سیمای زن در رمان پس از انقلاب

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسائل ایران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران

2 گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران

10.30465/copl.2023.43032.3869

چکیده

چکیده

هویت، مفهومی جامعه‌شناختی و پرسش محوری انسان مدرن درباره خود و دیگران است و هویت جنسیتی به طور خاص حاصل بازاندیشی زنان برای گذار از برداشت‌های محدودیت‌ساز سنتی و کوششی برای ورود به عرصه‌های عمومی است. کوشندگان حقوق زنان در اشکال گوناگونی با هدف اثبات تفاوت، ایجاد برابری و کسب برتری با این مسئله مواجه شده‌اند. این روند در ایران فراز و فرودهایی داشته و یکی از زمینه‌ها‌ی تبلور آن رمان است که از طریق تتبع در نقش‌‌ شخصیت‌های داستانی قابل ارزیابی است. هدف این پژوهش که با روش کیفی مبتنی ‌بر توصیف و تحلیل به انجام رسیده، تحلیل محتوای رمان‌های پرفروش بعد از انقلاب در چارچوب برداشت‌های سنتی و مدرن و مفاهیم مرتبط است. یافته‌ها نشان می‌دهد که تفاوت معنا‌داری بین جنسیت نویسندگان و شخصیت‌های داستانی در طرح مسائل زنان وجود ندارد اما اتخاذ موضعی جدید در آثار زنان نمود بیشتری دارد. تفاوت آنجاست که نویسندگان مرد در چارچوب رویکردهای مدرن حقوق زنان می-اندیشند ولی زنان کوشیده‌اند خوانشی بومی از حقوق خود متناسب با بستر تاریخی طرح کنند اما این شیوه تفسیر از سنت، به تولید محتوای مدرنی منجر نشده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The face of a women in a novel after the revolution

نویسندگان [English]

  • Ali Mehrabi 1
  • Farah Torkaman 2
1 Ali Mehrabi; PhD Candidate, Sociology of Iranian issues, Islamic Azad University, Markaz Tehran Branch, Iran.
2 Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, Islamic Azad University, Tehran Markaz Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

Abstract



Identity is a sociological concept and the central question of modern man about himself and others, and gender identity is specifically the result of women's rethinking in order to move from traditional restrictive perceptions and an effort to enter public arenas Women's rights activists have faced this problem in various forms with the aim of proving difference, creating equality and gaining superiority. This process has had its ups and downs in Iran, and it is one of the fields of crystallization of that novel, which can be evaluated through following the role of fictional characters. The purpose of this research, which was carried out with a qualitative method based on description and analysis, is to analyze the content of best-selling novels three decades after the revolution in the framework of traditional and modern understandings and related concepts. The findings show that there is no significant difference between the gender of writers and characters in women's issues, but the adoption of a new position is more evident in women's works. The difference is that male writers think in the framework of modern approaches to women's rights, but women have tried to design a native reading of their rights in accordance with the historical background, but this way of interpreting tradition does not lead to the production of modern content.



Key words: identity, gender, women, novel, after the revolution

کلیدواژه‌ها [English]

  • identity
  • gender
  • women
  • novel
  • after the revolution

مراجع

  1. . باقری، نرگس؛ زنان در رمان؛ جایگاه قهرمانان زن در رمان‌های زنان رمان­نویس؛ تهران: انتشارات مروارید، 1387

    1. بنی­طرفی، نیلوفر و حاتم­پور، شبنم؛ «بازنمایی جلوه­های زنانه در سه رمان از نویسندگان زن ایرانی»؛ پژوهشنامة ادبیّات داستانی، دورة هشتم، شمارة 3، 1398: صص 21-1
    2. پاکروش، کبری(1383) هویت زنان، بررسی نگرش حاکم بر رمان­های منتخب زنان نسبت به هویت زنان بعد از دهه هفتاد، پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد. دانشگاه الزهرا. تهران
    3. پرستش، شهرام و ساسانی­خواه، فائزه؛ «بازنمایی جنسیت در گفتمان رمان»؛ زن در فرهنگ و هنر، شمارۀ4، دورۀ 1، 1389: صص 74-55
    4. پیرزاد، زویا؛ چراغ ها را من خاموش می­کنم؛ تهران: نشر مرکز، 1383
    5. پیرزاد، زویا؛ عادت می­کنیم؛ تهران: نشر مرکز، 1385
    6. ثامنی، نسرین؛ گلی در شوره­زار؛ تهران: انتشارات کتاب آفرین، 1363
    7. ثامنی، نسرین؛ بازی سرنوشت؛تهران: نشر تیسفون، 1364
    8. جعفری، فرهاد؛ کافه پیانو؛ مشهد: نشر چشمه، 1388
    9. جوکاری، مهناز، عربی، علی و علی روحانی؛ «بازنمایی شخصیت زن در رمان قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران مورد مطالعه: رمان چراغ­ها را من خاموش می­کنم و رمان سووشون»؛ فصلنامه علمی- پژوهشی زن و جامعه، سال دهم، شمارۀ 2، 1398: صص282-263
    10. حاج سیدجوادی، فتانه؛ بامداد خمار؛ تهران: نشر البرز، 1376
    11. حسن­لی، کاووس و سالاری، قاسم؛«نشانه­های فمینیسم در آثار سیمین دانشور»؛ مجله مطالعات زنان، سال 5، شمارۀ1، 1386: صص 26-5
    12. خسرونجدی، رؤیا؛ سپیدۀ عشق؛ تهران: انتشارات یسنا، 1387
    13. خسرونجدی، رؤیا؛ الهۀ شرقی؛ تهران: انتشارات یسنا، 1388
    14. دانشور، سیمین؛ جزیرۀ سرگردانی؛ تهران: انتشارات خوارزمی، 1372
    15. دانشور، سیمین؛ ساربان سرگردان؛ تهران: انتشارات خوارزمی، 1380

    17.دو باتن، آلن؛ پروست چگونه می­تواند زندگی شما را دگرگون کند، ترجمۀ گلی امامی، تهران، نشر نیلوفر، 1385

    1. دو بووار، سیمون؛ جنس دوم؛ ترجمۀ قاسم صنعوی، تهران: نشر توس، 1390
    2. دولت­آبادی، محمود؛ روز و شب یوسف؛ تهران: انتشارات نگاه، 1383
    3. راکوویتسکا عسگری، کارولینا و عسگر عسگری حسنکلو؛ صدای زمانه: جامعه­شناسی شخصیت زن در رمان بعد از انقلاب؛ تهران: نشر اختران، 1395
    4. رحیمی، فهیمه؛ بانوی جنگل؛ تهران: انتشارات چکاوک، 1377
    5. رحیمی، فهیمه؛ پنجره؛ تهران: انتشارات چکاوک، 1379
    6. رحیمی، فهیمه؛ ماندانا؛ تهران: انتشارات چکاوک، 1386
    7. رهگذر، رضا؛ اصیل آباد؛ تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1369
    8. سرایی، حسن و علیرضانژاد، سهیلا؛ «زن در عرصۀ عمومی: مطالعه در مورد فضاهای عمومی در دسترس زنان شهری و تغییرات آن»؛ نامۀ‌ علوم اجتماعی، شمارۀ 30، پیاپی 1677، 1386: صص 149-123

    26.شجاعی،سیدمهدی؛پدر، عشق و پسر؛تهران: انتشارات نیستان،1391

    1. صفوی، نازی؛ دالان بهشت؛ تهران: انتشارات ققنوس، 1382
    2. صنیعی، پرینوش؛ سهم من؛ تهران: انتشارات روزبهان، 1385
    3. فراست، قاسمعلی؛ گلاب خانم؛ تهران: انتشارات قدیانی، 1374
    4. فصیح، اسماعیل؛ ثریا در اغما؛ تهران: انتشارات ذهن­آویز، 1388
    5. قاسم­زاده، علی و کریمی ­افشار، سعیده؛ «هویت زنانه در عناوین رمان­های نویسندگان زن پس از انقلاب اسلامی»؛ فصلنامه تخصصی مطالعات داستانی، سال دوم، شمارۀ 1، 1393: صص113-97

    32.کریمی حکاک، احمد؛ مروری بر «بامداد خمار» اثر فتانه حاج سید جوادی؛ 1393 http://www.madomeh.com/site/news/news/1344.htm

    33.کمالی، افسانه، گودرزی، محسن و زینب حاجتی؛ «بازنمایی تجربۀ زنان از جهان اجتماعی در رمان: تحلیل جامعه­شناسانۀ پنج رمان پرفروش دهۀ 1375 تا 1385»؛ فصلنامه روان­شناختی اجتماعی زنان، سال هفتم، شمارۀ 3، 1388: صص117-99

    34.کهدویی، محمدکاظم و شیروانی، مرضیه؛ «شخصیت‌پردازی قهرمان زن در رمان­های شوهر آهوخانم و سووشون»؛ نامۀ پارسی، شمارۀ 48و49، 1388: صص 86-71

    35.گلشیری، هوشنگ؛  شازده احتجاب؛ تهران: انتشارات نیلوفر، 1379

    1. لقمانی، انیسه(1389) «هویت فردی و اجتماعی زن در رمان­های فارسی1340تا1380»، پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم اجتماعی. دانشگاه علامه طباطبائی. تهران
    2. مستور، مصطفی؛ روی ماه خداوند را ببوس؛ تهران: نشر مرکز، 1386
    3. مستور، مصطفی؛ استخوان خوک و دست­های جذامی؛ تهران: نشر چشمه، 1389
    4. مطیعی، منوچهر؛ آقامهدی؛ تهران: انتشارات مجرد، 1366
    5. معروفی، عباس؛ سمفونی مردگان؛ تهران: انتشارات ققنوس، 1385
    6. مؤدب­پور، مرتضی؛ پریچهر؛ تهران: نشر نسل نواندیش، 1384
    7. مؤدب­پور، مرتضی؛ یلدا؛ تهران: نشر نیریز، 1387
    8. میرفخرایی، تژا؛ «تصویر زن در رمان‌های عامه­پسند ایرانی»؛ نامۀ پژوهش فرهنگی، سال هشتم، دورۀ جدید، شمارۀ7، 1382: صص179-133
    9. نفیسی، آذر؛ تصویر زن در ادبیات کهن فارسی و رمان معاصر ایران؛ ترجمۀ فیروزه مهاجر، نشر الکترونیکی کتابناک، 1390
    10. ولی­زاده، وحید؛ «جنسیت در آثار رمان­نویسان زن ایرانی»؛ فصلنامه نقد ادبی، دورۀ اول، شمارۀ 1، 1387: صص223-191
    11. هدایت، صادق؛ بوف کور؛ تهران: انتشارات جاویدان، 1356

     

     

     

    1. 47. Berelson, B. Content analysis in communication research, New York: The Free Press, 1952
    2. 48. Gray, J. H., & Densten, I. L. “Integrating quantitative and qualitative analysis using latent and manifest variables”, Quality & Quantity, No32, 1998: pp 419-431
    3. 49. Hair, JF. WC Black, BJ Babin, RE Anderson, RL Tatham, Multivariate Data Analysis, London: Pearson Prentice Hall, 2009
    4. 50. Lyotard, Jean-François, The Postmodern Condition: A Report on Knowledge, Trans. by Geoff Bennington and Brian Massumi, Manchester: Manchester University Press, 1984
    5. 51. Nafisi, Azar, Images of Women in Classical Persian Literature and the Contemporary Iranian Novel The Eye of the Storm: Women in Post-Revolutionary Iran. London: I.B Tauris, 1994
    6. 52. Tahir, Maimunah Mohd, Women Novelists in Modern Malay Literature, Emergent Voices of Southeast Asian Women Novelists, Philippine: University of the Philippines Press, 1994
    7. 53. Tijani, Ishaq, Male Domination, Female Revolt; Race, Class, and Gender in Kuwaiti Women’s Fiction, London: Brill press, 2006
ادبیات پارسی معاصر
دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 1
اردیبهشت 1402
صفحه 205-233

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار