بررسی عوامل ظهور و گسترش ادبیات چپ مارکسیستی در ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان وادبیات فارسی.دانشکده علوم انسانی.دانشگاه سلمان فارسی.کازرون.ایران

2 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون، ایران.

10.30465/copl.2023.43892.3914

چکیده

ورود اندیشه چپ مارکسیستی در آغاز قرن چهاردهم هجری به ایران، آفرینشگر دگرگونی‌های ژرف و دامنه‌داری در تمامی شاخصه‌های فرهنگی ایران، بویژه ادبیات بوده است. محصول این جریان فکری، ادبیات نوظهوری مبتنی بر اندیشه‌های مارکسیسم – لنینیسم بود که بسرعت در ایران رشد و گسترش یافت. چنانکه اکثر نویسندگان، شاعران و مترجمان، به این مکتب فکری گرایش یافتند و بخش عمده‌ای از آثار مهم ادبی که بدنه ادبیات معاصر ایران را تشکیل می‌دهند، تحت‌تأثیر آموزه‌های چپ مارکسیستی خلق شد. در راستای پاسخ به این پرسش که چه عواملی باعث رشد و گسترش ادبیات چپ در ایران شدند، پژوهش حاضر دو عامل کلی زیربنای فکری و بسترهای اجتماعی را مطرح می‌کند و با تکیه بر شواهد تاریخی سعی می‌کند نشان دهد عواملی چند، ازجمله زمینه‌های اجتماعی برخاسته از انقلاب مشروطه، پیروزی انقلاب اکتبر، تغییر مناسبات ایران با کشور قدرتمند همسایه و فعالیت گسترده احزاب چپ، زمینه ظهور و گسترش ایدئولوژی مارکسیسم – لنینیسم را بعنوان زیربنای فکری ادبیات چپ، در ایران فراهم آوردند. از سوی دیگر با استناد به شواهد ادبی سعی بر اثبات این مدعا می‌شود که همسویی و تطابق شاخصه‌های ادبیات چپ مانند: واقع‌گرایی، اعتراض، نوگرایی و ... با نیازهای ادبی جامعه ایران که در فرایند تحول ساختاری خود به ادبیاتی نوین و پیشرو نیاز داشت، بستر اجتماعی رشد و گسترش ادبیات چپ در ایران را مهیا کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Deliberating the causes of emergence and development of the left wing Marxism literature in Iran

نویسندگان [English]

  • seid mohammad tagi mosavi borazgani 1
  • Mohtasham Mohammadi 2
1 persian literature.salman farsi university.kazerun.iran
2 persian literature dept. Faculty of literature & humanity. Salman Farsi university of Kazeru. Kazerun. Iran.
چکیده [English]

The entrance of the Marxism’s’ left-wing idealism in the early 14th SH in Iran, has been the source of extensive changes in all cultural aspects and particularly in literature. The fruit of such thinking stream was a newfound literary school which was based on Marxism-Leninism perspective that due to some factors, evolved and developed swiftly. To such a degree that the majority of authors, poets and translators got interested in such school of thought and a great number of significant literary works that shape the body of the Iranian contemporary literature, were created under the influence of Marxism ideas. In order to answer the question that what factors caused the development and growth of the left-wing literature in Iran this writing suggests two general factors of social backgrounds and intellectual infrastructure and with regards to historical documents tries to outline components such as The social backgrounds arising from the constitutional revolution, the victory of October 1917’s revolution, the alteration of Iran’s relationship with the mighty neighboring country and the extended activity of left-wing parties, provided the opportunity for the emergence and the development of the Marxism-Leninism ideology as the infrastructure of the left wing literature in Iran. Additionally, based on literary works we would try to prove this claim that the elements of left-wing literature like realism, protestation, modernism etc. were in alignment and with correspondence to the needs of the Iranian society which required a new and a pioneer literature for the process of its’ structural change and provided the backgrounds for growth and expansion of the left-wing literature in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • contemporary literature
  • left wing literature
  • Marxism-Leninism
  • Iran
  • منابع و مآخذ

    • آبراهامیان، یرواند. (1393)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل­محمدی و محمدابراهیم فتاحی (چاپ بیست و دوم)، تهران: نشر نی.
    • ابتهاج، هوشنگ. (1374)، آینه در آینه (چاپ پنجم)، تهران: نشر چشمه.
    • احمدی، اصغر. (1398)، ادبیات ستیزنده (چاپ دوم)، تهران: نشر آگه.
    • احمدی، محمدعلی. (1397)، گفتمان چپ در ایران، (چاپ دوم)، تهران: نشر ققنوس.
    • بهار، محمدتقی. (1392)، تاریخ مختصر احزاب سیاسی در ایران، جلد دوم (چاپ نهم)، تهران: نشر امیرکبیر.
    • جعفری، سیاوش. (1395)، شعر نو در ترازوی تأویل (چاپ دوم)، تهران: نشر مروارید.
    • جوادی یگانه، محمدرضا. تفنگ­ساز، بشیر. (1391) "تأثیر حزب توده در ادبیات داستانی ایران"، جامعه­شناسی هنر و ادبیات، سال 4، شماره 2، پائیز و زمستان 1391، صص 1-20.
    • خسروپناه، محمدحسین. (1389)، "سرآغاز رئالیسم سوسیالیستی در ایران"، فصلنامه فرهنگ، ادب و تاریخ زنده­رود، شماره52، (1389)، صص 199-228.
    • خلیقی، یاسین. خزاعی، علی. ناظمیان، علی. (1394)، "تأثیر ایدئولوژی چپ در عرصه انتخاب آثار ادبی جهت ترجمه"، فصلنامه مطالعات زبان و ترجمه، شماره سوم، پائیز 1394، صص 1-28.
    • درستی، احمد. (1381)، شعر سیاسی در دوره پهلوی دوم(چاپ اول)، تهران: نشر مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
    • سیدحسینی، رضا. (1391)، مکتب­های ادبی، جلد اول (چاپ هفدهم)، تهران: نشر نگاه.
    • سیم، استوارت.(1396)، مارکسیسم و زیبایی­شناسی، ترجمه مشیت علائی، (چاپ دوم)، تهران: چاپخانه فرهنگ و هنر.
    • شاملو، احمد. (1390)، هوای تازه (چاپ چهاردهم). تهران: نشر نگاه.
    • شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1398)، رستاخیز کلمات (چاپ پنجم)، تهران: نشر سخن.
    • شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1395)، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت (چاپ نهم)، تهران: نشر سخن.
    • طبرانی، امیر. (1392)، "اشاراتی درباره مارکسیسم در ایران"، چشم­انداز، شماره 83، دی و بهمن 1392.
    • عارف قزوینی، ابوالقاسم. (1399)، "مجموعه اشعار عارف قزوینی"، (چاپ پنجم). تهران: نشر نگاه.
    • فتوحی، محمود. (1391)، سبک­شناسی، نظریه­ها، رویکردها و روش­ها، (چاپ اول)، تهران: نشر سخن.
    • فتوحی، محمود. صادقی، هاشم. (1392)، "شکل­گیری رئالیسم در داستان­نویسی ایرانی"، مجله علمی پژوهشی جستارهای ادبی، شماره 182، پاییز 1392، صص 1-26.
    • کاتوزیان، همایون. (1395)، ایرانیان: دوره باستان تا دوره معاصر. ترجمه حسین شهیدی (چاپ نهم)، تهران: نشر مرکزی.
    • میرعابدینی، حسن. (1396)، صدسال داستان­نویسی ایران، جلد 1 و 2 (چاپ چهارم)، تهران: نشر چشمه.
    • هادی، روح­الله. عطایی، تهمینه. (1388)، "مبانی زیبایی­شناسی رئالیسم سوسیالیستی"، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، سال 17، شماره 64، بهار 1388، صص 125-148.