نقد و ارزیابی درس‌نامه‌های دستور زبان فارسی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای زبان‌شناسی همگانی، استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز (نویسنده مسؤول)

2 دکترای زبان و ادبیات فارسی، استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

در نوشتار حاضر، دستورنامه‌های پنج استاد، خیام‌پور، احمدی گیوی‌ـ‌انوری، فرشیدورد و وحیدیان کامیار با تمرکز بر مبحث اسم و گروه‌های اسمی بررسی شده است. این دستورنامه‌ها علی‌رغم توجه به جزئیات مختلف اسم و گروه اسمی با کاستی‌هایی مواجه است که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: بی‌توجهی به دستاوردهای زبان‌شناسی، تأثیرپذیری از دستور زبان‌های دیگر و تحمیل آن به زبان فارسی، عدم تمایز بین زبان و نمودهای گفتاری و نوشتاری آن، نگرش تجویزی به زبان و غفلت از دستور به‌عنوان توصیف زبان، کاستی در ارائة تعریف‌ها، ارائۀ قاعده‌های نادرست، بی‌توجهی به اصل بهینگی و کمینگی در تدوین دستور، برخورد دوگانه در مواجهه با الگوی زبانی، حشو در قاعده‌های زبانی، مقوله‌بندی‌هایی افراطی در دستور، بی‌توجهی به بنیان مقوله‌بندی، نادیده‌گرفتن برخی از مفاهیم در دستور، درهم‌‌آمیختن گونه‌های مختلف زبانی، مثال‌ها و شواهد نادرست، امکان نقض قواعد زبانیِ ارائه‌شده، مسائل بی‌پاسخ در دستور، عدم شفافیت اصطلاحات تخصصی حوزة دستور و ساماندهی غیرموجه مطالب درس‌نامه‌ها.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • . . 2
1 .
2 .
آشوری، داریوش (1375). بازاندیشی زبان فارسی. تهران: مرکز.
احمدی گیوی، حسن و حسن انوری (1389الف). دستور زبان فارسی1. تهران: فاطمی.
_____  (1389ب). دستور زبان فارسی2. تهران: فاطمی.
افراشی، آزیتا (1394). ساخت زبان فارسی (ویراست2). تهران: سمت.
الشرتونی، رشید (1369). مبادی العربیه (جلد چهارم). قم: دارالعلم.
باطنی، محمدرضا (1377). توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی. تهران: امیرکبیر.
_____  (1385). نگاهی تازه به دستور زبان. تهران: آگه.
بهشتی، ملوک‌السادات (1375). «ترجمۀ فارسی اصطلاحنامۀ اسپاینز». اطلاع‌رسانی. دورۀ12. شمارۀ1.
حق‌شناس، علی‌محمد و همکاران (1387). دستور زبان فارسی. تهران: انتشارات مدرسه.
خیام‌پور، عبدالرسول (1384). دستور زبان فارسی. تبریز: ستوده.
دبیرمقدم، محمد (1383). زبان‌شناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی (ویراست دوم). تهران: سمت.
_____  (1384). «پیرامون "را" در زبان فارسی». در پژوهش‌های زبان‌شناختی فارسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. صص83-148.
_____  (1384). «زبان فارسی و نظریه‌های زبانی: در جستجوی چارچوبی برای تدوین دستور جامع زبان فارسی». در پژوهش‌های زبان‌شناختی فارسی تهران: مرکز نشر دانشگاهی. صص230- 267.
شقاقی، ویدا (1386). مبانی صرف. تهران: سمت.
 صفوی، کورش (1387). درآمدی بر معنی‌شناسی. تهران: حوزة هنری.
 _____  (1384). فرهنگ توصیفی معنی‌شناسی. تهران: فرهنگ معاصر.
 وحیدیان کامیار، تقی. (1383). «گرایش بعضی از گروه‌های اسمی به واژه، در فارسی گفتاری». در زبان چگونه شعر می‌شود؟ مشهد: دانشگاه آزاد اسلامی. صص88-‌91.
 _____  (1384). دستور زبان فارسی گفتاری. تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی.
 _____  (1394). دستور زبان فارسی (1). تهران: سمت.
کشانی، خسرو (1371). اشتقاق پسوندی در زبان فارسی امروز. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
فرشیدورد، خسرو (1384). دستور مفصل امروز: بر پایة زبان‌شناسی جدید. تهران: سخن.
قریب، عبدالعظیم و همکاران (1385). دستور زبان فارسی. تهران: ناهید.
لازار، ژیلبر (1384). دستور زبان فارسی معاصر. ترجمۀ مهستی بحرینی. تهران: هرمس.
مجتبایی، فتح‌الله (1383). نحو هندی و نحو عربی. تهران: کارنامه.
مهیار، محمد (1381). کتاب‌شناسی دستور زبان فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
یوسفی، حسین‌علی (1379). دستور زبان فارسی 1 و 2. تهران: روزگار.
Bybee, J. (1997). Semantic Aspects of Morphological Typology. In Essays on Language Function and Language Type (Pp. 25- 37). John Benjamins B. V.
Halliday, M.A.K & C. Matthiessen (2004). An Introduction to Functional Grammar (Third edition). London: Arnold.
Wardhaugh, R. (2006). An introduction to sociolinguistics. Blackwell publishing.
Yule, G. (2010). The Study of Language. Cambridge University Press.