شیوۀ‌ بازنمایی تجربه در داستانهای معاصر فارسی با بهره‌گیری از مؤلفه‌های زبانشناختی روایت

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبانشناسی همگانی دانشگاه خلیج فارس

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خلیج فارس

چکیده

روایت ابزار بسیار اساسی در ارتباط انسانی و انتقال تجربیات است که در بافت‌های مختلف بنابر ماهیت آنها صورت‌های متفاوتی می‌یابد. علم روایت‌شناسی با بهره‌گیری از یافته‌های زبان‌شناسی متن نظام و ساختاری دارد که قادر است ظرافت‌های روایی به کار رفته در متون مختلف را آشکار نماید. داستان به عنوان یک سازۀ روایی یکی از مهمترین موارد قابل مطالعه در این بخش از دانش است. داستان‌نویسی معاصر با توجه به پیچیدگی انواع آن، از انواع بازنمایی روایی به شیوه‌های متعدد و درجات مختلفی استفاده کرده است. در ‌این مقاله شیوه­های بازنمایی تجربه در نثرهای روایی ادبی و غیرادبی واکاوی می‌شود تا به این پرسش‌ها پاسخ گوید که در روایت برای خلق جهان روایی از چه شیوه‌های ممکنی برای بازنمایی تجربه استفاده می‌شود و در داستانهای معاصر فارسی نمود زبانی آنها چگونه است و بر مبنای این شیوه‌ها، چگونه نثرهای روایی ادبی از نثرهای غیرادبی متمایز می‌شوند. بررسی ابزارهای زبانی بازنمایی تجربه در چندین داستان معاصر فارسی نشان می‌دهد تفاوت نثر روایی ادبی از سایر روایات، از یک سو در شیوه‌ها و ابزارهایی است که نویسنده ادبی مجوز استفاده از آنها را دارد (تمایز بنیادین بین گفتن و نشان دادن) و از سوی دیگر به رابطۀ ارجاعی روایت با جهان خارج و ماهیت موضوعی برمی‌گردد که در این روایات بازنمایی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • . . 2
1 .
2 .
منابع
افخمی، علی و سیده فاطمه علوی (1382). «زبان شناسی روایت»، فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی (زبان و ادبیات فارسی و باستانی)، دوره 53، شماره 165، صص 55-72.
اعتمادزاده، محمود (1344). مهره مار، انتشارات آگاه، چاپ اول.
تولان، مایکل (1386). روایت‌شناسی: درآمدی زبانشناختی-انتقادی، ترجمه سیده فاطمه علوی و فاطمه نعمتی، تهران، سمت.
پرویزی، رسول (1388). قصه‌های رسول، آیینه جنوب، چاپ دوم.
حری، ابوالفضل (1392). جستارهایی در باب نظریه روایت و روایت شناسی، تهران، خانه کتاب، چاپ اول.
حری، ابوالفضل (1388). «همبستگی میان بازنمایی وجوه رنگارنگ گفتار و اندیشه با تمرکز بر سخن غیرمستقیم آزاد»، فصلنامة نقدادبی. س 2. ش 7. پاییز 1388، صص 59-78.
حق‌شناس، علی محمد (1383). «سه چهرۀ یک هنر: نظم، نثر و شعر در ادبیات»، فصلنامه مطالعات و تحقیقات ادبی. سال 1، شماره 1 و 2، صص47-67.
دانشور، سیمین (1382). شهری چون بهشت، تهران، خوارزمی، چاپ هفتم.
ذوالفقاری، حسن (1379). چهل داستان کوتاه از چهل نویسنده معاصر ایران. تهران: انتشارات نیما.
سناپور، حسین (1378). نیمه‌ی غایب. تهران: نشر چشمه.
صافی پیرلوجه، حسین و مریم سادات فیاضی (1387). «نگاهی گذرا به پیشینه نظریه‌های روایت»، فصلنامه نقد ادبی، سال1، شماره 2، صص 145- 170.
عباسی، علی (1381). گونه‌های روایتی، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 33، صص51-74.
علوی مقدم، مهیار و سوسن پورشهرام (1387). نقد روایت‌شناختی سه داستان کوتاه نادر ابراهیمی (خانه‌ای برای شب، دشنام و صدا که می‌پیچد)، ادب‌پژوهی، شماره 6، صص 163-178.
مالمیر، تیمور و رضوان صفایی صابر (1397). تحلیل تناسب شگردهای روایتگری با درونمایه در رمان چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم، ادبیات پارسی معاصر، دوره 8، شماره 2، صص 165-184.
قاسمی‌پور، قدرت، نصرالله امامی و طاهره جوشکی (1397). سکوت و حذف روایی و پیوند آن با شیوۀ روایتگری، فرم و شگردهای روایی در رمان رود راوی، ادبیات پارسی معاصر، دوره 8، شماره 1، صص 167- 193.
مرادی کرمانی، هوشنگ (1374). قصه‌های مجید، کتاب اول، انتشارات کتاب سحاب، چاپ دوازدهم.
مولودی، فواد (1396). «نقدی بر نخستین نمونه روایتگری سوم شخص محدود در داستان فارسی»، ادبیات پارسی معاصر، سال هفتم، شماره دوم، صص 127-147.
میرصادقی، جمال (1392). دیوار مندرج در کتاب فارسی سوم متوسطه، تهران، شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران.
نوغانی، محسن و اعظم عبایی (1396). «روایت در جایگاه تحقیق و تحقیق در جایگاه روایت»، روش‌شناسی علوم انسانی (تهران)، بهار 1396، شماره90، صص 141-169.