بررسی ویژگی‌های کلام ترانۀ سنت‌گرا و ترانۀ نوین فارسی از تأسیس رادیو (1319) تا 1357

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

چکیده

در میان جریان­های گوناگون ترانه­سرایی فارسی در فاصلۀ تأسیس رادیو (1319) تا 1357، دو جریان ترانۀ سنت­گرا و ترانۀ نوین بیش از سایر جریان­ها به کلام ترانه اهمیت داده­اند. از این رو، محور اصلی این پژوهش بررسی تطوّر کلام ترانۀ فارسی از طریق تحلیل ترانه­های ده ترانه­سرای شاخص این دو جریان است. نتیجۀ پژوهش نشان می­دهد که ترانه­های سنت­گرای رادیویی، به ویژه ترانه­های گلها به دلیل وجود ضوابط خاص حاکم بر رادیو، تا مدت­ها بر شیوه و اسلوبی واحد سروده شده و به نوعی  ادامه­دهندۀ سنت­های شعر فارسی در قالب ترانه­اند؛ این در حالی است که ترانه­های نوین با تأثیرپذیری از شعر معاصر فارسی و تحولات سیاسی- اجتماعی زمان خود به مرور تغییرات سبکی مهمی را در ترانه ایجاد کرده­اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • . . 2
چکیده [English]

.

آرین­پور، یحیی (1351). از صبا تا نیما، ج 2، تهران: شرکت سهامی کتاب­های جیبی.
بدیعی، نادره (1354). ادبیات آهنگین ایران، تهران: مؤسسۀ حساب انتشارات روشنفکر.
برخوردار، ایرج (1387 الف). موسیقی رادیو و نقش مدیریت، تهران: دفتر پژوهش­های رادیو.
برخوردار، ایرج (1387 ب). «موسیقی ایرانی و رسانۀ رادیو»، رادیو، شمارۀ 42،   109-99.
بهار، محمدتقی (1351). بهار و ادب فارسی، به کوشش محمد گلبن، تهران: شرکت سهامی کتاب­های جیبی.
بهرام­پرور، سیامک (1391). «در چیستی ترانه»، در از لاله­زار تا جمهوری، تهران: شانی، 23-15.
بهمن­پور، فروغ (1382). چهره­های ماندگار ترانه و موسیقی، ج 1، تهران: بدرقۀ جاویدان.
ترقی، بیژن (1385). آتش کاروان، تهران: کاروان.
جوانان رستاخیز، (21/7/1356= 2536). دورۀ سوم، شمارۀ 112، 39.
زاکاریان، زویا (1381). طلوع از مغرب، به کوشش ماندانا زندیان، تهران: پژوهه.
زرگر، مسعود (1380). جاودانه­ها، چاپ دوم، تهران: آتنا.
زرگر، مسعود (1383). در خموشی­های ساحل (مجموعه­ای از ترانه­های ماندگار محمد نوری)، تهران: آتنا.
زرگر، مسعود (1383). راز شمع (مجموعه­ای از ترانه­های ماندگار داریوش رفیعی)، تهران: آتنا.
سرفراز، اردلان (1381). از ریشه تا همیشه، تهران: ورجاوند.
سرفراز، اردلان (1382). سال صفر، تهران: ورجاوند.
شمیسا، سیروس (1381). بیان، چاپ نهم، تهران: فردوس.
طغرلجردی، محمدرضا (1382). ساختارشناسی ترانه، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکدۀ ادبیات.
فاطمی، ساسان (1392). پیدایش موسیقی مردم­پسند در ایران، تهران: ماهور.
قنبری، شهیار (1379). دریا در من، تهران: جاویدان.
کریمی، سعید (1386). مکث در مه (نظریات بنیادین ترانه و ترانه­سرایی در ایران)، تهران: دقایق.
کهربائیان، سمانه (1390) .تغییرات گفتمان عشق در بستر تحولات اجتماعی (تحلیل گفتمان ترانه­های پاپ دهۀ 1350 و 1380)، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد         جامعه­شناسی، دانشگاه تهران، دانشکدۀ علوم اجتماعی.
گلرویی، یغما (1384). مرا به خانه­ام ببر (گفتگو، گزینۀ ترانه­ها، نقد و نظر دربارۀ ایرج جنتی عطایی)، تهران: دارینوش.
لنگرودی، شمس (1370). تاریخ تحلیلی شعر نو، ج 3، تهران: مرکز.
لوییزون، جِین (1388). «گل­های آواز و موسیقی ایرانی، داود پیرنیا و آغاز برنامۀ گلها»، ترجمۀ محمدرضا پورجعفری، ماهور، سال یازدهم، شمارۀ 44، 123-109.
مشکین­قلم، سعید (1378). تصنیف­ها، ترانه­ها و سرودهای ایران­زمین، چاپ دوم، تهران: خانۀ سبز.
معیری، رهی (1348). آزاده، تهران: زوار.
معینی کرمانشاهی، رحیم (1378). خواب نوشین، تهران: خانۀ سبز.
میرزانژاد موحد، هادی (1371). «ز عاشقان به سرود و ترانه یاد آرید»، ادبستان، ش44، 60-56.
نصیری­فر، حبیب­الله (1373). گلهای جاویدان و گلهای رنگارنگ، ج2، تهران: صفیعلیشاه.
نواب­صفا، اسماعیل (1381). از یاد رفته، تهران: پیکان.