جهان‌بینی اسطوره‌ای؛ اسطوره‌زدایی و اسطوره‌زایی در داستان‌های بیژن نجدی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان

چکیده

در نگاه اول، جهان اسطوره، جهان علم و جهان سیاست هستی­های موازی هستند، که با تغییر ذائقه زیباشناختی بشر و نیاز­های او اولویت و اعتبارشان متغیر می­شود، اما به­دلیل جهانشمول بودن تجربه­های اسطوره­ای و نقش ارتباطی و رسانگی آن در اتصال انسان به تمامیت کیهان­شناختی، جهان اسطوره، هماره مطلوب گم­شده بشر و رابط او با جهان راز­آلود و امر مقدس بوده و هست. افراط تفکر مدرن در اسطوره­زدایی، بشر را به بازگشت به اسطورهای کهن چه در قالب بازتولید و باز­خوانی بینش و کاراکتر اسطوره­ای و چه در قالب خلق و آفرینش اسطورهای جدید کشاند.
جستار حاضر با توجه به سریان و جریان اسطوره در ادبیات معاصر به کند­و­کاو و باز­نگری جهان­بینی اسطوره­ای در داستان­های بیژن نجدی و تبیین سازوکار­های اسطوره­زایی و اسطوره­زدایی در آنها می­پردازد. بازخوانی و بازآفرینی اسطوره­ها در داستان­های نجدی چندلایه و درهم­تنیده است و تکرار صرف اسطوره­های باستان نیست. او زایش اسطوره­ها را در بستر­های تقابلی، در تقابل با اسطوره­های جهان مدرن (اسطوره علم و سیاست) معنادار می­سازد و با اسطوره­زدایی از دوره مدرنیته، و با تکیه بر مانایی، جاودانگی و تأثیرگذاری اسطوره­های کهن، کاراکترهای داستانش را از حصار جهان کرانمند می–گذراند و به جهان بی­کران پیوند می­زند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • . .
  • . .
چکیده [English]

.

آرمسترانگ، کارل(1390). تاریخ مختصر اسطوره، ترجمه عباس مخبر، چاپ اول، تهران: مرکز.
آشوری، داریوش(1375). سنت، مدرنتیه، پست­مدرن، گفت و گوی اکبر گنجی با داریوش آشوری، حسین بشیریه، رضا داوری، موسی غنی­نژاد، چاپ اول، موسسه فرهنگی صراط.
احمدی، بابک(1374). مدرنیته و اندیشه انتقادی، چاپ دوم، تهران: مرکز.
اسماعیل­پور،ابوالقاسم(1387). اسطوره بیان نمادین، چاپ دوم، تهران: سروش، انتشارات صدا و سیما.
الیاده، میرچا (1375). اسطوره، رویا، راز، ترجمه رویا منجم، تهران، فکر روز، چاپ دوم.
بهار، مهرداد(1376)، از اسطوره تا تاریخ، چاپ اول، تهران: چشمه
بیرلین. ج.ن (1389).اسطوره­های موازی، ترجمه عباس مخبر، تهران، مرکز، چاپ دوم.
بی­نظیر، نگین و رضی، احمد (1389). «درهم­تنیدگی رئالیسم جادویی و داستان موقعیت/ تحلیل موردی: داستان گیاهی در قرنطینه»، مجله علمی- پژوهشی بوستان ادب، شماره چهارم، 29-46.
تورن، اَلن (1380 ). نقد مدرنیته، ترجمی مرتضی مردیها، تهران، گام نو، چاپ سوم.
جهانبگلو، رامین (1390). «اسطوره­های عقل مدرن»، گستره اسطوره/ گفتگوهای محمدرضا ارشاد، تهران، هرمس، 27-49.
جهاندیده کودهی، سینا(1391)، «صندوق­خانه ایدئولوژی: تأویل نشانه­شناسی گیاهی در قرنطینه بیژن نجدی»، مجله نقد ادبی، شماره 17، 129-156.
دوبوکور، مونیک (1376). رمزهای زنده­جان، ترجمه جلال ستاری، تهران، مرکز، چاپ دوم.
رستمی،فرشته(1387). «خوانشی نقادانه از «تصویرها» در داستان های «بیژن نجدی»، فصلنامه تخصصی پژوهشهای ادبی، شماره 19، 45-71.
سلیمی کوچی، ابراهیم و رضائیان، محسن(1394)، «بینامتنیت و معاصرسازی حماسه در شب سهراب­کشان»، مجله متن­پژوهی ادبی، شماره63، 147- 160.
شریفی ولدانی، غلامحسین و چهارمحالی، محمد(1391)، «بازتاب اسطوره رستم و سهراب در شب سهراب­کشان بیژن نجدی»، مجله ادبیات عرفانی و اسطوره­شناختی، شماره 27
شوالیه، ژان؛ گربران، (1282) ،فرهنگ، نماد­ها، ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی، ج3، چاپ اول، تهران: جیحون.
فدائی، فرید (1381). یونگ و روانشناسی تحلیل او، تهران، دانژه، چاپ اول.
فریزر، جیمز (1386). شاخه زرین: پژوهشی در جادو ودین، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران، آگاه، چاپ سوم.
قاسم­زاده، سیدعلی و قبادی حسینعلی (1391).«دلایل گرایش رمان­نویسان پسامدرنیته به احیای اساطیر»، فصلنامه تخصصی ادب­پژوهشی، شماره 21، 33-63.
کاسیرر، ارنست (1378). فلسفه صورت­های سمبلیک/ اندیشه اسطوره­ای، ج دوم، ترجمه یدالله موقن، تهران، هرمس، چاپ اول.
کمبل، جوزف (1384). قدرت اسطوره، ترجمه عباس مخبر،تهران، مرکز.
کوپ. لارنس (1384). اسطوره، ترجمه محمد دهقانی، تهران، علمی و فرهنگی، چاپ اول.
گلدمن، لوسین(1387). فلسفه روشنگری، ترجمه شیوا کاویانی، تهران، اختران.
ملکیان، مصطفی(1381). «معنویت، گوهر ادیان»، سنت و سکولاریسم، تهران، صراط، 245-404 .
مورنو، آنتونیو (1390). یونگ، خدایان و انسان مدرن، ترجمه داریوش مهرجویی، تهران، مرکز، چاپ ششم.
فون فرانتس، لوییز ماری (1384). «فرایند فردیت»، انسان و سمبولهایش، ترجمه محمود سلطانیه، تهران، جامی، چاپ پنجم.
موقن، یدالله (1390). «اسطوره»، ایدئولوژی و روشنفکری ما»، گستره اسطوره/ گفتگوهای محمدرضا ارشاد، تهران، هرمس، 309-351.
نجدی، بیژن (1373). یوزپلنگانی که با من دویده­اند، تهران، مرکز، چاپ اول.
-------- (1385). دوباره از همان ­خیابان­ها،تهران، مرکز، چاپ چهارم.
-------- (1387). داستان­های ناتمام، تهران، مرکز، چاپ چهارم.
نوذری، حسینعلی (1380). مدرنیته و مدرنیسم، تهران، نقش جهان، چاپ دوم.