آسیب شناسی کاربرد نظریه‌های مدرن در تدوین درسنامه‌های بلاغی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه نیشابور

چکیده

مقاله­ی حاضر، در صدد است نشان دهد که آسیب شناسیِ درسنامه­های بلاغی(اعم از معانی، بیان و بدیع)، با آسیب­ شناسیِ دیگر درسنامه­ها، تفاوت­های عمده­ای دارد. از جمله­ی این تفاوت­ها، یکی سابقه­ی طولانیِ آگاهیِ محققان و صاحبنظران از کاستی­ها و آشفتگی­های بلاغت سنتی است، و دیگری، کوشش­هایی که در جهت رفع این کاستی­ها بر مبنای معیارها و نظریه­های امروزی (اعم از ادبی و زبان شناختی) به عمل آمده است. در مقاله­ی حاضر استدلال خواهد شد که کاربرد این معیارها و نظریه­ها، نه تنها نتوانسته کاستی­های درسنامه­های بلاغی را برطرف سازد که حتی آن­ها را تشدید کرده و خود، آسیب­ها و کاستی­های تازه­ای را نیز به بار آورده است. این کاستی­ها، که عمدتاً از شیوه­ی نادرستِ کاربرد نظریه­های جدید ناشی شده­اند، عبارت­اند از 1-  غفلت از کارکرد صناعات بلاغی در طبقه بندیِ صناعات بر مبنای معیارهای مدرن 2-  در نظر گرفتن ادبیات به مثابه­ای حوزه­ای مستقل از دیگر حوزه­های زبانی براساس نظریه­های مدرن 3- استفاده از نظریه­های مدرن بر مبنای شباهت­های ظاهری با برخی مباحث قدمایی 4- عدم توجه به مسائل خاص ادبیات و متون ادبی در کاربرد نظریه­های مدرن. پس از بررسیِ این چهار کاستی، در برخی موارد پیشنهادهایی نیز برای تدوین درسنامه­ها­ی بلاغی و شیوه­ی کاربرد نظریه­های مدرن در آن­ها، ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسنده [English]

  • . .
چکیده [English]

.

1-     پورنامداریان، تقی و طهرانی ثابت، ناهید(1388). «تداعی و فنون بدیعی». نشریه­ی فنون ادبی، دوره 1، شماره 1، ص1-13.
2-     رحمانی، اشرف و طارمی، کورش(1379). «علم معانی و نظریه­ی گرایس». در مجموعه مقالات چهارمین کنفراننس زبان شناسیِ نظری و کاربردی، به کوشش سید علی میرعمادی، ج1، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
3-     شفیعی کدکنی، محمدرضا(1379). «مبانیِ موسیقاییِ صناعات بدیعی». در موسیقیِ شعر، تهران: آگه. 293-314.
4-     شمیسا، سیروس(1383). نگاهی تازه به بدیع، تهران: فردوس.
5-     ....................(1393). معانی(ویراست دوم).تهران: میترا
6-     صفوی، کورش(1380). از زبان­شناسی به ادبیات(جلد اول: نظم). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
7-     فتوحی، محمود(1386). «نگاهی انتقادی به مبانی و روش­های بلاغت سنتی». نشریه ادب پژوهی، دوره 1، شماره 3، ص9-37.
8-     محبتی، مهدی(1386). بدیعِ نو: هنر ساخت و آرایش سخن. تهران: سخن.
9-     وحیدیان کامیار، تقی(1379). بدیع از دیدگاه زیبایی شناسی. تهران: دوستان.
10- وفایی، عباسعلی و آقابابایی، سمیه(1395). علم معانی و دستور زبان فارسی، تهران: علمی.
11-   Austin, J.L.(1962) How to Do Things with Words. Eds. J.O. Urmson and Marina Sbisà, Oxford: Clarendon Press.
12-   Macmahon,Barbara(2014). "Relevance Theory, Syntax and Literary Narrative", in Pragmatic Literary Stylistics, Eds. Siobhan Chapman & Billy Clark, Palgrave Macmillan: Houndmills, Basingstoke.
13-   Petrey, Sandy(1990). Speech Acts and Literary Theory.  Routlege: London.
14-   Quintilian, Marcus Fabius(1920). Institutio Oratoria. Trans. H.E. Butler. Loeb Classical Library. Cambridge: Harvard University press.
15-   Searle, John R.(1975). "The Logical Status of Fictional Discourse". In New Literary History, Vol.6, No.2. pp. 319-332.
16-   …………………………(1979). "Metaphor". In Metaphor and Thought, ed. Andrew Ortony. Cambridge University Press.
17-   Wilson, Dierdre & Sperber Dan(2006). "Relevance Theory", In The Handbook of Pragmatics, eds. Laurence Horn & Gregory Ward, Blackwell Publishing Ltd.