جلوه‌های آیرونی نمایشی در شعر احمد شاملو

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 عضو پزوهشکدۀ فرهنگ اسلام و ایران، دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

با وجود اینکه آیرونی در ادبیّات منظوم ایران، نمونه­های فراوانی دارد؛ در حوزۀ نقد به آن توجّه کمتری شده­است. این صنعت ادبی، در دو شکل آیرونی لفظی و آیرونی نمایشی قابل بررسی است. آیرونی در شعر احمد شاملو، نه به عنوان یک تشخّص سبکی، بلکه به عنوان بخشی از موارد زیباشناختی شعر قابل توجّه است. پنهان­کاری­های راوی در برخی اشعار روایی شاملو، منشأ پیدایش آیرونی نمایشی در شعر اوست. این رویکرد، باعث ایجاد نوعی فاصله میان آگاهی نویسنده یا راوی اشعار، با خواننده می­شود؛ که با تعاریف موجود از آیرونی نمایشی تطابق دارد. در این جستار برآنیم تا با پرداختن به انواع آیرونی نمایشی ( ناگهانی و غیر ناگهانی ) ، در اشعار شاملو، برخی از زوایای پنهان آثار او را واکاوی نموده و ضمن تبیین مفهوم آیرونی در شعر و بیان تمایز میان این صنعت ادبی با ایهام و کنایه و دیگر گونه­های بیان دو پهلو، به نوعی مرزبندی میان آیرونی و سایر صنایع ادبی دست یابیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • . . 2
1
2
  1. آرین­پور، یحیی(1375). از صبا تا نیما، تهران: زوار.
  2. آقازینالی، زهرا و حسین آقاحسینی(1387). «مقایسه تحلیلی کنایه و آیرونی در ادبیّات فارسی و انگلیسی»، فصلنامۀ کاوش‌نامه(یزد)، سال نهم، ش 17، صص 95-127.
  3. اصلانی، محمّدرضا(1390). فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز، تهران: قطره.
  4. پاینده، حسین(1385). نقد ادبی و دموکراسی: جستارهایی در نظریّه و نقد ادبی جدید، تهران: نیلوفر.
  5. پرین، لارنس(1383). دربارۀ شعر، ترجمۀ فاطمه راکعی، تهران، اطّلاعات.
  6. پورنامداریان، تقی(1374). سفر در مه(­تأملی در شعر شاملو)، تهران: انتشارات زمستان با همکاری انتشارات چشم و چراغ
  7. تسلیمی، علی(1383). گزاره­هایی در ادبیّات معاصر ایران، تهران: اختران.
  8. حریری، ناصر(1372).گفت و شنودی با احمد شاملو، تهران: آویشن و گوهرزاد.
  9. داد، سیما(1385). فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
  10. دیچز، دیوید(1379). شیوه­های نقد ادبی، تهران: علمی.
  11. رادفر، ابوالقاسم(1364). « طنزچیست؟»، گستره تاریخ و ادبیّات(1)، تهران: گستره، صص110-123.
  12. رستگارفسایی، منصور(1380). «شعر رندانه یا معنی­گردانی­های حافظ»، نامۀ انجمن، ش2، صص39-63.
  13. رودکی سمرقندی، ابوعبدالله جعفربن­محمد ( 1336). محیط زندگی، احوال و اشعار ابوعبدالله جعفربن­محمد رودکی سمرقندی، تصحیح سعید نفیسی، تهران: کتابخانه ترقّی.
  14. زرقانی، سیّدمهدی(1387). چشم انداز شعر معاصر ایران، تهران: ثالث.
  15. سلاجقه، پروین(1384). نقد شعر معاصر: امیرزادۀ کاشی­ها، تهران: مروارید.
  16. شاملو، احمد(1389). مجموعۀ آثار(دفتر یکم: شعرها1323-1378)، تهران: نگاه.
  17.  فتوحی، محمود(1387). «ساخت شکنی بلاغی: نقش صناعات بلاغی در شکست و واسازی متن»، فصلنامۀ نقد ادبی، سال اول، ش3، صص109-135.
  18. فرخزاد، فروغ (1368 ). مجموعۀ اشعار فروغ فرخزاد، آلمان غربی: نوید.
  19. لوک گراس، دیوید(1375). «طنز کنایی و آشفتگی­های روح»، ترجمۀ حمید محرمیان معلم، ارغنون، ش11و 12، صص461-471.
  20. لوکاچ، جرج( 1381). نظریّۀ رمان، ترجمۀ حسن مرتضوی، تهران: قصّه.
  21. شمیسا، سیروس(1386) نقد ادبی، ویرایش دوم، تهران: میترا.
  22. مارتین، والاس(1386). نظریّه­های روایت، ترجمۀ محمّد شهبا،تهران: هرمس.
  23. مجابی، جواد(1380). آینه بامداد: طنز و حماسه در آثار شاملو، تهران: فصل سبز.
  24.  ـــــــــــ (1377). شناخت‌نامه احمد شاملو، تهران: قطره.
  25. مشرّف، مریم(1387). «طعن » یا «آیرونی» در آثار مهدی اخوان ثالث»، مجلّۀ تخصّصی زبان و ادبیّات دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی مشهد، ش161، صص149-166.
  26.  مقدادی، بهرام (1378). فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی(از افلاطون تا عصر حاضر)، تهران: فکر روز.
  27. مکاریک، ایرناریما(1385). دانش­نامه نظریّه­های ادبی معاصر، ترجمۀ محمّد نبوی و مهران مهاجر، تهران: آگه.
  28. مک لیش، کنت(1386). ارسطو و فنّ شعر، ترجمۀ اکبر معصوم‌بیگی، تهران: آگه.
  29. مولوی(1373). مثنوی معنوی، با مقدّمۀ بدیع الزّمان فروزانفر، تهران: علمی.
  30. یاکوبسن، رومن( 1369). «قطب­های استعاری و مجازی در ادبیّات»، زبان‌شناسی و نقد ادبی، ترجمۀ مریم خوزان و حسین پاینده، تهران: نی.

1. Cuddon, J.A (1979). A Dictionary of literary terms, England: Penguin books.

منابع الکترونیک:

ابراهیم پور، حامد(1388). «یادداشتی بر فیلم هیچ ساخته عبدالرّضاکاهانی»272http://www.matneno.com/?p=