بازنمایی امر نیمه‌خودآگاه در روایت از منظر روانکاوانه‌: بررسی شگرد جریان سیال ذهن در داستان کوتاه «فردا» اثر صادق هدایت

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات انگلیسی

2 استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج

چکیده

نقدهای اگزیستانسیالیستی و پساساختارگرایانه همواره از رویکردهای پرطرفدار در خوانش­ آثار صادق هدایت به شمار می­روند. برخی از منتقدان نیز با تبیین دلایلی، بر معناباختگی آثار هدایت صحه می­نهند که منجر به خوانشی هیچ­انگارانه از آثار این داستان­نویس می­گردد. پژوهش حاضر بر آن است با اتخاذ رویکردی روانکاوانه وضعیت ذهنی شخصیت­های داستان کوتاه «فردا» اثر هدایت را در سیر ساحت خودآگاه به نیمه­خودآگاه و همچنین بازنمایی امر نیمه­خودآگاه و ناخودآگاه را در روایت تشریح کند. در این پژوهش با اتکا بر نقش شگرد تک­گویی درونی به مثابۀ شکل ابتدایی جریان سیال ذهن به تحلیل روایت و سبک روایی داستان کوتاه «فردا» پرداخته می­شود. هدایت با تبعیت از جنبش نوگرایی، فرمی کاملاً نوآورانه را جایگزین سنّت روایت خطی و واقع­گرا در ادبیات معاصر فارسی می­کند. از شاخصه­های مهم در ادبیات داستانی می­توان به شگردهای نوین روایتی از قبیل تک­گویی درونی، جریان سیال ذهن، از هم­گسیختگی روایت، آمیختگی چندین زاویۀ دید متفاوت و سطوح مختلف زمانی اشاره نمود. داستان کوتاه مذکور که روایت شرح حال کارگر چاپخانه­ای ­است که جان خود را در اعتراضات کارگری از دست می­دهد نمونۀ بارزی از نخستین تلاش­های نوگرایانه در ادبیات داستانی معاصر فارسی است. روایت مهدی زاغی از حس و حال پیش از وقوع اتفاق و همچنین روایت غلام پس از انتشار خبر کشته شدن مهدی زاغی از همان ابتدا کشمکشی درونی را به نمایش می­گذارد که در اواخر داستان به صورت جریان سیال ذهن در ساحت ناخودآگاه غلام خاتمه می­یابد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Representation of the Sub-Conscious in Narration from a Psychoanalytical Approach: A Study of Stream of Consciousness in Sadegh Hedayat’s “Tomorrow”

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • . . 2
1 .
2 .
چکیده [English]

 
 
Abstract
Existentialist and post-structuralist theories are frequently-employed approaches in reading Sedegh Hedayat’s works. Some critics investigate evidences of absurdity in Hedayat’s works which lead to a nihilist reading of the author’s fiction. The present research adopts a psychoanalytical approach in order to demonstrate the shifting psychological status of characters in “Tomorrow,” from the conscious to sub-conscious, and the representation of the unconscious in the narrative. Regarding interior monologue as the primary form of stream of consciousness, this paper analyses the narration and its modes in the short story. Following the modernism movement, Hedayat introduced a new narration pattern instead of the traditional realistic narration of Persian contemporary literature. Interior monologue, stream of consciousness, fragmentary narration, multiple points of view, and combination of various timelines as modernistic techniques of narration are of considerable significance in fiction. As primary modernistic attempts in Persian contemporary fiction, “Tomorrow” focuses on a worker who is murdered in a proletarian protest. “Mahdi Zaghi” narrates his situation before the murder scene and “Gholam” narrates his condition after Mahdi’s death. These narrations illustrate interior struggles of characters which end in a stream of consciousness extract perching on Gholam’s unconsciousness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Stream of Consciousness
  • Interior Monologue
  • Narration
  • Unconscious
  • Sub-Conscious

مراجع

براهنی، رضا (1362).  قصه­نویسی، تهران: نشرنو.
بیات، حسین (1395). «محاکات ناخودآگاه در تک­گویی درونی: دامنه وسیع یک سوء برداشت»، نقد ادبی، ش 33، صص 53-75.
پاینده، حسین (1389). داستان کوتاه در ایران (داستانهای مدرن)، جلد دوّم، تهران: نیلوفر.
شریفیا، مهدی و رحمانی، کیومرث (1389). «نقد مکتبی داستانهای صادق هدایت»،بوستانادب (مجلهعلوماجتماعیوانسانیسابق،دوره دوم، شماره سوم، پیاپی 1/59، صص 143-178.
طاهری، قدرت­الله و اسمعیلی­نیا، فاطمه (1392). «بازتاب جلوه­های معناباختگی در آثار صادق هدایت»، متن پژوهی ادبی، ش 56، صص 85-106.
محمودی، علی­رضا و درخشانی­پور، مریم (1394). «بررسی جریان سیال ذهن در دو داستان کوتاه از صادق هدایت و صادق چوبک»، مجموعه مقالات دهمین همایش بین­المللی ترویج زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اردبیل، صص 296-308.
مشتاق­مهر، رحمان و کریمی­قره­بابا، سعید (1387). «روایت­شناسی داستان­های کوتاه محمدعلی جمال­زاده»، زبان و ادب فارسی، ش 51، صص 135-161.
مولودی، فواد (1396). «آسیب­شناسی «روایت ذهنی» در نخستین نمونه «تک­گویی درونی» داستان فارسی: داستان کوتاه «فردا» از صادق هدایت»، جستارهای داستانی در ادب فارسی، دورۀ جدید، ش 1، صص 91-115.
هدایت، صادق (1325). «فردا» از مجموعۀ نوشته­های پراکنده صادق هدایت (1379)، به کوشش حسن قائمیان، تهران: ثالث.
Abrams, M. H. and Geoffrey Galt Harphan. (2012). A Glossary of Literay Terms. Tenth Edition. Boston: Wadsworth.
 
Ahmed, Sofe. (2012). “Sigmund Freud’s psychoanalytic theory Oedipus complex: A critical study with reference to D. H. Lawrence’s ‘Sons and Lovers.’” Internal Journal of English and Literature, Vol. 3, pp. 60-70.
Easthope, Antony. (1999). The Unconscious. London: Routledge.
Freud, Sigmund. (2005). The Unconscious. Trans. Graham Frankland. London: Penguin.
Freud, Sigmund. (1989). Civilization and Its Discontents. Trans. James Strachey (ed). New York: W. W. Norton.
Freud, Sigmund. (1963). General Psychological Theory. Oxford, England: Crowell-Collier.
Freud, Sigmund. (1962). The Ego and the Id. Trans. James Strachey (ed). New York: W. W. Norton.
Freud, Sigmund.)1913(. The Interpretation of Dream. Third Edition. Trans. A. A. Brill. New York: The Macmillan Company.
Lacan, J. (1978) The Seminar of Jacques Lacan, Book XI: The Four Fundamental Concepts of the Psychoanalysis. Jacques-Alain Miller (ed), Trans. Alan Sheridan. New York: W. W. Norton.
---. (2004) Psychanalse et medicine, Lettres de I’ Ecole freudienne I, quoted in Critical Keywords in Literary and Cultural Theory, Julian Wolfreys (ed.), New York: Palgrave MacMillan.
---. Écrits. (2006). Trans. Bruce Fink. New York: W. W. Norton.
James, William. (1890). The Principles Of Psychology. (Vol. I) Etext Conversion Project, Nalanda Digital Library.  Pdf.
Turdiyeva, Oydin. (2016) “Modern Iranian Literature: The Historical and Present Development of the Short Story Genre.” Journal of Literature and Art Studies, Vol. 6, No. 7, 775-784. doi: 10.17265/2159-5836/2016.07.008

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار