سبک کنایی «دو کلمه حرف حساب» کیومرث صابری فومنی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

.

چکیده

طنزهای سیاسی و اجتماعی در مطالعات تاریخ سیاسی و اجتماعی، و بررسی خردورزی و خردستیزی آبشخوری پرشور و خروش از عواطف انسان‌‌های ظریف و حساس است. این گونة ‌‌ادبی ابزاری مؤثر برای تحول‌‌آفرینی و اصلاح کژی‌‌ها و ناراستی‌‌هاست. طنزهای اجتماعی و انتقادی را می‌‌توان در پیوند با امر عقلانیت و به‌نوعی جامعه‌‌پذیری و مشارکت در روند رو به رشد حرکت اجتماعی و مردم‌‌سالاری دانست. با بازشناسی طنز به‌منزلة ‌‌گونة ‌‌ادبی تأثیرگذار در گفتمان انتقادی، می‌‌توان گامی به تحلیل جامعه‌شناسی ادبی نزدیک شد. طنزنویسان با بهره‌‌گیری از شگردهای ادبی انتقادات پوشیدة ‌‌خود را مطرح می‌‌کنند و در مسئولان جامعه و مردم به‌خصوص نخبگان تأثیر می‌‌گذارند. طنزهای سیاسی کیومرث صابری، که از 1363 در ستون «دو کلمه حرف حساب» روزنامة ‌‌اطلاعات چاپ می‌‌شد، نمونة ‌‌برجسته‌‌ای از این‌گونه طنز و از جهاتی درخور تأمل است. در این مقاله، چگونگی استفادة او از کنایه در خلق تصاویر طنزآمیز نشان داده شده است. کنایه در طنزهای نخستین صابری کم‌تر است؛ ولی با گذشت زمان، به سبک نگارش صابری تشخّص ‌‌بخشید و از عناصر شکل‌‌دهندة ‌‌سبک شخصی او شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation of Irony in “Do Kalameh Harf-e Hesab” by Kiyumars Saberi Foomani

نویسندگان [English]

  • Nematollah Iranzadeh 1
  • Najmeh Zare Bonadkooki 2
1 Member of the Academic Board, Department of Persian Language and Literature, Allameh Tabataba'i University
2 M.A in Persian Language and Literature, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

Political and social satires are valuable sources enriched by subtle and delicate human emotions for studying social and political history as well as wisdom and anti-wisdom trends. On the other hand, this literary genre can be regarded as an effective tool for a revolutionary change and modifying perversity and untruth. Social and critical satires can be considered to be associated with rationality, socialization and participation in growing trend of social movements and democracy. By recognizing humor as an influential genre in critical discourse, it is possible to step forward to sociological literary analysis. Satirists state their implicit criticisms using literary devices in their satire and affect people and authorities, and especially elites. Satires written by K. Saberi published in “Do Kalameh Harf-e Hesab” column since 1984, are a good example of this type. In this paper, the way of using irony in creating humoristic pictures is shown. Irony is fewer in Saberi’s initial satires, however, it increased in his later works and his style became subtler, and subsequently it turns to be one of his stylistic idiosyncrasies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • humor
  • political humor
  • Irony
  • Kiyumars Saberi
  • Do Kalameh Harf-e Hesab
  • contemporary prose
  • Style

مراجع

منابع
اصغرپور، ریتا (1384). «زندگی‌‌نامة ‌‌گل‌‌آقای ملت ایران»، زندگی‌‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی کیومرث صابری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
اصلانی، محمد‌‌رضا (1378). فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز، تهران: کاروان.
انوری، حسن (1383). فرهنگ کنایات سخن، ج 1 و 2، تهران: سخن.
آقازینالی، زهرا و حسین آقاحسینی (1387). «مقایسة ‌‌تحلیلی کنایه و آیرونی در ادبیات فارسی و انگلیسی»، ‌‌کاوش‌‌نامه، س 9، ش 17.
باقری خلیلی، علی‌‌اکبر (1388). «عناصر غالب بلاغی در طنزهای دیوان خروس لاری»، پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دورة ‌‌جدید، ش 3.
تجبّر، نیما (1390). نظریة ‌‌طنز بر پایة ‌‌متون برجستة ‌‌طنز فارسی، تهران: مهر ویستا.
ثروت، منصور (1375). فرهنگ کنایات، تهران: سخن.
دشتی، سیدمحمود (1386). «تعریض، تطور، اهمیت و نقش آن در تفسیر قرآن»، پژوهش‌‌نامة ‌‌قرآن و حدیث، ش 3.
ده‌‌مرده، حیدرعلی و دیگران (1386). «کنایه لغزان‌‌ترین موضوع در فن بیان»، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، ش 22.
زرویی، ابوالفضل (1389). «به خط قرمزها اعتقادی ندارم»، خبرگزاری فارس (مجلة الکترونیکی).
شفیعی‌‌کدکنی، محمدرضا (1350). صور خیال در شعر پارسی، تحقیق انتقادی در تطور ایماژهای شعر پارسی و سیر نظریة ‌‌بلاغت در اسلام و ایران، تهران: نیل.
شمیسا، سیروس (1374). بیان، تهران: اندیشه.
صابری فومنی، کیومرث (1369). گزیدة ‌‌دو کلمه حرف حساب، ج 1، تهران: سروش.
صابری فومنی، کیومرث (1372). «ما طنز را با عشق، صمیمیت و... می‌‌نویسیم!» [مصاحبه گل‌‌آقا با تهران تایمز]، ‌‌گل‌‌آقا.
صابری فومنی، کیومرث (1373). گزیدة ‌‌دو کلمه حرف حساب، ج 2، تهران: موسسة ‌‌گل‌‌آقا.
صابری فومنی، کیومرث (1374). گزیدة ‌‌دو کلمه حرف حساب، ج 3، تهران: موسسة ‌‌گل‌‌آقا.
صابری فومنی، کیومرث (1384). «مصاحبة روزنامه ابرار با کیومرث صابری»، یادنامة ‌‌کیومرث صابری، سیدعبدالکریم موسوی، تهران: دفتر طنز حوزة ‌‌هنری با همکاری موسسة ‌‌گل‌‌آقا و جشنوارة ‌‌مطبوعات.
صرفی، محمدرضا (1388). «صور بیانی مضاعف در شعر فارسی»، پژوهش‌نامة ‌‌زبان و ادبیات فارسی. ش 1.
ضیایی، محمدرفیع (1384). «مدار واژه‌‌های دو کلمه حرف حساب»، ‌‌اطلاعات، 31 شهریور.
کیانی رشید، غلام‌‌رضا (1371). «خط‌‌مشی گل‌‌آقا»، ‌‌گل‌‌آقا.
کیانی رشید، غلام‌‌رضا (1374). «سیری در دست‌‌نوشته‌‌های گل‌‌آقا خطاب به تحریریه، تصویریه، اداری، و فنی»، ‌‌گل‌‌آقا.
وحیدیان کامیار، تقی (1375). «کنایه نقاشی زبان»، نامة ‌‌فرهنگستان، ش 8.
 
http://www.farsnews.com/newstext/8607040379

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار