روش‌ نقد بلاغی فروزانفر در سخن‌وسخنوران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان‌وادبیات فارسی، دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشیار زبان‌وادبیات فارسی، دانشگاه شهید بهشتی

3 دانشجوی دکتری زبان‌وادبیات فارسی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

سخن‌وسخنوران یکی از اثرگذارترین پژوهش‌های ادبی معاصر در حوزۀ تاریخ ‌ادبیات و نقد ادبی، تألیفِ بدیع‌الزمان فروزانفراز استادان و محققان نسل اول دانشگاه تهران است. پژوهش‌های او در حوزه‌های تاریخ‌ادبیات، نقد ادبی، عرفان‌ و تصحیح متون منجر به بنا نهادن سنت‌‌های تحقیقی و انتقادی در میان دانشگاهیان شده که اعتبار آن تاکنون برجا مانده است. فروزانفر در سخن‌وسخنوران در ادامۀ سنّت تذکره‌نویسی فارسی، نه‌تنها با رویکردی علمی‌ـ‌تحقیقی به شرح احوال شعرا با استناد به شواهد متقن پرداخته، بلکه در زمینۀ نقد ادبی نیز با تکیه بر دانش انتقادی و مبانی نظری بلاغت اسلامی و ایرانی، به نقد بلاغی شعر فارسی به‌گونه‌ای روشمند و یکپارچه پرداخته است. این پژوهش قصد دارد با هدف بازخوانی سخن‌وسخنوران، با حرکت از روساخت به‌سوی ژرف‌ساخت متن، آن الگوی نظری را که نقد شعر برمبنای آن انجام گرفته استنباط، استخراج، طبقه‌بندی و تبیین کند. مؤلف سخن‌وسخنوران توانسته است، خلاقانه، عصارۀ دانش بلاغت قدما را با یک صورت‌بندیِ جدید و ساختاری متن‌محور، منسجم و علمی از مبانی نظری به روش‌های عملی و کاربردی نقد تبدیل کند؛ روشی برخاسته از اقتضائات زبان و ادب فارسی، که بر جریان نقد بلاغی در آثار منتقدان دانشگاهی تأثیرگذار بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • . . 2
  • . . 3
1 .
2 .
3 .
  1. ابن‌رشیق قیروانی، ابی علی‌ الحسن (1955م/ ق 1374). العمده فی محاسن الشعر و آدابه و نقده. تحقیق و حواشی ازمحمد محیی‌الدین عبدالحمید. مطبعۀ‌السعاده: مصر.

    زرین‌کوب، عبدالحسین (1346). شعر بی‌دروغ شعر بی‌نقاب: شامل بحث در فنون شاعی، سبک و نقد شعر فارسی با ملاحظات تطبیقی و انتقادی راجع به شعر قدیم و شعر امروز، چاپ اول، تهران: سازمان چاپ و انتشارات علمی.

    زرین‌کوب، عبدالحسین (1361). نقد ادبی: جستجو در اصول و روش‌ها و مباحث نقادی با بررسی در تاریخ نقد و نقادان، 2 جلد، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.

    شفیعی کدکنی، محمدرضا (1392). صور خیال در شعر فارسی: تحقیق انتقادی در تطور ایماژهای شعر پارسی و سیر نظریۀ بلاغت در اسلام و ایران، چاپ شانزدهم، تهران: آگه.

    ضیف، شوقی (1393). تاریخ و تطور علوم بلاغت، ترجمۀ محمدرضا ترکی، چاپ سوم، تهران: سمت، مرکز تحقیق و توسعۀ علوم انسانی.

    طوسی، محمدبن محمد حسن (1326).اساس‌الاقتباس، تصحیح مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.

    عوفی، محمد (1389). لباب‌الالباب، به‌تصحیح ادوارد جی. براون، مقدمۀ محمد قزوینی و تصحیحات جدید و حواشی و تعلیقات سعید نفیسی، چاپ اول، تهران: هرمس.

     فروزانفر، بدیع‌الزمان (1380). سخن‌وسخنوران، چاپ پنجم، تهران: خوارزمی.

    فروزانفر، بدیع‌الزمان (1368). مجموعه اشعار، به‌اهتمام عنایت‌الله مجیدی و مقدمۀ محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ اول، تهران: طهوری.

     همایی، جلال‌الدین (1394). فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ سی‌وسوم، تهران: سخن ـ هما.

     همایی، ماهدخت‌بانو (1374). یادداشت‌های استاد علامه جلال‌الدین همایی دربارۀ معانی و بیان، چاپ سوم، تهران: هما.