پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
ادبیات پارسی معاصر
2383-0549
2383-0557
3
2
2014
02
20
بازتاب استعمارستیزی در اشعار
ملکالشعرای بهار و احمد صافی نجفی
1
19
FA
رمضان
رضائی
استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
drr_rezaei@yahoo.com
اوایل قرن بیستم برای اعراب دوران حساسی بود. آنها هنوز از استبداد عثمانی خلاصی نیافته بودند که به استعمار خارجی گرفتار آمدند و به نحوی تحتالحمایة استعمارگران شدند. در این میان عراق، همچون برخی کشورها، مورد توجه دولت استعماری بریتانیا قرار گرفت. از آن پس جنبشها، شورشها، و اعتراضهایی در این کشور عربی شکل گرفت، اما برای ملت ایران وضع به گونهای دیگر بود. هر چند که ایران مستعمره نبود، اما استعمارگران در آن به سبب موقعیت ویژة استراتژیکی و ذخائر زیرزمینی و همسایگی با شوروی سابق نفوذ فوقالعاده زیادی داشتند. <br />حضور استعمارگران در این سرزمینها موجب موضعگیری ملت مسلمان در مقابل رفتار ظالمانة آنان شد. قشرهای مختلف مردم از سیاستمدار گرفته تا روشنفکر در برابر آنها واکنش نشان دادند. در این میان نقش شاعران آزاداندیش، بهویژه بهار و صافی نجفی، چشمگیر بود. آنها با اسلحة قلم و شعر وارد عرصة مبارزه شدند و باب جدیدی در استعمارستیزی گشودند. این مقاله درصدد است چگونگی بازتاب استعمارستیزی در اشعار این دو شاعر را به شیوة تحلیل محتوا تبیین کند.
ملکالشعرای بهار,احمد صافی نجفی,شعر معاصر,استعمارستیزی,ایران,عراق
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_900.html
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_900_90fe5d25607cf037291f7d2d514b63a7.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
ادبیات پارسی معاصر
2383-0549
2383-0557
3
2
2014
02
20
مقایسة شهر و روستا در شعر قیصر امینپور و جودت فخرالدین
21
41
FA
صابره
سیاوشی
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (نویسندة مسئول)
saberehsiavashi@yahoo.com
معصومه
شبستری
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران
shabestari82@yahoo.com
تأثیر تحولات سریع و دگرگونیهای اقتصادی و فرهنگی ـ اجتماعی در ادبیات قرون اخیر امری انکارناپذیر است. مکتب ادبی «رمانتیسیسم» با گرایش به طبیعت و پناهجویی به آن و رویکرد عاشقانه به عناصر سادة طبیعی، که با فطرت انسانی همخوانی دارد، در حقیقت کوششی برای رخنه به ماورای واقعیت است. در میان عناصر این مکتب «روستا»، بهمنزلة رمز بازگشت به فطرت و ارزشهای اصیل انسانی و رجوع به دنیای پاک کودکی، و «شهر»، بهمنزلة رمز پیچیدگی و شلوغی و غربت و تنهایی، از زاویة دید شاعران گوناگون با ملیتهای مختلف مطرح شده است. در این اثر پژوهشی، تطبیقی میان نگاه دو شاعر ایرانی و عرب معاصر، زندهیاد «قیصر امینپور» و «جودت فخرالدین»، صورت گرفته است تا به دلیل وجود زمینههای اشتراک فراوان به تأثر هر دو شاعر از گرایشهای یادشده پرداخته شود.
پژوهش تطبیقی,شهر و روستا,رمانتیسیسم,رمزگرایی
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_901.html
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_901_7cd087a522f46f93c6aee4db696635c1.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
ادبیات پارسی معاصر
2383-0549
2383-0557
3
2
2014
02
20
بررسی نوستالژی در شعر منوچهر آتشی
43
73
FA
محمود
عباسی
استادیار دانشگاه سیستان و بلوچستان
abbasi3658@yahoo.com
یعقوب
فولادی
کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی
fooladi_yaghoub@yahoo.com
حسرت و یاد دوران گذشته باعث بروز غم و اندوه در انسانها میشود. حسرت گذشتههای شیرین و تقابل زمان حال با این گذشته نوستالژی یا غم غربت نامیده میشود. آنچه غم غربت را در وجود انسانها میکارد جدایی از جایگاه اصلی، اوضاع و احوال اجتماعی و سیاسی و فرهنگی، و کلاً وضع نابسامان زندگی کنونی است. میتوان گفت این رفتار ناخودآگاه بهمنزلة یک احساس عمومی در همة افراد متجلی میشود. <br />نوستالژی یکی از موضوعهای مهم شعر معاصر پارسی است. از جمله شاعران معاصر که حسرت گذشتههای خوش ازدسترفته و یادکرد آنها در اشعارش بسامدی فراوان دارد منوچهر آتشی است. موقعیت و شرایط زندگی، اندیشه و عاطفة قوی، و آشنایی با بسیاری از شاعران و بزرگان منجر به برانگیختهشدن حس نوستالژیکی قوی در آتشی شده است. این پژوهش بر آن است، که با بهرهگیری از نظریات یونگ و فروید و به روش تحلیلی ـ توصیفی، به بررسی عوامل ایجاد غم غربت و حسرت به گذشته در شعر منوچهر آتشی بپردازد.
نوستالژی,آتشی,شعر,گذشته,خاطره
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_902.html
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_902_31a6e7979c029c60f63aff2f24c5ee2d.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
ادبیات پارسی معاصر
2383-0549
2383-0557
3
2
2014
02
20
شاعران چگونه در فضای شعر میاندیشند؟
43
73
FA
عبدالحسین
فرزاد
دانشیار زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
a_h_farzad@yahoo.com
شعر به اشاره در باب چیزی میپردازد که نمیتوان آن را بیان کرد و اصولاً قابل بیان به نثر و زبان نثر و یا نثر منظوم نیست. در حقیقت، شعر قابل معنیکردن نیست، بلکه قابل تعبیر است. <br />برخی شاعران برای اندیشه و مسئله یا مناسبتی که در ذهن دارند اقدام به سرودن شعر میکنند. اینگونه شاعران را «شاعران مناسبتها» لقب میدهیم. به گمان ما در این صورت آنچه ساخته میشود در حوزة تمثیل قرار میگیرد و ارتباطی به شعر ندارد، زیرا شعر در مقولة رمز قرار میگیرد. از اینجاست که هرمنوتیک (تأویل متن)، که دربارة آثار دینی بهکار گرفته میشود، در باب شعر هم مورد استفاده قرار میگیرد. بنابراین هر خوانش (قرائت) از هر شعری خود رمزی تازه است که به سامان شعر افزوده میشود. حوادث بیرونی در برخورد با تجربیات شاعر در ذهن او انعکاس مییابد و شاعر را برابر با ساختار تجربیات او و جهتگیری وی نسبت به آنها تحت تأثیر قرار میدهد. این تأثیرپذیری به صورت ناخودآگاه انجام میشود و در بیان دوبارة آن از سوی شاعر، به زبان، ترجمه میشود. بیان تأثر شاعر از سائقههای بیرونی عمدی نیست و ناخودآگاه بر مبنای جهانبینی او صورت میگیرد. هرگاه شعر در ذهن او و در ناخودآگاه او برساخته و کامل شد، به دنیای کلمات زاده میشود. <br />در این پژوهش نحوة اندیشیدن شاعر، و نه ناظم، در فضای شعر ردیابی میشود و نیز این نکته مطرح میشود که نظم محصولی فردی و شعر محصولی اجتماعی است؛ بدینمعنا که در شعر فردیتِ هنرمند در هویتِ جمعی حل میشود، به بیان دیگر نظم تکاندیشی و شعر جمعاندیشی است.
شعر,نظم,قرائت شعر,ابهام,رمز,تمثیل
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_903.html
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_903_aa538c45757c78c29cda09c66e53f7fa.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
ادبیات پارسی معاصر
2383-0549
2383-0557
3
2
2014
02
20
شهر نور و ظلمت در شعر سهراب
89
114
FA
محمدعلی
گذشتی
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی (نویسندة مسئول)
br_gozashti@yahoo.com
بهروز
رومیانی
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی
b.romiani@gmail.com
در جهانبینی ایرانی با دو عالم ویژه، یعنی عالم نور و ظلمت، روبهرو هستیم. این دو عالم برگرفته از تعالیم ارزشمند زردشت در تقسیم جهان به دو بخش تحت سلطة اهورا و اهریمن است. اندیشهای که با نفوذ در باورها و مکتبها ماندگاری خود را تضمین کرده است. <br />در شعر سهراب سپهری بازتاب این دو عالم را بهوضوح مشاهده میکنیم. سهراب برای به تصویرکشیدن عالم نور که، برخلاف عالم ظلمت یا دنیا، عالمی انتزاعی است از دو بنمایة ایرانی و اسلامی استعانت طلبیده است. او شهر نور را بر اساس روشنی بیکران، آرمانشهر ایرانی، و تصویر باغ که برگرفته از تعالیم اسلامی است طراحی کرده است، نگرشی که البته پیش از اشعار وی در متون عرفانی نیز مطرح بوده است.
سهراب سپهری,عالم نور,عالم ظلمت,بهشت,روشنی بیکران
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_904.html
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_904_c889c3c294cc53df6c01feee967a85e6.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
ادبیات پارسی معاصر
2383-0549
2383-0557
3
2
2014
02
20
تأثیر تصاویر شعری شاعران کهن فارسی در تصویرسازی نیما
115
155
FA
یوسف
محمدنژاد عالی زمینی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
mnezhad.y@gmail.com
بررسی شعرهای نیما یوشیج نشان میدهد که صوَر خیال در این اشعار وجوه اشتراک فراوانی با صوَر خیال در شعرهای شاعران کهن ایران دارد. این اشتراکات در شعرهای سنتی و نیمهسنتی نیما بهوفور دیده میشود، که با توجه به رویکرد سنتگرایانة وی در این شعرها تا حدود بسیار زیادی طبیعی است. مرور شعرهای آزاد نیما نیز نشاندهندة آن است که بخشی از تصاویر موجود در شعرهای سنتی و نیمهسنتی، به دلیل تداول و پیشینة کاربرد فراوانشان در شعرهای کهن، عیناً از شعرهای شاعران قدیم ایران به این شعرها راه یافتهاند، کما اینکه این امر دربارة شعرهای دیگر شاعران معاصر نیز صادق است، اما بخشی دیگر از تصاویر کهن در شعرهای آزاد نیما به احتمال زیاد حاصل غور و تأمل وی در اشعار پیشینیان است که در نتیجة آن برخی تشبیهات، استعارات، و کنایاتِ کمتر شناختهشدة آنان به شعرهای وی راه پیدا کردهاند. در این مقاله کوشش شده است که ابعاد مختلف این وامگیری تصویری، با توجه به مرور برخی از تصاویر شعری در اشعار 38 شاعر کهن فارسی، بررسی و تحلیل شود و به این پرسش اصلی پاسخ داده شود که نیما یوشیج در تصویرسازی خود تا چه حد از تصاویر شاعران پیشین تأثیر پذیرفته است.
نیما یوشیج,تشبیه,استعاره,کنایه,بینامتنیت
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_905.html
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_905_b8880284cf0c32897972b3cf06cef942.pdf