بررسی تطبیقی نظریة گفت‌‌وگویی نیما یوشیج و میخاییل باختین

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران

.

چکیده

«مکالمه‌‌گرایی» بنیان نظریة نیماست که از آن به «روایت نمایشی» تعبیر می‌‌کند. اما اصطلاح مکالمه‌‌گرایی با نظریة منطق گفت‌‌وگویی میخاییل باختین مطرح می‌‌شود. او این اصطلاح را در برابر تک‌‌آوایی در ادبیات و هنر مطرح می‌‌کند؛ از نظر او شعر تک‌‌صدایی را نمایندگی می‌‌کند و نثر، به‌‌ویژه رمان، عرصة چندصدایی است. از این‌رو، رمان عالی‌‌ترین نوع بیان ادبی است. با بررسی نظریات نیما که اغلب در قالب نامه بیان می‌‌شود، تلاش نیما در نزدیک‌ساختن شعر به نثر و به‌‌ویژه داستان نیز در همین راستا ارزیابی می‌‌شود. او نیز به‌‌سان باختین، داستان را عرصة حضور صداهای گوناگون می‌‌داند، از این‌رو فرم شعر را به گفتة خودش به مدل «وصفی و روایی» تبدیل می‌‌کند و از تحت سلطة اقتدار «من» بیرون می‌‌کشد. بدین ترتیب، تخیل مکالمه‌‌ای را در شعر عینیت می‌‌بخشد.
این مقاله در بخش مبانی نظری، با تشریح نظریة مکالمه‌‌ای باختین به تبیین مفاهیم بنیانی نظریة او همچون مکالمه، دگرمفهومی، دیگربودگی، سخن تک‌‌آوا، و چندآوا می‌‌پردازد و سپس با انطباق نظریة نیما با او، به این نتیجه می‌‌رسد که نیما نیز هم‌‌زمان با باختین، نظریة مکالمه در شعر را مطرح می‌‌کند و مهم‌‌ترین دستاورد او در شعر، حرکت از سوی شعر ذهنی و تک‌‌صدا، به سوی شعر عینی و چندصداست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Dialogic Theory of Nima and Bakhtin

نویسنده [English]

  • Ghodsieh Rezvanian
Associate Professor, Persian Language and Literature, Mazandaran University
چکیده [English]


"Dialogism" is the foundation of Bakhtin's theory, the theorist of human sciences in 20th century. He brings up this term against monologism in literature and art. According to him, poetry represents monologism, but prose, especially novel is the representative of dialogism, which makes it the best literary genre.
Nima's theories that are mostly expressed in the form of letter show his attempt to close the gap between poetry and prose, especially novel. Just like Bakhtin, he also believes fiction to be the space for different voices to be heard. Therefore, he changes the form of poetry to a narrative pattern and liberates poetry from the hegemony of individualism. Thus, he objectifies dialogic imagination in the poetry.
As regards theoretical basics, this article deals with the expression of the essential contents of Bakhtin's theory like dialogue, heteroglossia, otherness, monologist and polyphony. Then, by conducting a comparative study of Bakhtin and Nima's theory, the paper concludes that the best achievement of Nima's poetry is the movement from the subjective and monologic poetry to the objective and polyphonic one.

کلیدواژه‌ها [English]

  • poetry
  • narrative
  • Prose
  • Nima
  • Bakhtin
  • dialogue

مراجع

منابع
باختین، میخائیل (1373). سودای مکالمه، خنده، آزادی، ترجمة محمد پوینده، تهران: ارست.
باختین، میخائیل (1387). تخیل مکالمه‌‌ای، جستارهایی دربارة رمان، تهران: چشمه.
تودوروف، تزوتان (1377). منطق گفت‌وگویی میخائیل باختین، ترجمة داریوش کریمی، تهران: مرکز.
جورکش، شاپور (1383). بوطیقای شعر نو، تهران: ققنوس.
حمیدیان، سعید (1381). داستان دگردیسی، روند دگرگونی‌‌های شعر نیمایوشیج، تهران: نیلوفر.
مختاری، محمد (1374). انسان در شعر معاصر، تهران: توس.
مقدادی، بهرام (1378). فرهنگ و اصطلاحات نقد ادبی، تهران: فکر روز.
نیمایوشیج (1350). تعریف و تبصره و یادداشت‌‌های دیگر، تهران: امیرکبیر.
نیمایوشیج (1351). حرف‌‌های همسایه، تهران: دنیا.
نیمایوشیج (1356). ارزش احساسات و پنج مقاله در شعر و نمایش، تهران: گوتنبرگ.
نیمایوشیج (1363). نامه‌‌های نیمایوشیج. به اهتمام سیروس طاهباز، تهران: آبی.
نیمایوشیج (1368). دربارة شعر و شاعری. به اهتمام سیروس طاهباز، تهران: دفترهای زمانه.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار