نقد روانکاوانۀ باورها و کنش‌های عامیانه در مجموعه داستان عزاداران بیل غلامحسین ساعدی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز،

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

دانش روانکاوی بیش از یک سده مورد توجه همگان واقع شده است. فروید(Sigmund Freud، 1939- 1856) بنیان­گذار مکتب روان­شناسی پایه­های این علم را برافراشت و شاگردانش به اصلاح و بالندگی آن پرداختند. روان­کاوی شخصیت­ها یکی از جنبه­های بارز داستان­های ساعدی است که در آن آموزه­های روان­شناسانی چون فروید، یونگ(Carl Gustavo Jung، 1961- 1875) و آدلر(Adler، 1937- 1870) بیش از دیگران نمود می­یابد. شیوه­های روان­کاوی شخصیت­ها در مجموعه داستان عزاداران بیل، گاهی به صورت فراگیر و گاهی نیز به صورت نمادین به کار رفته است؛ فراگیر از آن جهت که بر درون­مایۀ این مجموعه اثر نهاده است. نمادین از آن جهت که گاهی خواستار معنایی فرا­واقعی است. در این پژوهش تلاش بر آن است که چگونگی تأثیر و به کارگیری این اندیشه­های روان­شناسی بر مجموعه داستان «عزاداران بیل»، به روشی تحلیلی واکاوی گردد. این مقاله افزون بر بررسی عناصری چون منش­ها و کنش­های روانی شخصیت­ها که در هماورزی با یکدیگر هستند، باورها، کنش­های عامیانه و خرافات را که در روان­شناسی جمعی مطرح می­شوند، تحلیل می­کند؛ هرچند این مقاله به این نتیجه رسیده که رویکردهای روانکاوانه­ در برخی از داستان­های این مجموعه بیش از دیگری بوده است.

تازه های تحقیق

.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • . . 2
چکیده [English]

.

 
 آبراهام، کارل (1377). «رؤیا و اسطوره»، گردآوری و ترجمه جلال ستاری. جهان اسطوره شناسی، ج1، تهران: نشر مرکز.  
اچه وریا، روبرتو گونسالس (1382). داستانهای کوتاه آمریکای لاتین، ترجمه عبدالله کوثری، تهران: نشر نی.
احمدی، بابک (1388). ساختار و تأویل متن، تهران: نشر مرکز.
اینتایر، آ. مک (پاییز 1378). «عقلانیت سنت­ها»، ترجمه مراد فرهادپور، ارغنون، ش 15.
بیدنی، دیوید (زمستان 1373). «اسطوره، نماد­گرایی و حقیقت»، ترجمه بهار مختاریان، ارغنون، سال 1، ش4.
جاهودا، گوستاو (1371). روانشناسی خرافات، ترجمه محمدنقی براهنی، تهران: نشر البرز. 
دستغیب، عبدالعلی (1352). نقد آثار غلامحسین ساعدی، تهران: میرا.
راه رخشان، محمد (بهار وتابستان 1385). «ترس و شخصیت فردی -  اجتماعی»، سمرقند، سال 4، ش 13و14.
سادوک، بنیامین و ویرجنیا سادوک (1382). خلاصۀ روانپزشکی علوم رفتاری، ترجمه نصرت الله پورافکاری، ج2، تهران: آینده سازان.
ساعدی، غلامحسین (1388). عزاداران بیل، تهران: مؤسسه انتشارات نگاه.
سپانلو، محمد علی (1378). «قلمرویی در جاذبۀ فقر»، شناختنامه غلامحسین ساعدی، گردآوری جواد مجابی، تهران: نشر قطره.
ستاری، جلال (1387). اسطوره در جهان امروز، تهران: نشر مرکز.
سعیدزاده، شبنم (شهریور 1387). ««بیل» توهم یا تصویری از یک واقعیت»، رودکی، سال 3، ش28و27.
سیاسی، علی اکبر (1384). نظریه­های شخصیت یا مکاتیب روانشناسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شاملو، سعید (1388). آسیب شناسی روانی، تهران: انتشارات رشد.
شایگان، داریوش (1388). بتهای ذهنی و خاطرۀ ازلی، تهران: مؤسسه انتشارات امیر کبیر.
شوالیه، ژان و گربران، آلن (1378). فرهنگ نمادها، اساطیر، رؤیاها، رسوم، ایماء و اشاره، ترجمه سودابه فضائلی، تهران: نشر جیحون.
شولتز، دوان.پی و سیدنی الن شولتز (1389). نظریه­های شخصیت، ترجمه یحیی سید محمدی، تهران: ویرایش.
غیاثی، محمد تقی (1381). تأویل بوف کور، تهران: نشر نیلوفر.
فروید، زیگموند (1342). تعبیر خواب و بیماری­های روانی، ترجمه ایرج پور باقر، تهران: مؤسسه انتشارات آسیا.  
فروید، زیگموند (بهار 1382). «ماتم و ماخولیا»، ترجمه مراد فرهاد پور، ارغنون، ش 21.
فروید، زیگموند (بی تا). روانشناسی، ترجمه مهدی افشار، تهران: کاویان.
کزازی، میر جلال الدین (1387). رؤیا، حماسه، اسطوره، تهران: نشر مرکز.
گرین، ویلفرد و دیگران (1376). مبانی نقد ادبی، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: انتشارات نیلوفر.
لوشر، ماکس (1378). روانشناسی و درمان با رنگها، ترجمه نغمه صفاریان پور، تهران: حکایت.
مالینوفسکی، برونیسلاو (1377). «اسطوره در روان شناسی انسان­های بدوی»، گردآوری و ترجمه­ جلال ستاری، جهان اسطوره شناسی، ج 1، تهران: نشر مرکز.
منصور، محمود و دیگران (2536). لغت­نامه روانشناسی، تهران: لوحه.
مورنو، آنتونیو (1388). یونگ، خدایان و انسان مدرن، ترجمه داریوش مهرجویی، تهران: نشر مرکز.
میر عابدینی، حسن (1386). صد سال داستان­نویسی ایران، ج 1و2، تهران: نشر چشمه.
نـی داوود، پـرویـــز ] بی­تا[. مشاهیر ادب معاصر، تهران: نشر روز.
وانیه، آلن (بهار وتابستان 1385 ). «اضطراب به منزلۀ نوعی روان رنجوری»، ترجمه مهسا ابهری، سمرقند، سال 4، ش13 و 14.
یونگ، کارل گوستاو (1386). انسان و سمبولهایش، ترجمه محمود سلطانیه، تهران: جامی.
یونگ، کارل گوستاو  (1368). چهار صورت مثالی، ترجمه پروین فرامرزی، مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
یونگ، کارل گوستاو (1390). رؤیاها، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل پور، تهران: نشر قطره.
یونگ، کارل گوستاو (1367). نفس ناشناخته، ترجمه­ جاوید جهانشاهی، اصفهان: نشر پرسش.
R.Bastide, sociologie et psychanalyse, 1950: Dr.H.Aubin, Ľ Homme et la magie, 1952.
Lucien Lévy, Bruh1: La Mythologie primitive, Paris, 1960.