کارکرد اقتباس در به کارگیری مضامین ابزوردی در نمایشنامه «حرکت با شماست مرکوشیو»

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار ادبیات فارسی دانشگاه گنبدکاووس

2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه گنبدکاووس

........

چکیده

نمایشنامه حرکت با شماست مرکوشیو یکی از آثار نمایشی رضا قاسمی است که بر اساس الگوی درام ابزورد نوشته شده است. بررسی نمایشنامه‌ نشان می‌دهد رضا قاسمی از چندین نمایشنامه و داستان به شیوه‌های گوناگون اقتباس کرده است. از عنوان نمایشنامه که برگرفته از نام یکی از شخصیت‌های رومئو ژولیت شکسپیر است و دست آخر بکت را تداعی می‌کند تا دیالوگ­ها و کنش‌ها، نمایانگر گفتگوی متن نمایشنامه با متن‌های دیگر است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی، متن نمایشنامه را با متن‌هایی که از آن اقتباس یا برداشت صورت گرفته بر اساس در نظر داشتن گونه‌های اقتباس و نیز الگوی اقتباسی دبورا کاراتمل بررسی کرده است. نتیجه اجمالی گویای آن است که رضا قاسمی به جای توصیف و توضیح مبسوط مضامین مورد نظر خود، از طریق اقتباس از آثاری همچون نمایشنامه دست آخر بکت، مستخدم ماشینی هارولد پینتر، افسانه هاملن، باغ وحش شیشه‌ای تنسی ویلیامز، رومئو ژولیت شکسپیر، سه قطره خون صادق هدایت، جنایات و مکافات و تسخیرشدگان داستایفسکی که عمدتا مایۀ ابزوردیته دارند و مشکلات روانی و فلسفی سوژۀ مدرن را به تصویر می‌کشند، وضعیت سوژۀ مدرن را پیش روی مخاطب قرار می‌دهد. کارکرد اقتباس در این نمایشنامه صرفا تقلید و برداشت صرف نیست بلکه  مضمون‌های یأس، گنگی، انزوا، مرگ، جستجوی امرناموجود، رکود وضعیت بشری و خلاء عاطفی را برجسته کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • . . 2
1 .
2 .
آدورنو، تئودور؛ هورکهایمر، ماکس (1396). دیالکتیک روشنگری، ترجمه مراد فرهادپور و امید مهرگان، چ اول، تهران: انتشارات هرمس.
آلوارز. آ (1393). بکت، ترجمه مراد فرهادپور، چ چهارم، تهران: انتشارات طرح نو.
استارمی، ابراهیم (1390). «مبانی تئاتر روایی برشت با استناد به نمایشنامه ننه دلاور و فرزندانش»، پژوهش ادبیات معاصر جهان، شماره 61، صص24-5.
باش، علی( 1390). مجموعه آثار نمایشی بکت، چ دوم، مشهد: انتشارات مهر دامون.
بدیو، آلن (1394). در باب بکت، چ اول، تهران: انتشارات بوتیمار.
براونینگ، رابرت (1395). فلوت‌زن رنگارنگ(افسانه هاملین)، ترجمه محمد صادق جابری فرد، تهران: انتشارات کتاب سبز.
براهنی، رضا (1368). قصه نویسی، چ چهارم، تهران: انتشارات البرز.
بلانشو، موریس (1395). از کافکا تا کافکا، ترجمه مهشید نونهالی، چ چهارم، تهران: نشر نی.
پینتر، هارولد(1392). دو نمایشنامه: مستخدم ماشینی و درد خفیف، ترجمه غلامرضا صراف، چ سوم، تهران: نشر دات.
جانسون، مارک (1396). بدن در ذهن، ترجمه جهانشاه میرزابیگی، چ اول، تهران: انتشارات آگاه.
جمادی، سیاوش(1394). انکار حضور دیگری، چ دوم، تهران: انتشارات ققنوس.
جیمز، روز (1390). تئاتر تجربی( از استنانیسلاوسکی تا پیتر بروک)، ترجمه مصطفی اسلامیه، چ‌ششم، تهران: انتشارات سروش.
داستایفسکی، فئودور(1361). تسخیرشدگان، ترجمه دکتر علی‌اصغر خبره‌زاده، ج اول، چ پنجم، تهران: انتشارات آسیا.
داستایفسکی، فئودور (1388). جنایت ومکافات، ترجمه مهری آهی، چ هفتم، تهران: انتشارات خوارزمی.
رابرتس، جیمز (1394). بکت و تئاتر معنا باختگی، ترجمه حسین پاینده، چ اول، تهران: انتشارات فرهنگ جاوید.
سیگر، لیندا (1385). از فیلم نامه تا فیلم، ترجمه ی سید جلیل شاهری لنگرودی، چ اول، تهران: انتشارات افراز.
شکسپیر، ویلیام (1388). رمئو و ژولیت، ترجمه علاء الدین پازارگادی، چ دوازدهم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
شهبازی، شاهپور (1390). تئوری های فیلم نامه در سینمای داستانی، چ اول، تهران: انتشارات چشمه.
عبداللهیان، حمید (1379). کارنامه نثر معاصر، چ اول، تهران: انتشارات پایا.
علی‌آبادی، همایون (1367). «سیری در زندگی و آثار هارلود پینتر (1930) درام نویس معاصرانگلیسی»، مجله تئاتر، ش 16،صص241-228.
فرهادپور، مراد(1392). بادهای غربی، چ سوم، تهران: انتشارات هرمس.
قاسمی، رضا (1390). حرکت با شماست مرکوشیو، چ دوم، تهران: انتشارات نیلوفر.
قاسمی، رضا(1393). همنوایی شبانه ارکستر چوبها، چ دهم، تهران: انتشارات نیلوفر.
قادری، نصرالله(1380). آناتومی ساختار درام، چ اول، تهران: انتشارات کتاب نیستان.
ملک‌پور، جمشید (1363). ادبیات نمایشی در ایران، ج اول و دوم، تهران: انتشارات توس.
مهدیان، محمود (1353). چهار نمایشنامه( ترجمه نمایشنامه هایی از فرناندر آربال، تورنتون وایلدر، هارولد پینتر، پل آبلمان)، تهران: انتشارات متین.
محبی، پرستو و محمدجعفر یوسفیان کناری (1390). «تأثیر متقابل ادبیات داستانی مدرن و تئاتر ابزورد»، نشریه مطالعات تطبیقی هنر، سال اول، شماره دوم، صص86-73.
مکی، ابراهیم (1390). شناخت عوامل نمایش، چ هفتم، تهران: انتشارات سروش.
ناظرزاده کرمانی، فرهاد (1365). تئاتر پیشتاز-تجربه‌گر و عبث نما، چ اول، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
نصیری، مهدی.(1393). «اقتباس از ادبیات داستانی برای درام: زمینه‌ها و کاربردها»، فصلنامه علمی و پژوهشی تئاتر، ش58، صص69-77.
نوایی، عبدالحسین (1378). سیر شطرنج ایران در جهان، چ اول، تهران: انتشارات شباویز.
ویلیامز، تنسی(1395). باغ وحش شیشه‌ای، ترجمه مرجان بخت مینو، چ هفتم، کرج: انتشارات مینو.
هارلند، ریچارد(1393). درآمدی تاریخی بر نظریۀ ادبی از افلاتون تا بارت، ترجمه علی معصومی و شاپور جورکش، چ چهارم، تهران: نشر چشمه.
هاشمی، محمد منصور (1381). نقد و تحلیل وگزیده داستان های صادق هدایت، چ اول، تهران: انتشارات روزگار.
هدایت، صادق(1333). سه قطره خون، چ سوم، تهران: انتشارات نیمروز.