صورت‌بندی کهن‌الگوی یتیم درآثار ادبی رئالیستی دههء40 و50 شمسی ایران (مطالعهء موردی: سنگ صبور، عزاداران بیل، همسایه‌ها، آبشوران و جای خالی سلوچ)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی .دانشگاه تربیت مدرس

2 پژوهش هنر. دانشکده هنر دانشگاه سوره. تهران

10.30465/copl.2023.42708.3847

چکیده

سبک ادبی رئالیسم با زبانی ساده، بدون هیچ قضاوتی، افراد را با تضادها، باورها و واقعیت‌های جامعه آشنا می‌کند. از این رو محتوای این آثار می‌تواند اطلاعات کاربردی و مفیدی در جهت رشد روان افراد و جوامع ارائه دهد. نظریهء کهن‌الگویی کارل گوستاو یونگ، روانشناس سوییسی، نیز ما را با ناخودآگاه جمعی آشنا می‌کند. محتویات ناخودآگاه جمعی، کهن‌‌الگوهای ثابت و تکرار شونده‌ای هستند که بر اثر کنش‌های بیرونی فعال می‌شوند و از سطح ناخودآگاه به سطح خودآگاه روان می‌آیند. به اعتقاد یونگ، ادبیات یکی از منابعی است که کهن‌الگوها می‌توانند بوسیلهء آن ماهیت خود را نمایان ‌سازند. بر اساس این نظریه، کارول اس. پیرسون، پژوهشگرآمریکایی، به معرفی دوازده کهن‌الگو می‌پردازد. یتیم، یکی از این کهن‌الگوها است. این کهن‌الگو بر اثر مواجهء افراد با ظلم، تبعیض و سرخوردگی در بخش ناخودآگاه جمعی روان فعال می‌شود و در نهایت واقعگرایی را برای آنها به ارمغان می‌آورد. در این پژوهش، پنج اثر رئالیستی دههء 40 و50 شمسی ایران (سنگ صبور، عزاداران بیل، همسایه‌ها، آبشوران و جای خالی سلوچ) به شیوهء توصیفی_تحلیلی از منظر کهن‌الگوی یتیم بررسی شده است. بر اساس نتیجهء به‌دست-آمده، ادبیات رئالیستی که بیانگر ظلم و بی‌عدالتی در جوامع است، بستر مناسبی برای نمایش کهن‌الگوی یتیم است؛ کهن‌الگویی که با طردشدن و ظلم فعال می‌شود و بر واقعگرایی تأکید دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Formulation of orphan archetype in the realism literary style of Iran's 1960s and 1970s (case study: The Patience Stone, The Mourners of Bayal, The Neighbors, Abshuran, Missing soluch)

نویسندگان [English]

  • Ebrahim khodayar 1
  • Saeedeh Mazdarani 2
1 Associate professor of persian language and literature.Tarbiat Modares University
2 Art Research.Art Faculty. Sooreh University. Tehran
چکیده [English]

The literary style of realism without any judgment in simple language familiarizes people with the contradictions, beliefs and realities of society. The content of these works can provide useful and practical information for the mental development of individuals and societies. Swiss psychologist Carl Gustav Jung's archetypal theory also familiarizes us with collective unconsciousness. Collective unconscious contents are ancient constant and repetitive archetype that are activated by external actions and flow from the unconscious level to the conscious level. From Jung's point of view, literature is one of the sources by which archetypes can manifest their nature. According to this theory, Carol S. Pearson, an American researcher, introduces twelve archetypes. Orphan is one of these archetypes. This archetype is activated in the collective unconscious part of the psyche by people facing oppression, discrimination and frustration and ultimately brings realism to them. In this research, five realist works of 1960s and 1970s of Iran’s realistic literature were investigated by descriptive-analytical method from the perspective of orphan archetype. Based on the obtained results, the realism literary style which represents oppression and injustice in societies, is a suitable platform for displaying an orphan archetype. An archetype that is activated by rejection and oppression and emphasizes realism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Realism
  • Carol S. Pearson
  • The orphan archetype
  • Gustave Jung
آبراهامیان، یراوند (1400). ایران بین دو انقلاب (چاپ سی­ام). ترجمه: احمد گل­محمدی و محمدابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی.
پیرسون، کارول (1396). بیداری قهرمان درون، ترجمه: فرناز فرود، چاپ سوم، تهران: کلک آزادگان.
پیرسون، کارول و هیوکی. مار (1388). زندگی برازنده من، ترجمه: کاوه نیری. تهران: انتشارات ماز.
چوبک، صادق (1352). سنگ صبور (چاپ دوم). تهران: جاویدان.
حسینی، مریم (1398). مکتب­های ادبی جهان، چاپ دوم. تهران: انتشارات فاطمی.
درویشیان، علی­اشرف (1358). آبشوران، چاپ هفتم، تهران: انتشارات یارمحمد.
دولت­آبادی، محمود (1361). جای خالی سلوچ (چاپ دوم). تهران: نشر نو.
رابرتسون، رابین (1398). یونگ شناسی کاربردی، ترجمه: ساره سرگلزایی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ زندگی.
ساچکوف، بوریس (1362). تاریخ رئالیسم، ترجمه: محمد تقی فرامرزی، تهران: نشر تندر.
ساعدی، غلامحسین (1349). عزاداران بیل (چاپ سوم). تهران: انتشارات نگاه.
ساهاکیان، ویلیام (1398). تاریخ فلسفه از آغاز تا امروز، ترجمه: حمیدرضا بسحاق، چاپ سوم، تهران: نشر چشمه.
سید حسینی، رضا (1387). مکتب­های ادبی (چاپ پانزدهم)، جلد اول. تهران: انتشارات نگاه.
طباطبائی، محمدحسین (بی تا). اصول فلسفه و روش رئالیسم، جلد1، با پاورقی مرتضی مطهری، تهران: انتشارات اسلامی.
لوئیز فون فرانتس، ماری (1400). سایه و شر در افسانه­ها، ترجمه: تورج رضا بنی صدر، چاپ سوم، تهران: انتشارات لیوسا.
محمود، احمد (1357). همسایه­ها، چاپ چهارم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
مریدی، محمدرضا (1397). گفتمان­های فرهنگی و جریان­های هنری، تهران: انتشارات کتاب آبان.
میرعابدینی، حسن (1377). صد سال داستان نویسی ایران، جلد1 و 2، تهران: نشر چشمه.
یونگ، کارل گوستاو (1400). مشکلات روانی انسان مدرن (چاپ پنجم). ترجمه: محمود بهفروزی. تهران: نشر جامی.
یونگ، کارل گوستاو (1399). ناخودآگاه جمعی و کهن­الگو ، ترجمه: فرناز گنجی و محمدباقر اسماعیل­پور، چاپ سوم، تهران: نشر جامی.