نگاهی انتقادی به سرنوشت ترجمة منطق‌الحمار اعتمادالسلطنه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم ‌انسانی و مطالعات ‌فرهنگی

چکیده

در دوران قاجار، در ‌پی آشنایی ایرانیان با ادب و فرهنگ سایر ملل، ترجمة آثار ادبی رونق گرفت و به غنای زبان و ادب فارسی افزود. منطقالحمار (خرنامه)، از ترجمه‌های ادبی این عهد، در اصل به زبان فرانسوی نوشته شده و ترجمة آن، در اغلب منابع، به اعتمادالسلطنه (1259 - 1313‌ ق) نسبت داده شده است که بر زبان فرانسوی تسلط داشت و آثاری از آن زبان به فارسی ترجمه کرده بود. در دوران قاجار، ترجمة آثار ادبی اروپایی از زبان ترکی متداول بود و در اغلب این ترجمه‌ها، برای حفظ اصالت اثر، به زبان واسطه اشاره‌ای نمی‌شده است. از آن‌جا که آثار ترجمه‌ای معمولاً رگه‌ها و تأثیراتی از زبان مبدأ با خود دارند، در این مقاله با بررسی سبک نوشتاری خرنامه (ساختار و کاربرد واژگان و تعبیرها و جمله‌ها) نشان داده شده که اثر از زبان ترکی به فارسی ترجمه شده است نه از اصل فرانسوی آن. رگه‌هایی از سبک‌های گوناگون نثر که پس از ترجمه، برای آرایش و تزیین و افزودن مطالب انتقادی به آن راه‌ یافته نیز نشان داده شده است. این موارد خط‌مشی دارالترجمة ناصری را در ترجمة آثار ادبی نشان می‌دهد. ترجمه‌های ادبی گروهی انجام می‌گرفته و اثر را چندین بار نویسندگان و ویراستاران بررسی و ویرایش کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Survey of the Translation of “Kharname”

نویسنده [English]

  • Faranak Jahangard
Assistant Professor, Institute for Humanities and Cultural Studies
چکیده [English]

Kharname” has been written in French and in the most references, Etemad-o-Saltane has been introduced as the Persian translator. He was proficient in French language and have translated many works into Persian; so, the most of criticisms have supposed that he has translated this book from French.
Since, usually in translation some items penetrate from the original language, in this essay, these items have made obvious the book is translated from Turkish to Persian. And different ideas which have been added to the main text in order to embellish and criticize government have been shown.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Etemad-o-Saltane
  • kharname
  • Turkish
  • Translation
  • Style