پژوهشی در اصل و منشأ شعر «رنج و گنج» ملک الشعراءبهار

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

عضوهیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، تهران. ایران

10.30465/copl.2023.44846.3953

چکیده

غالبِ منابعی که تاکنون شعر رنج و گنجِ ملک‌الشعراء بهار را بررسی‌کرده‌اند فابل لافونتن را سرچشمۀ آن دانسته-اند، در این مقاله، منشأ اصلی شعر بهار را در میان کهن‌ترین فابل‌ها به جامانده از ازوپِ یونانی یافته، با ذکر مأخذ ارائه کرده‌ایم. درست است که ملک‌الشعراء بهار شعر خود را از ترجمه منثور «زارع و پسرانش» فابل لافونتن گرفته‌، اما مضمونِ اصلی حکایت از آنِ ازوپِ(Æsop) یونانی (620–564.BCE) است که در میان حکایت‌های خود آورده‌است. ازوپ، حکایت‌هایش را به خاطر پند اخلاقی نهفته در آن‌ها‌ می‌نگاشت؛ این حکایت‌ها در دست لافونتن ابزاری می‌شود برای قصه‌گویی که با زمینه‌سازی، دورنماپردازی، دیالوگ‌های نمایشی که با نتیجه‌گیری‌های اخلاقی همراه می‌گردد. ملک‌الشعرا بهار هم با اشراف و اِشعاری که به ادبیات و منظومۀ فکری ایرانی دارد، ضمنِ بهره‌گیری از عناصر بومی، حکمت نهفته در حکایت ازوپ و لافونتن را در قطعه ادبی منظوم، متناسب با ذوق فرزندانِ سرزمین خود بیان کرده‌است. این مقاله به روش توصیفی‌ـ-تحلیلی، اصل و منشأ شعر رنج و گنج ملک‌الشعراء بهار را بررسی‌می‌کند. ارائه سرچشمۀ منظومه بهار و مقایسۀ نگرش فرهنگ‌های مختلف به موضوعی واحد، از هدف‌های این مقاله است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A research on the origin of the poem "Suffering and Treasure" of Bahār

نویسنده [English]

  • Mansoor Pirani
Assistant Professor of the Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, shahid Beheshti University, Tehran. Iran.
چکیده [English]

The sources that have studied the poem Ranj-o-Ganj of Malik al-Sho'arā Bahār, have considered La Fontaine's fable as its source. This article, was found the main source of Bahar's poem among the oldest fables of Grecian Aesop, have presented it by mentioning the source. Bahār has adapted his poem from the translation of La Fontaine's "Le laboureur et ses enfants", but the main theme of the story is the Greek Aesop (620-564 BCE) who included it among his stories. Aesop wrote his stories because of the moral advice hidden in them; in La Fontaine hands these anecdotes become a tool for storytelling that is accompanied by contextualization, perspective, and dramatic dialogues with moral conclusions. Malik-al-Shoarā Bahār, with his nobleness and poetry, which he has on Iranian literature and intellectual system, while using native elements, has expressed the wisdom hidden in Aesop and Lafontaine's fables in a poetic literary piece, suitable to the taste of the children of his land. This article examines the origin and origin of Malik al-Shaara Bahar's poem Ranj-o-Ganj in a descriptive-analytical way. Presenting the origin of the Bahar system and comparing the attitude of different cultures to a single subject is one of the goals of this article.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adaptation؛ "؛ Bahār"؛ Suffering and Treasure؛ "؛ Aesop Fable"؛
  • "؛ Lafontaine"
  •  

    - آرین­پور یحیی (1375) از صبا تا نیما، تاریخ 150 سال ادب فارسی، جلد اول، انتشارات، تهران. زوار.

    -ـــــــــــــــ (1376) از نیما تا روزگار ما، تاریخ ادب فارسی، جلد سوم، چ:دوم، تهران. زوار.

    - آژند یعقوب (1363) ادبیات نوین ایران، از مشروطیت تا انقلاب اسلامی(ترجمه و تدوین)، تهران. امیرکبیر.

    - ابن ندیم (1398ق/ 1978) محمدبن اسحاق ابن ندیم، الفهرست, ج1, بیروت، لبنان.

    • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1352)  الفهرست، به کوشش محمدرضا تجدد، تهران اساطیر.
    • اسلامی­ندوشن محمدعلی (1385) ایران چه حرفی برای گفتن دارد، چ سوم، تهران، شرکت­سهامی انتشار.
    • ـــــــــــــــ (1390) ایران و یونان در بستر تاریخ، چ: دوم، تهران، شرکت­سهامی انتشار.
    • اطهاری نیک عزم، مرضیه(1394) تحلیل نشانه‌شناختی «من و دیگری» در گفتمان پل والری «دیگری در خویش»  دوره 20، شماره2 ( شماره پیاپی:72)، (پاییز و زمستان) صص: 181-198.
    • ـــــــــــــــ (1397) بررسی ترجمه سه اثر از اریک امانوئل اشمیت بر اساس آرای نظری اومبرتو اِکو، چاپ­شده در: پژوهش­های زبان و ترجمه فرانسه، دوره1، شماره1، اسفند 1397، صص: 25-46.
    • بهار محمدتقی(ملک­الشعراء)(1368) دیوان اشعار، ج:2، چ: چهارم، به­کوشش مهرداد بهار، تهران. توس.
    • ــــــــــــــ (1297/1919) مجله دانشکده (ش9، 1 دلو 1297/ 21 ژانویه1919)، ص: 505-506).
    • پیرنیا حسن (مشیرالدوله)(1391) تاریخ ایران باستان، (تاریخ مفصل ایران قدیم)، جلد1، چ:هشتم، تهران. انتشارات نگاه.
    • تراویک، باکنر(1373) تاریخ ادبیّات جهان، ترجمة عربعلی رضایی، تهران. فرزان.
    • تفضلی، احمد(1379) تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، چاپ دوم، تهران، سخن.
    • جعفری، مسعود (1386) سیر رمانتیسم در ایران(از مشروطه تا نیما)، تهران. نشر مرکز.
    • جمیلی، رشید(1385) نهضت ترجمه در شرق جهان اسلام در قرن سوم و چهارم، ترجمه صادق آیینه‌وند، تهران. سمت.
    • حدادی، محمدحسین(1400) نقش ایدة ادبیات جهانی و تفکر ادبیات تطبیقی در تحقق تعامل فرهنگی ملل، پژوهش­های ادبیات معاصر جهان، دوره 26، شماره 2، سال، صص: 576-592.
    • خدادادیان اردشیر(1383) تاریخ ایران باستان(مادها، اشکانیان، هخامنشیان، سلوکیه)، جلد اول، تهران. انتشارات سخن.
    • دومینگز و دیگران (1399) درآمدی بر ادبیات تطبیقی، ترجمۀ مسعود فرهمندفر و روشنک اکرمی، تهران، انتشارات سیاهرود.
    • زرین‌کوب(1361) عبدالحسین، نقد ادبی (2 جلد)، چ: 3، تهران، امیرکبیر.
    • سپانلو محمدعلی(1369) چهار شاعر آزادی، تهران. انتشارات نگاه.
    • شامیان­ساروکلائی، اکبر(1388) حکایت­های لافونتن در ادب فارسی مجلۀ تاریخ ادبیات شمارۀ دوره 2، شماره 4 (شماره پیاپی: 63) دانشگاه شهید بهشتی تهران، صص: 193- 208.
    • شفیعی­کدکنی محمدرضا(1380) شعر معاصر عرب، تهران. انتشارات سخن.
    • ـــــــــــــــ(1390) با چراغ و آینه، چ: 2 ، تهران. سخن.
    • شمس­لنگرودی(محمدتقی جواهری گیلانی)(1378) تاریخ تحلیلی شعر نو، ج:1، چاپ سوم، تهران. نشرمرکز.
    • شمیسا سیروس، هنر بهار در صنعت ترجمه، مجله آینده سال پنجم تابستان ۱۳۵۸ شماره ۴ و ۵ و ۶، صص: 266 – 271، 1358.
    • صفا ذبیح­الله(1379) حماسه سرایی در ایران، چاپ 6، تهران، امیرکبیر.
    • عزب­دفتری بهروز(1380) ادب فارسی آینه­دار افسانه­های عامیانۀ غرب، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شماره 49، صص:38– 51، 1380.
    • هاچینسون، بن (1401) ادبیات تطبیقی (درآمدی خیلی کوتاه)، ترجمه ابوالفضل حُری، قم، انتشارات لوگوس.
    • کریمی­حکاک احمد(1384) طلیعه تجدد در شعر فارسی، ترجمه مسعود جعفری تهران، نشر مروارید.
    • لافونتن ژان دو، زارع و پسرانش، مجله دانشکده (ش9، 1 دلو 1297/21 ژانویه1919، ص: 505-506). 1919.
    • نقابی عفت و اکرم زارعیان(1396) تأثیرپذثری ملک­الشعرای بهار و احمد شوقی از فابل­های لافونتن در تحول سنت ادبی ایران ومصر، دو فصل­نامۀ علوم ادبی، سال هفتم، شمارۀ 11، بهار و تابستانِ
    • Aesop, 1876() Aesop's Fables, or the Aesopica, Translated by George Fyler Townsend, CreateSpace Independent.
    • Aisōpou muthoi (1810). Fabulae Aesopicae a G. de Furia tum primum e codicibus ed., tum aliunde collectae, notas criticas et indicem Graecitatis adiecit C.E.C. Schneider.
    • Bassnett Susan, (2002) Translatiuon studies 3rd edition, Rutledge, London and New York.
    • Cuddon, J. A. (1999) DICTIONARY OF LITERARY TERMS AND LITERARY THEORY, (revised by C. E. Preston), 4th edition published by Blackwcll Publishers Ltd 1998 Published in Penguin Books.
    • Gibbs Laura, (2010) Mille Fabulae et Una: 1001 Aesop’s Fables in Latin, Published by Lulu Publishers.
    • La Fontaine (Jean de),( 2014) ilivri.com/catalogue/ pdf.
    • https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Aesop.