نیمای رباعی‌سرا، نوآور است یا سنت‌گرا؟

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز

چکیده

رباعی یکی از قالب­های سنتی مورد علاقه­ی نیمایوشیج بوده است. در مجموعه­ی اشعار نیما 592 رباعی وجود دارد. این رباعی­ها بدون تاریخ سرایش و بر پایه­ی حروف الفبای قافیه به صورت الفبایی تنظیم شده­اند.
در مقاله­ی پیش رو برای بررسی میزان سنت­گرایی و نوآوری در رباعی­های نیمایوشیج، همه­ی آن­ها بررسی شده است. نتیجه نشان می­دهد که تنها در ده درصد از تمام این رباعی­ها نشانه­هایی از نیمای شناخته­شده­ی نوگرا دیده می­شود. بقیه­ی رباعی­ها در همان فضاهای سنتی و با همان زبانِ گذشته­گرا و مفاهیم تکراری، همچون مفاهیم عاشقانه و صوفیانه­ی گذشته و نیز مفاهیم خیامی و... سروده شده است. عنصر گفت­وگو نیز از عناصر غالب  این رباعی­هاست.
آن ده درصد از رباعی­ها که نشانه­هایی از نیما را با خود دارند، در این مقاله زیر عنوان «رباعی­های نشان­دار» دسته­بندی و بررسی شده­اند. هر کدام از این رباعی­ها یا با شعرهای نوگرایانه­ی نیما که در قالب نیمایی سروده شده­اند، همانندی دارند؛ یا همسو با برخی گفته­ها و نوشته­های منثور نیما هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسنده [English]

  • کاووس حسن لی
چکیده [English]

.

براهنی، رضا(1371)، طلا در مس (جلد دوم)، ناشر: مولف.
بی­نام (1342فروردین)،« اشاره به گفتگو در رباعیات نیمایوشیج»، کیهان هفته.
بی­نام(1363فروردین)،« نیما و رباعی، دستاویزی برای خواندن چند رباعی از نیمایوشیج»، تلخ، شماره 3.
حسن­پور، عباس (1386)،« تاملی در رباعیات نیمایوشیج – اندیشه­های خیامی»، پایگاه خبری مازندنومه (www.mazandnume.com).
حسن­لی، کاووس(1386) گونه­های نوآوری در شعر معاصر ایران، نشر ثالث.
حسن­لی، کاووس(1390)، نسبت ما با نیما، مجموعه مقالات افسانه(نقد و تحلیل شعر معاصر ایران)، به کوشش علی‌اکبر کمالی‌نهاد، انتشارات فرتاب.
دیچز، دیوید(1366)، شیوه های نقد ادبی، ترجمه­ی محمد تقی صدقیانی  و غلامحسین یوسفی، علمی.
رضوی‌ برق‌، طلحه‌(1371)، «نیمایوشیج‌ از حیث‌ رباعی‌گو»، دانش‌، شماره‌ی‌ 31.
شارق، بهمن(1350)، نیما و شعر پارسی(بررسی و نقد آثار نیمایوشیج)، تهران، کتابخانه­ی طهوری.
منشی­زاده، کیومرث(1379اسفند)، «محور مختصات شعر نیما»، دفتر هنر(ویژه نیمایوشیج)، سال هشتم، شماره13.
نفیسی، مجید(1379 بهمن)، «نیما و هدایت‌ در آینه‌ی‌ مدرنیسم»‌، نگاه‌ نو (دوره‌ی‌ جدید)، شماره‌ی‌ 3.
نیمایوشیج(1368)، در باره­ی شعر و شاعری، به کوشش سیروس طاهباز، دفترهای زمانه.
نیمایوشیج(1375)، مجموعه­ی کامل اشعار نیمایوشیج، گردآوری و تدوین: سیروس طاهباز، انتشارات نگاه.