecology, Athens: GA UP. pp. xv-xxxvii.
Love, Glen A. (2003). Practical ecocriticism, Char-lottesville: University of Virginia Press.
Keller, David R. (2009). “Deep Ecology.” Encyclopedia of Environmental ethics & Philosophy. J. Baird Callicott and Robert Froeman (eds). Vol. 1, USA: Gale. 206-211.
Mirzababazaded Fomeshi, Behnam & Farideh Pourgive (2013). “Two Green Poets: A Comparative Ecocritical Study of Sepehri and Emerson,” Kata.15, no 2, 109-116.
Naess, Arne (1973). “The Shallow and the Deep, Long-Range Ecology Movement: A Summary.” In Inquiry: An Interdisciplinary Journal of Philosophy and Social Sciences 16, 95-100.
Philips, Dana (2003). Truth of Ecology: Nature, Culture, and Literature in America. Oxford: Oxford University Press.
Rueckert, William (1978). “Literature and Ecology: An Experiment in Ecocriticism,” In Iowa Review 9, no 1, 71-86.
Taylor, Bran R. & Jeffrey Kaplan (eds) (2005). “Introduction.” In The Encyclopedia of Religion and Nature. London: Thoemmes Continuum.
Versluis, Arthur (1994). Theosophia: Hidden Dimensions of Christianity. Hudson, N.Y.: Lindisfarne Press.
Wang, Ning (2009). “Toward a literary environmental ethics: A reflection on eco-criticism,” Neohelicon, no 36, 289–298.