جایگاه مهدی اخوان ثالث در نیماپژوهی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی

3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی.

10.30465/copl.2023.46253.4038

چکیده

نیما یوشیج به سبب شیوه و قالب جدیدی که در شعر فارسی ایجاد کرد، «پدر شعر نو» لقب گرفت؛ اما نیما در مسیر دشوار رواج و تثبیت قالب تازه‌اش تنها نبود و دوستداران و پیروانی به یاری او شتافتند. مهدی اخوان ثالث یکی از شاخص‌ترین پیروان نیماست که در حوزۀ معرفی شعر نیما و ویژگی‌های آن به عقیدۀ بسیاری از پژوهندگان دارای جایگاهی برجسته است. مقالۀ پیش رو می‌کوشد تا جایگاه واقعی اخوان ثالث را در این حوزۀ تبیین کند. برای رسیدن به این هدف، ابتدا با کاوش در نشریات چهار دهۀ نخست قرن چهاردهم به شناسایی شناسانندگان پیش از اخوان و بررسی مقاله‌ها و نوشته‌های آنان پرداخته شده است، سپس مقالۀ «نوعی وزن در شعر امروز فارسی» به‌عنوان مهمترین و تأثیرگذارترین مقالۀ اخوان دربارۀ نیما واکاوی شده و دلایل اهمیت این مقاله و جایگاه برجستۀ آن در عرصۀ نیماپژوهی ذیل پنج بخش تشریح گردیده است. در پایان مشخص می‌شود با وجود گام‌های مؤثری که کوشندگان دیگر در راه شناساندن نیما و شعرش برداشته بودند، مقالۀ اخوان اقدامی بسیار مهم و تأثیرگذار در تئوریزه کردن و شناساندن شعر نیمایی، ظرایف و ظرفیت‌های آن بود و در توجه قشر دانشگاهی سنت‌گرا به این قالب نوظهور تأثیر قابل‌توجهی داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The position of Mehdi Akhavan-Sales in Nima study

نویسندگان [English]

  • Mohammad Shadrooymanesh 1
  • Bahador Bagheri 2
  • Mehrdad Zarei 3
1 Faculty member of KHU
2 Associate professor of Persian language and literature Kharazmi University
3 Ph.D. Candidate of Persian Language and Literature, University of Kharazmi, Iran
چکیده [English]

Nima Yoshij was nicknamed "Father of New Poetry" due to the new style and format he created in Persian poetry. But Nima was not alone in the difficult path of popularizing and consolidating his new format, and his fans and followers rushed to help him. Mahdi Akhavan-Sales is one of the most significant followers of Nima, who, according to many researchers, has a prominent position in the field of introducing Nima's poetry and its characteristics. This article tries to explain Akhavan-Sales real position in this field. For this purpose, first by exploring the publications of the first four decades of the 14th century, identifying the pre- Akhavan authors and examining their articles and writings, then the article "A Kind of Weight in Modern Persian Poetry" as the most important and influential article of the Akhwan about Nima and the analysis and the reasons for the importance of this article and its prominent position in the field of Nima studies are explained under five sections. In the end, it is clear that despite the effective steps taken by other researchers to introduce Nima and his poetry, the Akhavan article was a very important and influential step in theorizing and introducing Nima'i poetry, its subtleties and capacities, and in the attention of traditionalist academics to this emerging format. It had a significant impact.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mahdi Akhavan-Sales
  • Bedatha va Badaye Nima Yoshij
  • free poetry
  • A Kind of Metre in Modern Persian Poetry

مراجع

. جلال بعدها مدعی شد نگارش این مقاله در اثر تحریک و شیطنت سردبیر ایران ما برای ایجاد جنجال و فروش بیشتر بوده است. (آل‌احمد، 1340: 67)
[1]. برای نمونه نگاه کنید به مقدمۀ رها (توللی، 1329: 2ـ25) و چشم‌ها و دست‌ها(نادرپور، 1333: 13ـ14).
[1]. خانلری در سال 1337 دو باب اول این کتاب را به‌شکل کتابی مستقل با عنوان وزن شعر فارسی منتشر می‌کند که از امهات کتاب‌های حوزۀ عروض شعر فارسی است.
منابع
آل‌احمد، جلال (1329الف) «افسانۀ نیما یوشیج1». در: ایران ما. شمارۀ 15، خرداد 1329. صص 3و4.
ــــــــــــــــــــ (1329ب) «افسانۀ نیما یوشیج2». در: ایران ما. شمارۀ 18، تیر 1329. صص 4و5.
ــــــــــــــــــــ (1329ج) «دفاع از نیما». در: ایران ما. شمارۀ 26، مهر 1329. ص4.
ــــــــــــــــــــ (1357) هفت مقاله. تهران: امیرکبیر.
ــــــــــــــــــــ (1340) «پیرمرد چشم ما بود»، در: آرش. شمارۀ دوم، دی 1340. صص 65ـ75
اخوان‌ثالث، مهدی (1376) بدعت‌ها و بدایع نیما یوشیج. چاپ سوم. تهران: زمستان.
ـــــــــــــــــــــــ (1390) صدای حیرت بیدار. چاپ سوم. تهران: زمستان.
ـــــــــــــــــــــــ (1397) شعر مهدی اخوان‌ثالث؛ دو جلد، چاپ دوم. تهران: زمستان.
اخوان ثالث، مهدی و دیگران (1384) گفت‌وگوی شاعران، ترجمه، ویرایش و تنظیم مرتضی کاخی، تهران: زمستان.
اسلامی‌ندوشن، محمدعلی (1395) آواها و ایماها. چاپ ششم. تهران: قطره.
امین‌پور، قیصر (1386) سنت و نوآوری در شعر معاصر. چاپ سوم. تهران: علمی و فرهنگی.
برهانی، مهدی (1390) «جایگاه اخوان در ادب فارسی و نقش او در تحول بنیادی شعر» در: باغ بی‌برگی (یادنامه‌ی مهدی اخوان‌ثالث). به اهتمام مرتضی کاخی. چاپ چهارم. تهران: زمستان، صص 143ـ151.
پورنامداریان، تقی (1389) خانه‌ام ابریست. چاپ سوم. تهران: مروارید.
توللی فریدون (1329) رها. تهران: امیرکبیر.
جمشیدی، اسماعیل [مصاحبه‌گر] (1350) «خاطرات استاد رسام ارژنگی دربارۀ عارف، نیما و عشقی». در: سپید و سیاه. شمارۀ 953، چهارشنبه 29 دی 1350.
خلخالی، سید عبدالحمید (۱۳۳۳) تذکرۀ شعرای معاصر ایران. تهران: طهوری.
حقوقی، محمد (1391) شعر زمان ما2 (مهدی اخوان‌ثالث). چاپ پانزدهم. تهران: نگاه.
دستغیب، عبدالعلی (1390) «شعر امید (مهدی اخوان‌ثالث)». در: باغ بی‌برگی (یادنامۀ مهدی اخوان‌ثالث). به اهتمام مرتضی کاخی. چاپ چهارم. تهران: زمستان. صص 179ـ 208.
رضوانی، سعید (1386) «سنت در خدمت مدرنیته»، در: نامه فرهنگستان، نسخۀ 10، صفحات: 28-38.
سپیده [:صدرالدین الهی (مصاحبه‌گر)] (1344) «شهریار مرد شعر». در: تهران مصور. شمارۀ 1125. صص 9ـ12.
شاهرودی، اسماعیل (1350) «آینده شاگرد وفادار نیما از او سخن می‌گوید». در: اطلاعات. پنجشنبه 9 دی 1350. ص11.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1378) ادبیات فارسی از عصر جامی تا روزگار ما. ترجمۀ حجت‌الله اصیل. تهران: نی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1390) ادوار شعر فارسی، چاپ ششم. تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1391) حالات و مقامات م.امید. تهران: سخن
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1392) با چراغ و آینه. چاپ چهارم. تهران: سخن.
طاهباز، سیروس (1387) کماندار بزرگ کوهستان. چاپ دوم. تهران: ثالث.
 طبری، احسان (1322) «[مقدمۀ] امید پلید»، در نامۀ مردم. سال اول. شمارۀ 18، 18 اردیبهشت 1322. ص2.
فتوحی، محمود (1389) بلاغت تصویر. چاپ دوم. تهران: سخن.
فوکو، میشل (۱۳۷۷) نقد و حقیقت. ترجمۀ شیرین دخت دقیقیان. تهران: مرکز
کریمی حکاک، احمد (1384) طلیعۀ تجدد در شعر فارسی. ترجمۀ مسعود جعفری. تهران: مروارید.
موحد، ضیاء (1377) شعر و شناخت. تهران: مروارید.
نادرپور، نادر (1333) چشم‌ها و دست‌ها، تهران: بنگاه مطبوعاتی صفی‌علیشاه.
ناتل‌خانلری، پرویز (1333) «تنوع در وزن واحد». در: سخن. سال پنجم. شمارۀ 7، مرداد 1333. صص 3 ـ 12.
یوسفی، غلامحسین (1369) چشمۀ روشن. چاپ دوم: تهران: علمی.
یوشیج، نیما (1368) دربارۀ شعر و شاعری. گردآوری، نسخه‌برداری و تدوین سیروس طاهباز. تهران: دفترهای زمانه.
ــــــــــــــ (1399) نامه‌ها. تدوین سیروس طاهباز. چاپ دوم. تهران: نگاه.
ـــــــــــــ (1329) افسانه. با مقدمۀ احمد شاملو. تهران: چاپخانۀ علی‌اکبر علمی.
هشترودی، محمدضیاء (1342ه.ق) منتخبات آثار (نویسندگان و شعرای معاصرین)،  طهران: کتابخانه و مطبعۀ بروخیم.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار