بررسی مفهوم مرگ و زندگی در رمان سووشون بر پایۀ نشانه‌شناسی رنگ سیاه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه هرمزگان (نویسندة مسئول)

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه هرمزگان

چکیده

عنصر رنگ با مقولۀ هنر، نقاشی، و ادبیات پیوند تنگاتنگی دارد. ازطریق رنگ‌ها، می‌توان بسیاری از راز و رمزها و اوضاع اجتماعی عصر نویسنده را کشف کرد. رنگ‌ها در شیوۀ زندگی، نگرش‌ها، و حالات روحی ما تأثیر فراوانی دارند و در آیین ملت‌ها از جایگاه نمادینی برخوردارند. در ادبیات نیز رنگ‌ها احساسات و نشانه‌های گوناگونی را القا می‌کنند.
رمان سووشون در ادبیات داستانی ایران از جایگاه خاصی برخوردار است. سووشون نمایان‌گر اوضاع سیاسی، اجتماعی، و اخلاقی ایرانیان، به‌ویژه مردم شیراز، در جنگ جهانی دوم است. درحقیقت، این رمان از نمونه‌های بسیار ارزشمند ادبیات پسااستعماری در ایران است و دنبالۀ واقعی ادبیات عصر بیداری است. ادبیات بیداری در مرحلۀ اول (عصر مشروطه) به ‌مبارزه با استبداد داخلی پرداخت و در مرحلۀ دوم به مبارزه با استعمار خارجی توجه نشان داد. عنصر رنگ در لایه‌های مختلف اثر باصراحت و تلویح نقش‌های گوناگونی ایفا می‌کند. دقت در نوع کاربرد رنگ‌ها و هم‌چنین معنای قراردادی آن‌ها می‌تواند مخاطب را در شناخت بیش‌تر اثر، سنت‌ها، و اندیشه‌های حاکم بر ذهن و زبان نویسنده و اجتماع وی یاری کند.
دانشور همواره سعی کرده است خود را در برابر تحولات اجتماعی امیدوار نشان دهد و حتی در آخرین سطور رمان سووشون، به کمک نمادها، آشکارا این آرزوی خود را بیان می‌کند. برخلاف این تصور نویسنده، کاربرد گستردۀ رنگ سیاه، که بیش‌تر القاکنندۀ مرگ و عزاداری است، نشان می‌دهد که در لایه‌های پنهان ذهن نویسنده خوش‌بینی چندانی به تحولات اجتماعی وجود ندارد. به‌عبارت دیگر، نیروهایی فراتر از خواست و اندیشۀ نویسنده بر ساختارهای ذهن و زبان وی تسلط دارند که کنترل محتوایی رمان را به‌دست گرفته‌اند. در مقالۀ حاضر، تلاش شده است این فرضیه براساس بررسی رنگ سیاه اثبات شود.
در رمان سووشون، 2679 بار به عنصر رنگ (دلالت ضمنی و لغوی) توجه شده است که 14 درصد از آن مربوط به رنگ سیاه و 86 درصد شامل دیگر رنگ‌های اصلی و فرعی است. میزان کاربرد رنگ سیاه در سووشون با 452 بار تکرار در جایگاه اول قرار دارد و اغلب بازگوکنندة مفهوم نمادین مرگ و زندگی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Concepts of Life and Death in Suvashun based on the Semiotics of Black

نویسندگان [English]

  • Javad Dehghanian 1
  • Zeynab Moridi 2
1 Assistant Professor at Hormozgan University
2 M.A. of Persian literature and language
چکیده [English]

Color has a close relation with art, painting and literature. Colors reveal so much about the secrets, as well as the social conditions, of author's era. Colors play an important role in our attitude to existence, way of life and our psychical- spiritual moods. Then through the time they have gotten symbolic roles. They suggest a variety of emotions. Suvashun has an especial place in Persian literature. This novel explains the morality and socio- political conditions of Iranians, especially of the people of Shiraz through World War II. On this account it is a valuable post colonist novel which is the real sequence of Constitutionalism. The Persian literature of the period of Constitutionality in first step conflicted with internal despotism and secondly struggled with colonialism. Colors are present in all layers of Suvashun, explicitly or figuratively. Contemplation to how and in which situation the author uses different colors can be very useful for readers to understand the ideas dominated the author's thoughts as well as her society. In spite that Daneshvar (the author of this novel) has tried to show her optimistic view to social evolution, the extensive use of the color Black which mostly suggests death and mourning, makes it clear that in contrast with her imagination, there is no optimism to social evolution. On the other hand it means that the author's mind has been occupied unconsciously by some unrecognized forces. In this essay we try to prove this hypothesis. According to the results colors are (connotation and denotation) repeated about 2679 times, 14% of which belongs to black. So the color black was repeated more than other colors (452 times).

کلیدواژه‌ها [English]

  • color
  • black
  • Life
  • Death
  • Suvashun
  • Simin Daneshvar