تصحیح چند خطای پژوهندگان زندگی رضاقلی خان هدایت و معرّفی تحقیقی و جدید آثار او

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 پژوهشگر و ویراستار سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

چکیده

رضاقلی خان هدایت از شخصیت­های برجستۀ فرهنگی، ادبی و سیاسی عصر قاجار است. او در دربار حسینعلی میرزا فرمانفرما، فرزند فتحعلی شاه قاجار و والی فارس، و پس از مهاجرت به تهران در دربار محمدشاه و ناصرالدین شاه جایگاه ویژه­ای داشت و محترم بود. هدایت به مدّت پنج دهه در مرکز تحوّلات سیاسی حضور داشت و به مناصبی چون سفارت (با فرمان امیرکبیر)، نظامت و مدیریت دارالفنون، معاونت وزارت علوم و مربی­گریِ مظفرالدین شاه در هنگام ولیعهدی وی، گمارده شد و در عین حال توانست از موقعیت خویش بی وقفه برای تحقیق و نگارش استفاده کند.از این رو، پژوهش در احوال و آثار وی برای تاریخ فرهنگ و ادب و همچنین برای تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران دارای اهمیت است. خطاهای تکراری در شرح حال­های موجود از رضاقلی خان گاه نتیجۀ اتّکای ناموجه به گفته­های خود او بوده و گاه در اثر کم دقّتی تراجم و تکرار بی تحقیق سخن یکدیگر روی داده است. در پژوهش حاضر با رجوع به نسخه­های خطی و چاپ سنگی و بازخوانی چندین بارۀ آثار و اسناد تاریخی، برخی از این خطاهای تکراری و پذیرفته شده نشان داده شده و در حد توان نیز تصحیح شده است. مقالۀ پیشِ رو دستاورد این کوشش است و داده­های آن با توجّه به جایگاه رضاقلی خان در تاریخ معاصر، برای محققان تاریخ و ادبیات ایران سودمند است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • . . 2
1 .
2 .
ک
منابع
آدمیت، فریدون (1362). امیرکبیر و ایران، چ7، تهران: خوارزمی
آرین پور، یحیی (1387). از صبا تا نیما، چ9، تهران: زوار
اعتمادالسلطنه، محمدحسن (1364). مرآت البلدان، به کوشش پرتو نوری علا و محمدعلی سپانلو، تهران: اسفار
افضل­الملک، غلامحسین (1361). افضل­التواریخ، به کوشش منصوره اتحادیه(نظام مافی) و سیروس سعدوندیان، تهران: نشر تاریخ ایران
اقبال آشتیانی، عباس (1330). امیرکبیر و هدایت، مجلۀ یادگار، سال چهارم، شمارۀ چهارم
امداد، حسن (1387). فارس در عصر قاجار، شیراز:نوید
امیرکبیر، میرزا تقی خان (1384). نامه­های امیرکبیر، به کوشش سیدعلی آل­داوود، تهران: نشر تاریخ ایران
بامداد، مهدی (1371). شرح حال رجال ایران، تهران: زوار
خورموجی، محمد جعفر (1344). حقایق­الاخبار ناصری، به کوشش حسین خدیو جم، تهران: زوار
سالتیکوف، آلکسی (1381). مسافرت به ایران، ترجمه محسن صبا، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
صبا، فتحعلی خان (1341). دیوان اشعار، تصحیح محمدعلی نجاتی، چ1، تهران: اقبال
لسان­الملک سپهر، محمدتقی (1377). ناسخ­التواریخ، به اهتمام جمشید کیانفر، تهران: اساطیر
معلم حبیب­آبادی، میرزا محمدعلی (1362). مکارم­الآثار، چ2، اصفهان: کمال
مکی، حسین (1360). امیرکبیر، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
میرخواند(1380). تاریخ روضة­الصفا، تصحیح جمشید کیانفر، تهران: اساطیر
نواب شیرازی(بسمل) (1371). علی اکبر، تذکرۀ دلگشا، تصحیح منصور رستگارفسایی، شیراز: نوید
نوایی، عبدالحسین (1361). شرح حال عباس میرزا ملک­آرا، تهران:بابک
هدایت، رضاقلی خان (1283). اجمل­التواریخ، چاپ سنگی، کتابخانۀ مجلس، ش 807-9
هدایت، رضاقلی خان (1336). مجمع­الفصحا، تصحیح مظاهر مصفا، چ1، تهران: امیرکبیر
هدایت، رضاقلی خان (1339).روضة­الصفا، تهران: کتابفروشی خیام
هدایت، رضاقلی خان (1356)، سفارت­نامۀ خوارزم، به کوشش علی حصوری، تهران: طهوری
هدایت، رضاقلی خان (1373). فهرس­التواریخ، تصحیح عبدالحسین نوایی و میرهاشم محدث، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
هدایت، رضاقلی خان (1381). گلستان ارم، به اهتمام بهروز محمودی بختیاری، تهران: عطایی
هدایت، رضاقلی خان (1382)، مجمع­الفصحا، تصحیح مظاهر مصفا، چ 2، تهران: امیرکبیر
هدایت، رضاقلی خان (1385). سفارت­نامۀ خوارزم، تصحیح جمشید کیانفر، تهران: میراث مکتوب
هدایت، رضاقلی خان (1394). مثنوی هدایت­نامه، تصحیح و مقدمه و پی­نوشت: پگاه مصلح و لیدا شجاعی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
هدایت، مهدیقلی (1385). خاطرات و خطرات، چ6، تهران: زوّار
روزنامۀ دولت علّیۀ ایران (1372). کتابخانۀ ملی
روزنامۀ وقایع اتفاقیه (1370). کتابخانۀ ملی