2024-03-28T15:19:26Z
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=488
ادبیات پارسی معاصر
2383-0549
2383-0549
1394
5
4
جهانبینی اسطورهای؛ اسطورهزدایی و اسطورهزایی در داستانهای بیژن نجدی
نگین
بینظیر
محمدعلی
خزانهدارلو
در نگاه اول، جهان اسطوره، جهان علم و جهان سیاست هستی­های موازی هستند، که با تغییر ذائقه زیباشناختی بشر و نیاز­های او اولویت و اعتبارشان متغیر می­شود، اما به­دلیل جهانشمول بودن تجربه­های اسطوره­ای و نقش ارتباطی و رسانگی آن در اتصال انسان به تمامیت کیهان­شناختی، جهان اسطوره، هماره مطلوب گم­شده بشر و رابط او با جهان راز­آلود و امر مقدس بوده و هست. افراط تفکر مدرن در اسطوره­زدایی، بشر را به بازگشت به اسطورهای کهن چه در قالب بازتولید و باز­خوانی بینش و کاراکتر اسطوره­ای و چه در قالب خلق و آفرینش اسطورهای جدید کشاند. جستار حاضر با توجه به سریان و جریان اسطوره در ادبیات معاصر به کند­و­کاو و باز­نگری جهان­بینی اسطوره­ای در داستان­های بیژن نجدی و تبیین سازوکار­های اسطوره­زایی و اسطوره­زدایی در آنها می­پردازد. بازخوانی و بازآفرینی اسطوره­ها در داستان­های نجدی چندلایه و درهم­تنیده است و تکرار صرف اسطوره­های باستان نیست. او زایش اسطوره­ها را در بستر­های تقابلی، در تقابل با اسطوره­های جهان مدرن (اسطوره علم و سیاست) معنادار می­سازد و با اسطوره­زدایی از دوره مدرنیته، و با تکیه بر مانایی، جاودانگی و تأثیرگذاری اسطوره­های کهن، کاراکترهای داستانش را از حصار جهان کرانمند می–گذراند و به جهان بی­کران پیوند می­زند.
اسطورهزدایی
اسطورهزایی
داستان کوتاه
بیژن نجدی
2016
02
20
1
24
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_2288_cb305e9401811b9d15e049d2ac6d067b.pdf
ادبیات پارسی معاصر
2383-0549
2383-0549
1394
5
4
هستیشناسی پسامدرن در داستان «من دانای کل هستم» براساس نظریۀ برایان مکهیل
محمدحسن
حسن زاده نیری
آزاده
اسلامی
در این نوشتار، داستانِ کوتاه «من دانای کل هستم»، از مصطفی مستور بر مبنای نظریۀ مک­هیل، بررسی می­شود. داستان مذکور، ویژگی­هایی پست­مدرن و ظرفیت تحلیل بر اساس این نظریه را دارد. مک­هیل، پست­مدرنیسم، را ادامۀ مدرنیسم می­داند. او از سه عنصر «امر غالب»، «معرفت­شناسی» و «هستی­شناسی» استفاده می­کند. به اعتقاد او امر غالب در داستان مدرن، معرفت­شناسی و در داستان پست­مدرن، هستی­شناسی است. این نوشتار نشان می­دهد؛ داستانِ کوتاه «من دانای کل هستم»، بیشتر به نشان دادن جهان­های ممکن در داستان می­پردازد و مطابق نظریۀ مک­هیل، در بُعد هستی­شناختی برجسته­تر است. اگرچه، جنبۀ معرفت­شناختی آن نیز قابل تأمل است. بنابراین، بر اساس این نظریه، می­توان «من دانای کل هستم» را داستانی پست­مدرن تلقی کرد. همچنین نشان داده شده­است، که میان جهان­های تودرتوِی «واقعیت» و «خیال»، تعامل وجود دارد. در داستان مذکور مطابق نظریه مک­هیل، واقعیت، از خیال تأثیر می­پذیرد و تبعیت می­کند. مستور در داستان خود از شگردهایی چون؛ «حضور نویسنده در متن»، «دانای کل نبودن راوی»، «فرم دایره­ای»، «عدم قطعیت در مسئلۀ شناخت»، «جهان­های تو در تو و امکان تعامل میان آنها»، «از بین بردن مرز میان واقعیت و خیال»، استفاده کرده است. برخی از این ویژگی­ها خاصّ داستان پست­مدرن هستند. روش انجام پژوهش توصیفی – تحلیلی است.
هستیشناسی
معرفتشناسی
امر غالب
مکهیل
من دانای کل هستم
2016
02
20
25
42
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_2289_ec1d9fe8a887b00d8b3963fd3636d02a.pdf
ادبیات پارسی معاصر
2383-0549
2383-0549
1394
5
4
حوزۀ تجربیات شاعرانۀ اخوان ثالث و نقد و بررسی زیباشناختی آن
مهدی
دهرامی
هدف این مقاله بررسی حوزۀ تجربیات شاعرانۀ اخوان ثالث و نقد و بررسی زیباشناختی آن است که با روش توصیفی-تحلیلی در دو حوزۀ تجربه و کارکردهای هنری آن، به این موضوع پرداخته است. حوزۀ تجربیات او به دو دستۀ تجربههای حسی و درونی تقسیم میشود. تجربیات حسی وی برخورد شاعر با پدیدهها و عناصر طبیعت است که محرک عاطفۀ او شده است. تجربیات درونی اخوان نیز بیانگر تشویشها و دگرگونیهای درونی اوست که بیشتر آنها جنبهای غنایی دارد. ثبت تجربیات واحد و گسترش آن در سراسر شعر یکی از عوامل شکلگیری فرم ذهنی و ایجاد روایت در اشعار او محسوب میشود. اخوان با ایجاد دخل و تصرفاتی که در تجربیات خود بهوجود آورده، آن را به طبیعت عامه نزدیک ساخته و محملی برای حمل اندیشههای خود قرار داده است. وی از طریق تلفیق اندیشه و عاطفه با تجربه و ساخت نماد از تجربیات خود، موجب تعالی هنری آنها شده است.
تجربۀ شعری
اخوان ثالث
اصالت تجربه
عاطفه
فرم درونی
2016
02
20
43
60
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_2290_f1dc405c65f2e15014a8c7f9165efbea.pdf
ادبیات پارسی معاصر
2383-0549
2383-0549
1394
5
4
رفتارشناسی شخصیتهای داستانکهای عدل و دزد قالپاق نوشتۀ صادق چوبک بر اساس نظریات روانشناسی اجتماعی
قاسم
صحرائی
احمد
کنجوری
صادق چوبک (1377-1295 ه.ش.) از داستاننویسان نامآشنای معاصر است. در داستانهای چوبک میتوان چهرۀ جامعۀ ایران زمان نویسنده را به وضوح دید. در این مقاله، به روش تحلیل و توصیف متن و با بهرهگیری از مطالعات بینارشتهای (روانشناسی، جامعهشناسی و ادبیات) به رفتارشناسی شخصیتها در دو داستانک «عدل» و «دزد قالپاق» از صادق چوبک پرداختهایم. برای این کار، تأثیر حضور دیگران در رفتار فرد را -که یکی از اساسیترین موضوعات روانشناسی اجتماعی است- در دو اثر یاد شده بررسی کردهایم و با ارائۀ نظریههای مختلف، ضمن روانشناسی شخصیتها، به ریشهیابی برخی رفتارهای اجتماعیِ آنان پرداختهایم و بدین گونه زوایایی از هنرآفرینی چوبک را در ترسیم اوضاع اجتماعی و فرهنگی دهههای 20 و 40 به نمایش گذاشتهایم. مقالۀ حاضر میتواند سرآغازی بر بررسی دیگر داستانهای چوبک از نگاه روانشناسی اجتماعی باشد؛ نیز در نقد و بررسی آثار دیگر نویسندگان با رویکرد روانشناسی اجتماعی راهگشاست. یافتهها نشان میدهد که از دیدگاه روانشناسی اجتماعی، نظریههای «پخش شدن مسؤولیت»، «بیتوجهی جمعی»، «همرنگی ماشینی» و «ناکامی-پرخاشجویی» با داستانکهای عدل و دزد قالپاق همسازی و همنوایی دارند.
روانشناسی اجتماعی
صادق چوبک
داستانک
عدل
دزد قالپاق
2016
02
20
61
80
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_2291_0b5f1d1f1cc7bcb8a74df7c493bb3e5e.pdf
ادبیات پارسی معاصر
2383-0549
2383-0549
1394
5
4
جلوههای آیرونی نمایشی در شعر احمد شاملو
علی
ضیاءالدّینی دشتخاکی
ابوالقاسم
رادفر
با وجود اینکه آیرونی در ادبیّات منظوم ایران، نمونه­های فراوانی دارد؛ در حوزۀ نقد به آن توجّه کمتری شده­است. این صنعت ادبی، در دو شکل آیرونی لفظی و آیرونی نمایشی قابل بررسی است. آیرونی در شعر احمد شاملو، نه به عنوان یک تشخّص سبکی، بلکه به عنوان بخشی از موارد زیباشناختی شعر قابل توجّه است. پنهان­کاری­های راوی در برخی اشعار روایی شاملو، منشأ پیدایش آیرونی نمایشی در شعر اوست. این رویکرد، باعث ایجاد نوعی فاصله میان آگاهی نویسنده یا راوی اشعار، با خواننده می­شود؛ که با تعاریف موجود از آیرونی نمایشی تطابق دارد. در این جستار برآنیم تا با پرداختن به انواع آیرونی نمایشی ( ناگهانی و غیر ناگهانی ) ، در اشعار شاملو، برخی از زوایای پنهان آثار او را واکاوی نموده و ضمن تبیین مفهوم آیرونی در شعر و بیان تمایز میان این صنعت ادبی با ایهام و کنایه و دیگر گونه­های بیان دو پهلو، به نوعی مرزبندی میان آیرونی و سایر صنایع ادبی دست یابیم.
آیرونی
آیرونی نمایشی
احمد شاملو
شعر معاصر
2016
02
20
81
99
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_2292_53f2f97ec7adae759eba45b9b4a0b6be.pdf
ادبیات پارسی معاصر
2383-0549
2383-0549
1394
5
4
بررسی ویژگیهای کلام ترانۀ سنتگرا و ترانۀ نوین فارسی از تأسیس رادیو (1319) تا 1357
فرشته
محمدیان عمران
محمدرضا
ترکی
در میان جریان­های گوناگون ترانه­سرایی فارسی در فاصلۀ تأسیس رادیو (1319) تا 1357، دو جریان ترانۀ سنت­گرا و ترانۀ نوین بیش از سایر جریان­ها به کلام ترانه اهمیت داده­اند. از این رو، محور اصلی این پژوهش بررسی تطوّر کلام ترانۀ فارسی از طریق تحلیل ترانه­های ده ترانه­سرای شاخص این دو جریان است. نتیجۀ پژوهش نشان می­دهد که ترانه­های سنت­گرای رادیویی، به ویژه ترانه­های گلها به دلیل وجود ضوابط خاص حاکم بر رادیو، تا مدت­ها بر شیوه و اسلوبی واحد سروده شده و به نوعی ادامه­دهندۀ سنت­های شعر فارسی در قالب ترانه­اند؛ این در حالی است که ترانه­های نوین با تأثیرپذیری از شعر معاصر فارسی و تحولات سیاسی- اجتماعی زمان خود به مرور تغییرات سبکی مهمی را در ترانه ایجاد کرده­اند.
ترانه
کلام
ترانۀ سنتگرا
ترانۀ نوین
رادیو
2016
02
20
101
128
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_2293_bed67c27ee33a38aa7ece6c9f5e34548.pdf