بررسیِ شگردِ بازی‌های شکلی و چاپی در رمان‌های پسامدرن فارسی دهۀ‌ هشتاد

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه مازندران، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، گروه زبان و ادبیات فارسی

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران

چکیده

بازی‌های شکلی و چاپی از شگردهایی است که نویسندۀ پسامدرن با استفاده از آن فرم آشنای داستان‌نویسی در دوره‌های گذشته را به چالش می‌کشد. پسامدرن‌ها با استفاده از روش‌هایی چون ایجاد علامت‌هایی خاص بین خطوط متن یا در حاشیۀ صفحات، گنجاندن تصاویر مربوط به مضامین متن در لابه‌لای صفحات کتاب، و تایپ کلمات و جملات به شکلی خاص، تغییراتی در شکل و ساختار رمان خود ایجاد می‌کنند. از این رو، این مقاله بر آن است تا این شگرد را در تعدادی از رمان‌های پسامدرن فارسی دهۀ هشتاد (آفتاب‌پرست نازنین، فرانکولا، رود راوی، و بازی) بررسی و تبیین کند که این نویسندگان چگونه و با چه اهدافی از بازی‌های شکلی و چاپی استفاده می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این نویسندگان با به‌‌کارگیری این شگرد، علاوه بر نوآوری در ساختار رمان و از‌ بین ‌بردن انسجام، تلاش می‌کنند با استفاده از جلوه‌های بصری خواننده را به درکی عمیق، چندگانه، و گاه متفاوت‌ از متن برسانند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Study of Form Games in Persian Postmodern Novels in the 80’s

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Pirouz 1
  • Sarvenaz Malek 2
چکیده [English]

Form games is one of the new techniques that postmodernist authors use to challenge the familiar forms of writing. Postmodernists using methods like creating special signs between lines or margin of pages, inserting images between the texts or typing the words and sentences in particular ways make changes in the shape of their novels. This article intends to consider this technique in a number of Persian postmodern novels in the 80’s. (Aftabparast-e-nazanin, Frankoula, Rood- e- ravi and Bazi) and explain how and why these writers use this method. After the research, we conclude that these authors using this technique innovate in the structure of novels and creating incoherence, with the use of visual effects attempt to make the readers to achieve deep layers of perception and somehow distinct from the text.

کلیدواژه‌ها [English]

  • form games
  • Aftabparast-e-nazanin
  • Frankoula
  • Rood-e-ravi
  • Bazi
اسمارت، بری (1383). شرایط مدرن، مناقشه‌های پست‌مدرن، ترجمۀ حسن‌ چاوشیان، تهران: اختران.
بارت، جان‌ و دیگران (1387). ادبیات پسامدرن: ادبیات بازپروری: داستان پسامدرنیستی، تدوین و ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
براتیگان، ریچارد (1389). نامه‌ای عاشقانه از تیمارستان ایالتی، ترجمۀ مهدی نوید، تهران: چشمه.
پاینده، حسین (1389). «وجودشناسی پسامدرن در داستانی از یک نویسندۀ ایرانی»، فصل‌نامۀ زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی، ش 44.
پاینده، حسین (1390). داستان کوتاه در ایران (داستان‌های پسامدرن)، ج 3، تهران: نیلوفر.
حسن، ایهاب‌ و دیگران (1387). ادبیات پسامدرن: به ‌سوی مفهوم پسامدرن، تدوین و ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران‌: مرکز.
خسروی، ابوتراب (1385). رود راوی، تهران: قصّه.
دستغیب، عبدالعلی (1386). مدرن و پسامدرن، تهران: آئینۀ جنوب.
قره‌باغی، علی‌اصغر (1380). تبارشناسی پست‌مدرنیسم، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
کاتب، محمّدرضا (1389). آفتاب‌پرست‌ نازنین، تهران: هیلا.
کشکولی، قاسم (1388). بازی: مهندسی یک رمان، تهران: ثالث.
لاج، دیوید و دیگران (1389). نظریۀ رمان: رمان پست‌مدرنیستی، گزینش و ترجمۀ حسین‌ پاینده‌، تهران: نیلوفر.
مک‌کافری، لری و دیگران (1387). ادبیات پسامدرن: ادبیات داستانی پسامدرن، تدوین و ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
ونه‌گوت، کورت (1382). مجمع‌الجزایر گالاپاگوس، ترجمۀ علی‌اصغر بهرامی، تهران: مروارید.
وو، پاتریشیا (1390). فراداستان، ترجمۀ شهریار وقفی‌پور، تهران: چشمه.
یزدانجو، پیام (1388). فرانکولا یا پرومتۀ پسامدرن، تهران: مرکز.
 
Hutcheon, Linda (2002). The Politics of Postmodernism, London and NewYork: Routledge.
Klinkowitz, Jerome (1998). ‘Metafiction’, In the Encyclopedia of the Novel, Chicago and London: Fitzroy Dearbon Puplishers.
Watson, Nigel (2001). ‘Postmodern and Lifstyles, (or: you are what you buy)’, In the Routledge Companion to Postmodernism, Stuart Sim (ed.), London and NewYork: Routledge.