الگو‌های ساختارگرایی و روایت‌های پسامدرن: تعامل یا تباین ( نمونه: تحلیل رمان کولی کنار آتش با الگوی کنشی گریماس)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارگروه زبان وادبیات دانشگاه کردستان

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان

چکیده

                   یکی از مشهورترین مکتب­های روایت­شناسی که در بررسی متون ادبی بکار می­رود، ساختارگرایی است. این رویکرد در مقام روشی قاعده­مند سعی می کند با تقلیل متن به اجزاء سازنده در روساخت و ژرف­ساخت و گره زدن آن­ها به یکدیگر، به نقطه­­ای مرکزی در متون دست  یابد و از این طریق، ابهام روابی متون ادبی را بگشاید. رسالت و کارکرد ساختارگرایی حاکی از آن است که روش مذکور فقط برای تفهیم ابهام روایی متون مرکزگرا بسنده می نماید و از تبیین معنا یا معانی در متون ساختارستیزی چون روایت­های پسامدرن عاجز است. نوشتار حاضر در صدد است تا نشان دهد که با ساختارگرایی می توان به تحلیل و تبیین دلالت های متنی انواع متون ادبی پرداخت. منتهی این شیوۀ تحلیل، در روایت های مرکزگریزی مانند روایت های پسامدرن؛ علیه خود عمل می­کند و به نوعی واسازی دست می­زند. به عبارتی دیگر اگر منتقد با الگوی ساختارگرایی به تببین روایت های  پسامدرن بپردازد نمی تواند به ساختاری تقابلی و قرینه مند و نیز  نوعی مرکز در قالب ژرف ساخت دست یابد. چرا که چنین تلقی ای با رسالت این دسته از متون تباین دارد. برای اثبات این ادعا،  کارکرد معکوس الگوی ساختارگرایانۀ گریماس در مواجهۀ با روایت پسامدرن «کولی کنار آتش» نشان داده شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • پارسا یعقوبی جنبه‌سرایی 1
  • خدیجه محمدی 2
چکیده [English]

.

احمدی، بابک( 1370 ) ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز.
اسکولز، رابرت،( 1379 ) درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: انتشارات آگه.
ایگلتون، تری،( 1380 ) پیش درآمدی بر نظریۀ ادبی، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: نشر نو.
برتنز، یوهانس ویلم (1382) نظریۀ ادبی، ترجمۀ فرزان سجودی، تهران: آهنگ دیگر.
پراپ، ولادیمیر ( 1386 ) ریخت شناسی قصه­های پریان، ترجمۀ فریدون بدره­ای، چاپ سوم، تهران: توس.
داد، سیما،(1387) فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
روانی­پور، منیرو(1380) کولی کنار آتش، تهران: مرکز.
کلاشنیکوف، نینا( 1385 ) »صورت گرایی روسی»، دانشنامۀ نظریه­های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه، صص207-198.
کوری، گریکوری(1391) روایت­ها و راوی­ها، ترجمۀ محمد شهبا، تهران: مینوی خرد.
گریماس، آلژیر داس ژولین(1389) نقصان معنا، ترجمۀ حمید رضا شعیری، تهران: علم.
گرین، ویلفرد و دیگران( 1376 ) مبانی نقد ادبی، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: نشر نیلوفر.
گلدمن، لوسین( 1369 ) نقد تکوینی، ترجمۀ محمد تقی غیاثی، تهران: بزرگ مهر.
مارتین، والاس(1382) نظریه­های روایت، ترجمۀ محمد شهبا، تهران: هرمس.
وو، پتریشیا(1389) فراداستان، ترجمۀ شهریار وقفی­پور، تهران: چشمه.
 مقالات
 آزاد، مرضیه (1388) «بررسی ساختاری حکایت­های مرزبان­نامه»، پژوهش­نامه زبان و ادب فارسی(گوهر گویا)، شماره 3، پیاپی 9، صص 140-123 .
پیروز، غلام رضا و زهرا مقدسی( 1390) «نوسان زاویه­ی دید در روایت رمان کولی کنار آتش  منیرو روانی پور»، بوستان ادب، شماره 2، سال3، صص 68-51.
خادمی، نرگس و ابوالقاسم قوام  (1390) « شخصیت کنیزک در مثنوی مولوی»، نقد ادبی، سال 4، شماره 13، صص 115-91 .
خادمی، نرگس ( 1388 ) «تحلیل معنای ساختاری دو حکایت از تاریخ بیهقی با تکیه بر الگوی کنشگر­های گرماس»، جستار­های ادبی، سال چهل و دوم،  شماره­ 166، صص 67- 47.
دُر پَر، مریم و محمد جعفر یاحقی (1389) «تحلیل روابط شخصیت­ها در منظومه­ی لیلی و مجنون نظامی»، بوستان ادب، دوره دوم، شماره 3، پیاپی 1/59، صص 65-89 .
دزفولیان، کاظم و فؤاد مولودی ( 1390 ) «تحلیل منطق الطیر بر پایۀ روایت­شناسی»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره­ی بیستم، صص 135 – 113.
دهقانی، ناهید ( 1390) « بررسی تحلیلی ساختار روایت در کشف المحجوب هجویری بر اساس الگوی نشانه شناسی روایی گریماس»، فصلنامه متن پژوهی ادبی، شماره­ 48، صص 32-9 .
روحانی، مسعود و علی اکبر شوبکلایی(1391) « تحلیل داستان شیخ صنعان منطق الطیر بر اساس نظریه­ی کنشی گریماس»، پژوهش­های ادب عرفانی( گوهر گویا)، سال ششم، شماره­ 2، پیاپی 22، صص 112-89 .
فاطمی، سید حسین و مریم دُر پَر (1388) « بررسی ساز و کار شخصیت­ها در خسرو و شیرین نظامی»، جستارهای ادبی، شماره 167، صص 53-77 .
فضیلت، محمود و صدیقه نارویی(1391) «تحلیل ساختاری داستان جولاهه با مار بر پایۀ نظریۀ گریماس»، فصل­نامه تخصصی نظم و نثر فارسی(بهار ادب)، سال 5، شماره اول، شماره پیاپی 15، صص 262-253 .
کاسی، فاطمه،( 1387 ) «تحلیل ساختاری داستان پادشاه سیاه­پوش از منظر بارت و گرماس»، ادب پژوهی، شماره پنجم، صص 200- 183.
گرجی، مصطفی، فرهاد درودگریان و افسانه میری،(1391)، «تحلیل گفتمانی رمان کولی کنار آتش منیرو روانی‌پور»، فصلنامه تخصصی سبک­شناسی نظم و نثر فارسی(بهار ادب). سال 5. شماره اول. پیاپی 15. صص79-90.
مشیدی، جلیل و راضیه آزاد ( 1390 ) «الگوی کنشگر در برخی روایت­های کلامی مثنوی بر اساس نظریه‌ی الگوی کنشگر آلژیر داس گرماس »، پژوهش­های زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه شیراز، سال سوم، شماره­ 3، صص 46-35 .
نبی­لو، علیرضا،(1390)، « بررسی و تحلیل ساختار روایی هفت خوان رستم»، پژوهشنامه زبان و ادب فارسی(گوهر گویا)، سال 5، شماره 4، پیاپی 20، صص 118-93 .
 نبی لو، رضا( 1389 ) «روایت­شناسی داستان بوم و زاغ در کلیله و دمنه »، ادب پژوهی، شماره­ چهارده، صص28-7.
نیکوبخت، ناصر و مریم رامین­نیا (1384) «پست­مدرنیسم و بازتاب آن در رمان کولی کنار آتش»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد. شماره 148. صص163-179.
هاشمیان، لیلا و صابر رضوان صفایی (1390) «بررسی نماد­ها در سبک نوشتاری منیرو روانی­پور»، فصلنامه تخصصی سبک­شناسی نظم و نثر فارسی(بهار ادب)، سال چهارم. شماره 2، پیاپی12. صص329-346 .