هستی‌شناسی پسامدرن در داستان «من دانای کل هستم» براساس نظریۀ برایان مک‌هیل

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی(ره)

2 دانشجوی دکتری ادبیات عرفانی دانشگاه بین‌المللی امام‌ خمینیِ قزوین

چکیده

در این نوشتار، داستانِ کوتاه «من دانای کل هستم»، از مصطفی مستور بر مبنای نظریۀ مک­هیل، بررسی می­شود. داستان مذکور، ویژگی­هایی پست­مدرن و ظرفیت تحلیل بر اساس این نظریه را دارد. مک­هیل، پست­مدرنیسم، را ادامۀ مدرنیسم می­داند. او از سه عنصر «امر غالب»، «معرفت­شناسی» و «هستی­شناسی» استفاده می­کند. به اعتقاد او امر غالب در داستان مدرن، معرفت­شناسی و در داستان پست­مدرن، هستی­شناسی است. این نوشتار نشان می­دهد؛ داستانِ کوتاه «من دانای کل هستم»، بیشتر به نشان دادن جهان­های ممکن در داستان می­پردازد و مطابق نظریۀ مک­هیل، در بُعد هستی­شناختی برجسته­تر است. اگرچه، جنبۀ معرفت­شناختی آن نیز قابل تأمل است. بنابراین، بر اساس این نظریه، می­توان «من دانای کل هستم» را داستانی پست­مدرن تلقی کرد. همچنین نشان داده شده­است، که میان جهان­های تودرتوِی «واقعیت» و «خیال»، تعامل وجود دارد. در داستان مذکور مطابق نظریه مک­هیل، واقعیت، از خیال تأثیر می­پذیرد و تبعیت می­کند. مستور در داستان خود از شگردهایی چون؛ «حضور نویسنده در متن»، «دانای کل نبودن راوی»، «فرم دایره­ای»، «عدم قطعیت در مسئلۀ شناخت»، «جهان­های تو در تو و امکان تعامل میان آنها»، «از بین بردن مرز میان واقعیت و خیال»، استفاده کرده است. برخی از این ویژگی­ها خاصّ داستان پست­مدرن هستند. روش انجام پژوهش توصیفی – تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • . . 2
چکیده [English]

.

اُزکان، سردار (1389). رز گمشده. ترجمۀ بهروز دیجوریان. تهران: آموت.
 بی­نیاز، فتح­الله (1388). درآمدی بر داستان­نویسی و روایت­شناسی. تهران: افرا.
پاینده، حسین (1388). نقد ادبی و دموکراسی. تهران: نیلوفر.
پاینده، حسین (1389). «وجودشناسی پسامدرن در داستانی از یک نویسندۀ ایرانی». فصلنامۀ زبان و ادب فارسی. شمارۀ 44. ص29-42
پاینده، حسین (1390). داستان کوتاه در ایران، ج 3. تهران: نیلوفر.
تدینی،منصوره (1388). پسامدرنیسم در ادبیات داستانی ایران، تهران: علم.
دورانت، ویل (1388). تاریخ فلسفه، ترجمۀ عباس زریاب. چاپ بیست و دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
رضی، احمد و سمیه، حاجتی (1389). «تحلیل رفتارهای چهره در ارتباطات غیرکلامی مصطفی مستور». نخستین همایش ملی ادبیات فارسی و پژوهش­های میان­رشته­ای.
سالینجر، جی. دی (1394). فرانی و زویی. ترجمه میلاد زکریا. چاپ سیزدهم، تهران: مرکز.
سعیدی، نسرین و محمدی بدر، سعیدی (1393). «داستان کوتاه در دو سوی جهان». ادبیات پارسی معاصر. شماره 3. ص7-116.
شایگان­فر، حمیدرضا (1390). نقد ادبی. چاپ چهارم، تهران: دستان.
قاسمی­پور، قدرت (1395). «مرز شکنی روایی در داستان­های ایرانی». نشریه متن پژوهی. شماره 67. ص 127-145.
کوندرا، میلان (1394). هویت. ترجمه پرویز همایون­فر. چاپ هجدهم، تهران: قطره.
مستور، مصطفی (1393). من دانای کل هستم. چاپ دوازدهم، تهران: ققنوس.
مستور، مصطفی (1394). روی ماه خداوند را ببوس. چاپ پنجاه و سوم، تهران: مرکز.
مشفقی، آرش و علیزاده خیاط، ناصر (1389). «جریان سیال ذهن در داستان­های مصطفی مستور». فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی. شماره 17.
مک­هیل، برایان (1392). داستان پسامدرنیستی. ترجمۀ علی معصومی. تهران: ققنوس.
وارد، گلن (1389). پست­مدرنیسم. ترجمۀ قادر فخر رنجبری و ابوذر کرمی. چاپ سوم، تهران: ماهی.