بررسی سنجشی مضامین سیاسی اشعار سپیده کاشانی و نازک‌الملائکه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران

.

چکیده

جامعه‌‌شناسی ادبیات به عنوان یکی از شاخه‌‌های جامعه‌‌شناسی هنر، ساخت و کارکرد اجتماعی ادبیات را بررسی نموده و در تحلیل آثار ادبی بیشتر به عوامل بیرونی آن توجه دارد. از این منظر، ادبیات هر ملت می‌‌تواند تصاویری فرضی را از واقعیت‌‌های موجود ارائه داده و نکته‌‌های کلی تاریخ اجتماع را به عنوان سندی اجتماعی در اختیار پژوهشگران این عرصه قرار دهد. در پژوهش حاضر با روش توصیفی ‌‌ـ‌‌ تحلیلی و آماری به بررسی اشعار سیاسی سپیده کاشانی و نازک‌‌الملائکه، دو تن از شاعران نوگرای پارسی و عربی پرداخته شده است. حاصل این نوشتار ضمن این که نشان از بازتاب مضامین سیاسی مشابه همچون جنگ، حوادث سیاسی داخلی، مسائل سیاسی دیگر کشورها، شخصیت‌‌های مهم سیاسی، زنان و مبارزه و ... در اشعار هر دو شاعر دارد، گویای تفاوت‌‌هایی است که به دلیل شرایط خاص محیطی هر یک از آنان ایجاد گردیده است. بی‌‌شک تأثیرپذیری هر دو شاعر از بسترهای سیاسی و اجتماعی عصر خویش علاوه بر آن که بر حضور فعال زنان شاعر در عرصه‌‌های اجتماعی و ادبی اشاره دارد، می‌‌تواند تأیید روشنی بر نظریة اجتماعی ادبیات نیز به شمار آید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Evaluative Study of Political Themes of the Poems by Sepideh Kashani and Nazik al-Malaika

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Nemati Ghazvini
  • Tahereh Ishani
Assistant Professor of Institute for Humanities and Cultural Studies
چکیده [English]

In the sociology of literature as one of the branches of sociology of art studies, the composition and function of literature and the relation between society and literature, the external elements are mostly considered when analyzing literary works. From this viewpoint, the literature of every nation can present hypothetical illustrations from existing realities and provide general points of society’s history as a social document for researchers and thinkers in this field. In the present study, political poems of Sepideh Kashani and Nazik al-Malaika (two of the Persian and Arab modernist poets) are analyzed by using a descriptive-analytic and statistical method. The analysis indicates similar political themes like war and related issues, which refer to political events, political issues of other countries, important political figures, women, struggle, etc. in the poems of both poets. The results reveal the differences between the two poets which are due to the special environmental conditions of both of them. Undoubtedly, both poets are influenced by social and political contexts of their own time. In addition, referring to active participation of women in social and literary fields can be a clear confirmation of literature’s social theory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian Contemporary Poetry
  • Arabic contemporary poetry
  • Sepideh Kashani
  • Nazik Al-Malaika
  • political themes
منابع
آبراهامیان، یرواند (1389). تاریخ ایران مدرن. ترجمة محمد ابراهیم فتاحی. تهران: نی.
امیراحمدی، هوشنگ و پروین منوچهر (1381). ایران پس از انقلاب. ترجمة علی مرشدی‌‌زاد. تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران (انتشارات باز)
باهنر، محمدجواد (1374). مباحثی پیرامون فرهنگ انقلاب اسلامی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
بقاعی، ایمان یوسف (1995). نازک‌‌الملائکة و التغیرات‌‌الزمنیة. بیروت: دارالکتب العلمیة.
بیگدلی، علی (1368). تاریخ سیاسی و اقتصادی عراق. تهران: مؤسسة اطلاعات و انتشارات تاریخی میراث ملل.
حسین‌‌زاده بولاقی، شهربانو (1387). بررسی شعر بانوان در ادبیات معاصر. شیراز: نوید شیراز.
خلیل جحا، میشال (1999). الشعر العربی الحدیث من أحمدشوقی إلی محمود درویش. بیروت: دارالعودة.
درودیان، محمد (1376). سیری در جنگ ایران و عراق، ج ششم. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ.
دری نیک، جان پی‌‌یر (1368). خاورمیانه در قرن بیستم. ترجمة فرنگیس اردلان. تهران: نشر جاویدان.
دستغیب، عبدالعلی (1378). در آینة نقد. تهران: انتشارات حوزة هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
ستوده، هدایت الله (1378). جامعه‌‌شناسی در ادبیات فارسی. تهران: انتشارات آوای نور.
صنعتی، محمد حسین (1389). آشنایی با ادبیات دفاع مقدس. تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌‌های دفاع مقدس.
عزالدین، یوسف (2008). الشعر السیاسی الحدیث فی العراق. دمشق: دار المدی.
فرجاد، محمدحسین (بی‌‌تا). مقدمه‌‌ای بر جامعه‌‌شناسی و سیر تحول و تکامل جامعه. تهران: انتشارات بوعلی.
قبادزاده، ناصر (1381). روایتی آسیب‌‌شناختی از گسست نظام و مردم. تهران: فرهنگ گفتمان.
کاشانی، سپیده (1389). مجموعه آثار سپیده کاشانی/ سروده. تهران: انجمن قلم ایران.
لوتسکی، ولادیمیر ( 1356). تاریخ عرب در قرون جدید. تهران: نشر چاپار.
الملائکه، نازک (2008). الأعمال الشعریة الکاملة، ج 1 و2. بیروت: دارالعودة.
.................... (1998). دیوان یغیر ألوانه البحر. قاهرة: آفاق الکتابة.
.................... (1995). «لمحات من سیرتی». مجله الجدید. دورة دوم، ش 7.
میر بصری (1994). أعلام الأدب فی العراق الحدیث، ج 2. بی‌‌جا: دارالحکمة.
ولک، رنه (1373). نظریه ادبیات. ترجمة پرویز مهاجر و ضیاء موحد محمدی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
وهبه، مجدی (1974). معجم المصطلحات الأدبیة. بیروت: مکتبة لبنان.
الفرطوسی، عبدالهادی (2007). «تطور المناهج الإجتماعیة فی النقد الأدبی»، www. Alnoor.se
«نازک‌‌الملائکة و ثورة‌‌الشعر الحدیث»، (2007). http//abu-issac.blogspot