پژوهشهای زیادی دربارۀ آثار سهراب سپهری انجام شده و عرفان در آثار وی از مهمترین موضوعات این پژوهشها است؛ از این رو، توجه به مناقشات و اختلاف نظر میان پژوهشگران دربارۀ نگرش شناختی سپهری بسیار بااهمیت است. با این حال، تاکنون پژوهشی که بر اساس عناصر عرفانی، جنبههای شناختی و معرفتی آثار وی را روشن کرده باشد، صورت نگرفته است. هدف این مقاله، بررسی سنخشناسی شعر سپهری و سنجش آن با مولفههای عرفانی و یافتن پاسخ این سوالات است که محتوای شناختی شعر سپهری با کدام مکتب عرفانی سنخیت دارد؟ «حقیقت» و «حجاب» در «هشتکتاب» چگونه است؟ و آیا سپهری توانست به حقیقت دست یابد یا نه؟ روش پژوهش در مقالۀ حاضر، کیفی و استقرایی است و چارچوب تحلیل از گزارههای عرفانی احصا شده است. در این مقاله، ابتدا دیدگاههای مطرح شده در پژوهشهای انجام گرفته بر عرفان سپهری ارائه و در سه دستۀ کلی معتقدان به عرفان ایرانی - اسلامی، ذنبودیسم - کریشنامورتی و فلسفی - روانکاوی تقسیم بندی شده است. در گام دوم، مبانی نظری پژوهش بر پایۀ مولفههای عاشق و معشوق، ابزار شناخت و حجاب تبیین شده و اشعار سپهری برپایۀ مولفههای عرفانی یاد شده، نقد و بررسی گردیده است. نتیجۀ بررسی نشان میدهد عاشق و معشوق، ابزار شناخت(دل) و حجاب در «هشتکتاب» با آنچه در عرفان ایرانی اسلامی آمده، متفاوت است و با ذنبودیسم و روانکاوی لکان شباهت دارد؛ وانگهی حقیقت در هشتکتاب، پیوند بیواسطه با پدیدهها از طریق حواس بهویژه چشم است و «دانش»، «زبان» و «نام» به عنوان حجاب معرفی میشوند و در آخرین شعر «هشتکتاب» نیز به ناتوانی در دستیابی به حقیقت اشاره میشود.
سعیدی, عبدالرضا, & کرمی, محمد حسین. (1397). بررسی خاستگاه عرفان در «هشتکتاب» بر اساس سه مولفۀ عرفانی عاشق و معشوق، ابزار شناخت و حجاب. ادبیات پارسی معاصر, 8(1), 71-95.
MLA
عبدالرضا سعیدی; محمد حسین کرمی. "بررسی خاستگاه عرفان در «هشتکتاب» بر اساس سه مولفۀ عرفانی عاشق و معشوق، ابزار شناخت و حجاب", ادبیات پارسی معاصر, 8, 1, 1397, 71-95.
HARVARD
سعیدی, عبدالرضا, کرمی, محمد حسین. (1397). 'بررسی خاستگاه عرفان در «هشتکتاب» بر اساس سه مولفۀ عرفانی عاشق و معشوق، ابزار شناخت و حجاب', ادبیات پارسی معاصر, 8(1), pp. 71-95.
VANCOUVER
سعیدی, عبدالرضا, کرمی, محمد حسین. بررسی خاستگاه عرفان در «هشتکتاب» بر اساس سه مولفۀ عرفانی عاشق و معشوق، ابزار شناخت و حجاب. ادبیات پارسی معاصر, 1397; 8(1): 71-95.