بررسی تطبیقی جلوه‌های ملی‌گرایی در شعر شوقی و بهار

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران

2 استادیار زبان و ادبیات عربی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

شوقی و بهار دو شاعر برجستۀ معاصرند که به سبب داشتن ویژگی‌های مشابهی چون هم‌زمان‌بودن، مسلمان‌بودن، زیستن در هنگامۀ استبداد سیاسی، درگیری با کشورهای استعمارگر، آزادی‌خواهی، داشتن مبارزات انقلابی، و تحمل تبعید و زندان، از نظر فکری و ادبی بسیار به هم نزدیک‌اند. این مشابهت به حدی است که به‌رغم بی‌خبری این دو شاعر از یک‌دیگر و این‌که هیچ نام و نشانی از یکی‌ در دیوان دیگری به‌چشم نمی‌خورد، روح مشترکشان آن‌ها را کاملاً آشنا جلوه می‌دهد. دو روحی که در سایۀ تربیت اسلامی بالیده‌اند و به‌کمال رسیده‌اند.
بررسی تطبیقی اشعار این دو شاعر نشان‌ می‌دهد که میهن‌دوستی و عشق به وطن از جلوه‌های بارز اندیشۀ آن‌هاست. بازتاب این وطن‌دوستی در اشعار ایشان آن‌چنان گسترده است که به عنصری سبک‌ساز و تعیین‌کننده در سطح محتوایی و زبانی شعر آن‌ها تبدیل شده است.
نگارندگان در این پژوهش کوشیده‌اند با یافتن نقاط تلاقی اندیشۀ این دو شاعر در عرصۀ ملی‌گرایی (ناسیونالیسم)، از خلال اشعار و اندیشه‌های آن‌ها، به تطبیق این رویکرد به‌مثابة یکی از رهیافت‌های فکری عصر حاضر بپردازند. در پایان نتایج به‌دست آمده در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative Study of Nationalism Representations in Shoqi and Bahar Poetry

نویسندگان [English]

  • Abolhassan Amin Moqaddasi 1
  • Sabereh Siavashi 2
1
2
چکیده [English]

Shoqi and Bahar were two prominent contemporary poets who were really close to one another in terms of thinking and literature in similar conditions such as living in the same period of time, being Muslim, living in the period of political hegemony, conflict with colonialists, liberality, fighting for revolution and going through exile, imprisonment, etc. This similarity is in a way that though the said two poets did not know each other and none of them is mentioned in the other’s works, their common spirit represents them as being acquaintances; two spirits that are grown and reached perfection in Islamic education. The comparative study of the poems of these two poets shows that love for their country is one of the obvious representations of the thoughts of Bahar and Shoqi. The reflection of this love for their homeland in their poetry is so widespread that has been turned into a style-making and determining element in the content and language of their poems. This study attempts to find the common points in the thoughts of these two poets on nationalism and to compare such approach as one of the intellectual findings of the contemporary era.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comparative study
  • Nationalism
  • Bahar
  • Shoqi
امین مقدسی، ابوالحسن (1387). ادبیات تطبیقی، تهران: دانشگاه تهران.
بزرگ بیگدلی، سعید (1387). «وطن‌دوستی در شعر بهار»، مجموعه‌مقالات یادی دوباره از بهار، به ‌کوشش علی حسین‌پور، تهران: مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.
بهار، محمدتقی (1354). دیوان اشعار، تهران: امیرکبیر.
پورنامداریان، تقی (1383). «هماهنگی صورت و معنی در شعر بهار»، بهار پنجاه سال بعد، مجموعه‌مقالات بزرگداشت پنجاهمین سال درگذشت ملک‌الشعرای بهار، به کوشش علی میرانصاری، تهران: مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.
الحمصی، نعیم (1979). الرائد فی الأدب العربی، دمشق: دار المأمون للتراث.
الخطیب، حسام (1999). آداب الأدب المقارن عربیّاً و عالمیّاً، دمشق: دارالفکر.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1382). با کاروان حله، تهران: علمی.
سپانلو، محمد‌علی (1374). ملک‌الشعرای بهار، تهران: طرح نو.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1383). ادوار شعر فارسی، تهران: سخن.
شوقی، احمد (بی‌تا). دیوان، بیروت: دارالجیل.
عبدالعزیز، احمد (2002). نظریة جدیدة للأدب المقارن، القاهرة: مکتبة الانجلو المصریة.
عظیمی، میلاد (1387). من زبان وطن خویشم، تهران: سخن.
علوش، سعید (1987). مدارس الأدب المقارن، بی‌جا: المرکز الثقافی العربی.
غنیمی هلال، محمد (1987). الأدب المقارن، بیروت: دار العودة.
محسنی‌نیا، ناصر و فاطمه داشن (1388). «بررسی مفهوم وطن در اشعار بهار و رصافی»، نشریۀ ادبیات تطبیقی دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، س 1، ش 1.
یاحقی، محمدجعفر (1374). چون سبوی تشنه، تهران: جامی.