سایۀ سنگین کهن‎الگوی سایه بر سر شعر پست‎مدرن

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران

2 نویسنده ی مسئول( استاد راهنما ،استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران

3 استاد مشاور ، استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران

10.30465/copl.2023.41409.3768

چکیده

کهن‎الگوی سایه یکی از عوامل ایجاد احساسات ناخوشایند در افراد است. این کهن‎الگو به صورت یک الگوی غالب در شعر پست مدرن مشاهده می‌شود، پژوهش حاضر این ویژگی را که سبب ایجاد فضاسازی تاریک و ابراز احساسات ناخوشایند در کنار مطرح کردن ناهنجاری‎های اجتماعی و سیاسی از طرف شاعران در شعر معاصر شده است، به عنوان شاخصة سبکی در شعر پست‎مدرن مطرح کرد و برای اثبات این ادعا، ده مجموعه از آثار هفت شاعر پست مدرن را با روش توصیفی- تحلیلی مورد راستی‌آزمایی قرار داد. نتیجۀ این پژوهش نشان داد سایۀ سنگین کهن الگوی سایه به‌صورت ناخودآگاه چنان بر ذهن و روح این شاعران گسترده شده که وجوه مثبت دیگر کهن‎الگوها را کمرنگ کرده است‌ و در نتیجه باعث بازتاب ترس‎ها، ناکامی‎ها، سرخوردگی‎ها و نمودهای بیرونی چون قتل، خیانت، تجاوز، اعتراض و... در آثار اینگونه شاعران شده است و توانسته شعر را به سمت فضاسازی‎های تاریک، پرتنش، دارای تصاویر شوکه‎کننده و سرشار از احساسات پوچ‎گرایانه، همراه با مرگ‎اندیشی‎ای ممتد سوق دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The heavy shadow of the archetype of the shadow over postmodern poetry

نویسندگان [English]

  • Sakineh Hozhabr Lake 1
  • Khosrow Jalili kohne shahri 2
  • ahmad Reza Nazari charvadeh 3
1 Ph.D. student, Department of Persian Language and Literature, Astara Branch, Islamic Azad University, Astara, Iran
2 (Corresponding author) Supervisor, Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Astara Branch, Islamic Azad University, Astara, Iran
3 , Advisor , Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Astara Branch, Islamic Azad University, Astara, Iran
چکیده [English]

The shadow archetype is one of the driving factors of unpleasant feelings in human beings. This archetype seen as a dominant pattern in the postmodern poetry. the present study describes this feature as a stylistic feature in the postmodern poetry that this feature creates a dark atmosphere and expresses unpleasant and disgusting feelings along with social and political anomalies by the poets in the contemporary poetry. To prove this claim, ten collections of works by seven postmodern poets were studied and evaluated using a descriptive-analytical method. The result indicated that the heavy shadow of the archetype of shadow has unconsciously spread so much on the mind and soul of these poets that it has dimmed the positive aspects of other archetypes and thus reflects fears, failures, frustrations and external manifestations such as murder, betrayal, rape, protest, etc. in the works of such poets and has been able to turn poetry into dark and full of shocking and along with continuous death thoughts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Postmodern Poetry
  • Psychological Critique
  • Archetypal Critique
  • Archetype
  • Shadow
  • آفرینی، یوسف (1391). نیچه و درام پست مدرن، تهران: آوای دانش گستر.
  • اختصاری، فاطمه (1389). یک بحث فمینیستی قبل از پختن سیب‎زمینی‎ها، تهران: سخن گستر.
  • انصاری، بهمن (1398). کرگدنیسم: غزل پست مدرن، تهران: آرون.
  • براهنی، رضا (1374). خطاب به پروانه‎ها و چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم، تهران: مرکز.
  • تسلیمی، علی (1381). گذر از جهان افسانه، نقد و تحلیل افسانه‎های گیلان، رشت: چوبک.
  • (1393). گزاره‏هایی در ادبیات معاصر ایران، تهران: اختران.  
  • جمالی، رزا (1377). این مرده سیب نیست یا خیار است یا گلابی، تهران: ویستار.
  •  (1380). برای ادامة این ماجرای پلیسی قهوه‎ای دم کرده‎ام، تهران: آرویج.
  • حسن‎لی، کاووس (1383). گونه‎های نوآوری در شعر معاصر، تهران: ثالث.
  • شایگان‎فر، حمیدرضا (1380). نقد ادبی، تهران: دستان.
  • شمیسا، سیروس (1372). داستان یک روح، تهران: فردوس.
  •   (1378). نقد ادبی، تهران: فردوسی.
  • شوالیه، ژان؛ گربران، آلن (1384). فرهنگ نمادها (اساطیر، رویاها، رسوم، ایماء و اشاره، اشکال و قوالب، چهره‎ها، رنگ‎ها، اعداد)، ترجمه سودابه فضایلی، 5 جلد، تهران: جیحون، چاپ دوم.
  • شولتز، دوان (1383). نظریه‎های شخصیت، ترجمه یوسف کریمی و همکاران، تهران: ارسباران، چاپ چهارم.
  • فوردهام، فریدا (1364). مقدمه‎ای بر روان‎شناسی یونگ، ترجمة مسعود میربهاء، تهران: اشرفی، چاپ سوم.
  • فولادوند، اندیشه (1394). عطسه‎های نحس، تهران: ثالث، چاپ پنجم.
  •   (1395). شلیک کن رفیق، تهران: ثالث، چاپ سوم.
  • فون فرنس، ماری لوییز (1383). فرآیند فردیت در افسانه‎های پریان، ترجمه زهرا قاضی، تهران: سهامی انتشار.
  • قره‎باغی، علی اصغر (1380). تبارشناسی پست مدرنیسم، تهران: دفتر پژوهش‎های فرهنگی.
  • لیوتار، ژان فرانسوا (1384). وضعیت پست‎مدرن، پیشگفتار فردریک جیمسون، ترجمة حسینعلی نوذری، تهران: گام نو، چاپ سوم.
  • مکاریک، ایرناریما، (1388). دانشنامة نظریه‎های ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه، چاپ چهارم.
  • مورنو، آنتونیو (1390). یونگ، خدایان و انسان مدرن، ترجمه داریوش مهرجویی، تهران: مرکز، چاپ ششم.
  • موسوی، سید مهدی (1397). دلقک بازی جلوی جوخه اعدام، تهران: سایه‎ها.
  •   (1398). به روش سامورایی، تهران: سایه‎ها.
  • میرصادقی، جمال؛ میرصادقی، میمنت (1388). واژه‎نامة هنر داستان‎نویسی، تهران: نشر، چاپ دوم.
  • میزبان، الهام (1389). بردن توله گرگ‎ها به مهد کودک، مشهد: سخن گستر.
  • نش، اسکات (1383). جامعه‎شناسی پست مدرنیسم، ترجمه حسن چاوشیان، جلد 2، تهران: مرکز.
  • نوذری، حسینعلی (1385). صورتبندی مدرنیته و پست‎مدرنیته، بسترهای تکوین تاریخی و زمینه‎های تکامل اجتماعی، تهران: نقش جهان، چاپ دوم.
  • یارویسی، منصور (1389). می‎تراود مهتاب (تأملی بر ادبیات معاصر)، آذربایجان غربی: جهاد دانشگاهی.
  • یونگ، کارل گوستاو (1352). روانشناسی و دین، ترجمه فؤاد روحانی، تهران: شرکت سهانی کتاب‎های جیبی با همکاری موسسه انتشارات فرانکلین.
  •   (1373). انسان و سمبول‎هایش، ترجمة ابوطالب صارمی، تهران: پایا و امیرکبیر، چاپ دوم.
  •       (1377). روان‎شناسی ضمیر ناخودآگاه، ترجم محمدعلی امیری، تهران: گلبن، چاپ  دوم.
  •     (1379). روح زندگی، ترجمة لطیف صدقیانی، تهران: جامی.

 

مقالات

  • آذرنگ، عبدالحسین (1376). «مدرنیته، پست مدرنیته، تمدن غرب»، نگاه‎نو، شماره 35.
  • خلیلی، احمد (1393). «بررسی شعر پست‏مدرن فارسی»، سیک‏شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال هفتم، شماره 2، تابستان، 1-16.
  • قربانپور دلیوند، سمیه (1395). «بررسی شکل‏های نامتعارف نوشتاری و چاپی در غزل پست‏مدرن»، همایش بین‏المللی ترویج زبان فارسی.
  • کجوی، هدی؛ رضوانیان، قدسیه (1399 الف). «بررسی شگردهای تأثیرگذاری بر مخاطب در شعر پست‏مدرن ایران»، جستارهای نوین ادبی، شماره 208، بهار، 63-82.
  • (1399 ب). «از شهر مدرن تا حاشیه‏های پست‏مدرن در شعر امروز»، ادبیات پارسی معاصر، سال دهم، شماره اول، بهار و تابستان، 131-153.
  • هاشمی، سیدمحمد؛ باقری خلیلی، علی اکبر (1395). «شیوه‏ها و کاکردهای هنری حذف عناصر کلام در غزل‏های پست‏مدرن»، ادبیات پارسی معاصر، سال ششم، شماره 4، زمستان، 117-140.