نسبت بازنمایی‌های ناتورالیستی و گروتسکی: تجسدگرایی، نمای نزدیک و تحریف بدن

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان

چکیده

ناتورالیسم و گروتسک دو شکل از ادراک و بازنمایی است که اولی در مقام یکی از مکتب­های ادبی و دیگری در قالب شگردی هنری- ادبی جایگیر شده است. برغم سابقۀ پیدایش و پشتوانۀ معرفتی آنها، مواجهه آن دو با سوژه-ابژه­ها نیز پیامد مواجهه­های مذکور مشابه است؛ البته با وجود نوشتارهای تحقیقی متعدّد در باب هریک از بازنمایی­های مذکور، توجّه چندانی به نسبت آن دو نشده است. در این مقاله وجوه نسبت بازنمایی­های ناتورالیستی و گروتسکی نیز دلایل آن با استناد به برخی از داستان­های معاصر فارسی طبقه­بندی و تفسیر شده است. نتیجه نشان می­دهد که تلقی ناتورالیستی بنا به نگاه نزدیک­بینانه و منقطع یا زمینه­زدایانۀ برآمده از پوزیتیویسم علمی و عینیت­گرایی متّصل به آن و گروتسک با قصد دنیاگرایی یا دنیوی­کردن، بر بدن سوژه-ابژه­های خود متمرکز شده، آنها را تحریف می­کنند. انگاره یا تصویر تحریف مذکور در بازنمایی­های ناتورالیستی را می­توان در دو سطح شبیه­نمایی و استحالۀ ظاهر فیزیکی و کنش­های انسان به غیر انسان مشاهده نمود. بدن­های تحریف­شدۀ گل ببوی هدایت، شخصیت داستان قفس چوبک، موسرخه و مشد حسن ساعدی و دکتر حاتم بهرام صادقی پیامد عینی مواجهۀ ناتورالیستی-گروتسکی با آن سوژه-ابژه­ها است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • . . 2
1 .
2 .
- استات، اندرو (1389). کمدی، ترجمۀ بابک تبرایی تهران: چشمه.
- انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن.
- باختین، میخاییل(1387). تخیل مکالمه­ای: جستارهایی دربارۀ رمان، ترجمۀ رویا پورآذر، تهران: نی.
- پاکباز، روبین (1394). دایره­المعارف هنر، جلد دوم، تهران: فرهنگ معاصر.  
- تامسون، فیلیپ (1390). گروتسک، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: نشر مرکز.  
- تسلیم­جهرمی، فاطمه و یحیی طالبیان (1390). «تلفیق احساسات ناهمگون و متضاد(گروتسک)در طنز و مطایبه(نمونه مورد مطالعه: کاریکلماتورهای پرویز شاپور)»، مجله فنون ادبی دانشگاه اصفهان، سال سوم،شماره1(پیاپی4)، صص­20-1.  
– چوبک، صادق (1352). انتری که لوطیش مرده بود، تهران: جاویدان. 
- حسن­زاده­میرعلی، عبدالله و معصومه جمعه (1392). «ناتورالیسم و فابل با نگاهی به آثار صادق چوبک»، مجله تاریخ ادبیات، شماره(3/73)، صص182-167.
– حسن­زاده­میرعلی، عبدالله و  آرتمیز صیادچمنی (1394). «بررسی مؤلفه­های ناتورالیسم در داستان بلند حاجی­آقا»، هشتمین همایش پژوهش­های زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،667-655.  
 – حق­شناس، علی­محمد (1384). فرهنگ هزاره معاصر انگلیسی- فارسی، جلد دوم، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.                                                                                                                                                         
-  ساعدی، غلامحسین (1391). عزاداران بَیَل، تهران: نگاه.
- رستگارفسایی، منصور (1388). پیکرگردانی در اساطیر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.   
- سلامت­باویل، لطیفه و فتانه قملاقی (1396). «تطبیق مؤلفه­های ناتورالیسم با آثار صادق چوبک»، فصلنامه مطالعات نقد ادبی، دوره12، شماره46، صص121-95. 
- شربتدار، کیوان و شهره انصاری (1391). «گروتسک و ادبیات داستانی: بررسی مفهوم گروتسک و کاوش مصداق­های آن در داستان­های کوتاه شهریار مندنی­پور»، مجله ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال دوم، شماره2، صص121-105. 
- صادقی، بهرام (1356). سنگر و قمقمه­های خالی، تهران: کتاب زمان.
- صفایی، علی و حسین ادهمی (1391). «بررسی و تحلیل مؤلفه­های گروتسک در داستان (بچّه­های قالیباف خانه اثر هوشنگ مرادی کرمانی)»، ششمین همایش ملی پژوهش­های ادبی، دانشگاه شهید بهشتی. 
- فاضلی­بیرجندی، محمود (1371). «برخی تأملات و یک داوری دیگر پیرامون مسخ»،  نشریه ادبستان فرهنگ و هنر، شماره29،صص79-78.                                                                                                                                  - - فورست، لیلیان و پیتر اسکرین (1376). ناتورالیسم، ترجمۀ محسن افشار، تهران: مرکز.
- فهیم­کلام، محبوبه و دیگران (1390). «بررسی دیدگاه­های ناتورالیستی زولا و چوبک»، دوره5، شماره19، صص97-81.   
- کربلایی­محمد، افسانه و علیرضا شعبانلو (1395). «بررسی تطبیقی گروتسک (طنز سیاه) در آثار صادق چوبک و هوشنگ گلشیری»،  مجله مطالعات و ادبیات، عرفان و فلسفه، دوره2، شماره1/2، صص675-655.
- کوندرا، میلان (1383). هنر داستان­نویسی، ترجمۀ پرویز همایون­پور، تهران: قطره.
- گاردینر، مایکل (1381). «تخیل معمولی باختین»، ترجمۀ یوسف اباذری، مجله ارغنون، شماره 20،صص66-33.            
- لوترآدامز و یتس، ویلسون (1389). گروتسک در هنر و ادبیات، ترجمۀ آتوسا راستی، تهران: قطره.
- محمدی­فشارکی و دیگران ( 1392). «عناصر ساختاری گروتسک در برخی داستان­های فارسی و خارجی»، مجلۀ مطالعات و تحقیقات ادبی، شماره 17، صص110-89.                      
- مهدی­زاده، علی­رضا (1392). «تحلیل کنش عکاسی و خوانش عکس از دیدگاه نشانه­شناسی»، مجلۀ جلوه هنر، دوره جدید، شماره5، صص74-65. 
- هدایت، صادق (1356). سایه روشن، تهران: جاویدان.
- هیوارد، سوزان (1381). مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی، ترجمۀ فتاح محمدی، تهران: هزاره سوم.
- یعقوبی­جنبه­سرایی، پارسا و طیبه فشی (1390). «گروتسک (طنز آمیخته) در آثار جمالزاده»، فصلنامه تخصصی سبک­شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال چهارم، شماره 3،صص254-245.                                             
   - Caron, James E(1989). Grotesque Naturalism: The Significance of the Comic in McTeague, Texas Studies in Literature and Language,Vol. 31, No. 2, Nineteenth-Century Fiction (summer), pp. 288-317.
  - Constantinou, Stavroula­ ­(2010). Grotesque Bodies in Hagiographical Tales: The Monstrous and the Uncanny in Byzantine,  Collections of Miracle Stories  ،Dumbarton Oaks Papers ,vol .64 ,pp 54-43.