واکاوی نقش روشنفکر در نمایشنامه ملودی شهر بارانیِ اکبر رادی: رویکردی جامعه‌شناختی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

مربی گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

در نمایشنامهﻫﺎی اکبر رادی، مفاهیم مربوط به بحث روشنفکری از جایگاه ویژهﺍی برخوردار است. در بیشتر آثار نمایشی او، ﻣﻰتوانیم چهرهﻫﺎی روشنفکر و دیدگاهﻫﺎی مربوط به روشنفکری را مشاهده کنیم. او در نمایشنامۀ ملودی شهر بارانی (۱۳۷۶) به آسیب­شناسی مفهوم روشنفکری در دهۀ ۱۳۲۰ ﻣﻰپردازد و در تلاش است دلایل سرگردانی روشنفکران این دهه را برای مخاطبان خود واکاوی نماید. با این همه، رادی تنها به بازتاب کژفهمی­های پیرامون کار روشنفکری نمی­پردازد. بلکه ﻣﻰکوشد راهکارهایی نیز جهت روشن ساختن مفاهیم و تعاریف پدیدة روشنفکری ارائه دهد. او در این نمایشنامة نه­تنها با استفاده از شخصیت­پردازی به واکاوی مقوله‌ی روشنفکری در شخصیت‌های نمایشنامه‌اش ﻣﻰپردازد، بلکه نوعی از روشنفکر بومی و عمل­گرا را به جامعة عصر خود معرفی ﻣﻰنماید. از اینﺭوی، نویسنده این گفتار، بر آن است با توجه به دو مفهوم روشنفکر هنجاربنیاد و تحقق­باور و همچنین با بررسی تاریخی مفهوم روشنفکری، آسیب­شناسی اکبر رادی از این مقوله را در ملودی شهر بارانی مورد کند و کاو قرار دهد. این تحلیل محتوا که با رویکردی جامعه‌شناختی به این اثر صورت می گیرد در نهایت مشخص می‌کند که رادی در این نمایشنامه نوعی آشتی میان روشنفکر هنجاربنیاد و تحقق‌باور ایجاد کرده است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسنده [English]

  • Jalal Farzaneh Dehkordi
Imam Sadiq University
چکیده [English]

.

آبراهامیان، یرواند (۱۳۹۲)  ایران بین دو انقلاب. تهران: نشر نی.
احمدی، بابک (۱۳۸۷) کار روشنفکری. تهران: نشر مرکز.
افشاری­اصل، ایرج (۱۳۹۰) «جایگاه خانواده در آثار اکبر رادی»، رادی شناسی ۱. به کوشش حمیده بانو عنقا، تهران: نشر قطره، ۱۵-۳۰۱.
اکبر رادی (1383 الف) انسان‌ریخته یا نیمرخ شبرنگ در سپیده سوم، تهران: نشر قطره.
--- (1383 ب) روی صحنه آبی. تهران: نشر قطره.
--- (۱۳۸۷) پشت صحنه آبی (گفت و گو با اکبر رادی). به کوشش مهدی مظفری ساوجی، تهران: نشر مروارید.    
--- (۱۳۹۲) ملودی شهر بارانی. تهران: نشر قطره.
امیربهرامی، زهرا (1375) «نگاه اجمالی بر آثار اکبر رادی در دهه 40»، پایان‌نامه کارشناسی، استاد راهنما اکبر رادی، دانشکده هنر و معماری، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران، 1375.
پالمیر، روح الله (1390) «بررسی زمینه‌های بحران خانواده در نمایشنامه‌های دهه چهل اکبر رادی» رادی شناسی ۱. به کوشش حمیده بانو عنقا، تهران: نشر قطره، ۱۵-۳۰۱.
حجتی طباطبایی، افسانه (1383) «نقد روانشناختی زنان کنش‌گر آثار دهه 40 اکبر رادی با تکیه بر احساس کهتری آدلر»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی، استاد راهنما سعید شاپوری، دانشگاه آزاد اسلامی (تهران مرکز). 
دهقان، شاهین (1390) «نقد روان‌شناسانه‌ نمایشنامه ملودی شهر بارانی» رادی شناسی ۱. به کوشش حمیده بانو عنقا، تهران: نشر قطره، 355-339.
سعید، ادوارد (۱۳۸۵)  نقش روشنفکر. تهران: نشر نی.
صادقی، قطب الدین (۱۳۹۰) تحلیل نمایشنامه هملت با سالاد فصل، رادی شناسی ۱. به کوشش حمیده بانو عنقا، تهران: نشر قطره، 68-57.
فاضلی، محمد (1389)، بنیان‌های ساختاری تحکیم دموکراسی، تجربه دموکراسی در ایران، ترکیه و کره جنوبی، تهران: کند و کاو.
فرشید، سیما و روناک احمدزادی (۱۳۹۱) «خوانش جامعه­شناختی نمایشنامه­های ملودی شهر بارانی اکبر رادی و نمایشنامه احمق ادوارد باند»؛ فصلنامة مطالعات ادبیات تطبیقی، سال ششم، شماره ۲۴، ۴۵-۱۳۱.    
قادری، بهزاد (۱۳۸۲) چشم‌انداز ادبیات نمایشی: گذر از ارسطو به پسامدرنیسم و پسااستعمار. کرمان: دانشگاه شهید باهنر.
--- (۱۳۹۰) «جامعه معاصر رادی و مدرنیته قناس،» رادی شناسی ۱. ﺑﻪکوشش حمیده بانو عنقا، تهران: نشر قطره، ۱۱۷-۸۵.
قاضی مرادی (۱۳۸۹) ملکم خان: نظریه‌پرداز نوسازی سیاسی در صدر مشروطه. تهران: کتاب آمه.  
کاتوزیان، محمد علی همایون (۱۳۹۱)  ایران جامعه‌ کوتاه مدت و سه مقالة دیگر. تهران: نشر نی.
کالینیکوس، الکس (۱۳۸۳) درآمدی تاریخی بر نظریه‌ی اجتماعی. تهران: نشر آگه.
گودرزی، شکرخدا (۱۳۹۰) «اکبر رادی قله­نشین تئاتر هویت»، رادی شناسی ۱. به کوشش حمیده بانو عنقا، تهران: نشر قطره، ۷۶-۶۹.
مانهایم، کارل و دیگران (۱۳۸۹) جامعه‌شناسی معرفت. تهران: نشر پژواک.
 
Bellamy, Richard. (1997) ‘The Intellectual as Social Critic: Antonio Gramsci and Michael Walzer’, Intellectuals in Politics. Eds, Jeremy Jennings and Tony Kemp-Welch. London: Routledge, 25-44.
 
Hollis, Martin. (1997) ‘What truth? For whom and where?’, Intellectuals in Politics. Eds, Jeremy Jennings and Tony Kemp-Welch. London: Routledge, 289.
 
Holub, Renate. (1992) Antonio Gramsci. London: Routledge.
 
Hucheon, Linda. (1989) The Politics of Postmodernism. New York: Routledge.
 
Jennings, Jeremy and Tony Kemp-Welch. (1997) ‘The Century of the Intellectual’ Intellectuals in Politics. Eds, Jeremy Jennings and Tony Kemp-Welch. London: Routledge, 1-24.
 
MacLeen, Ned and Alistair MacMillan, eds. (2003) The Concise Oxford Dictionary of Politics. Oxford: Oxford University Press.
 
Makdisi, Saree. (2007) ‘Edward Said and the Style of the Public Intellectual’, Edward Said: The Legacy of a Public Intellectual. Eds, Ned Curthoys and Debjani Ganguly. Melbourne: Melbourne University Press, 21-35.
 
Mitzel, Barbara (2007), Intellectuals and the Public Good, Cambridge: Cambridge University Press.
 
Scalmer, Sean. (2007) ‘Edward said and the sociology of intellectuals’, Edward Said: The Legacy of a Public Intellectual. Eds, Ned Curthoys and Debjani Ganguly. Melbourne: Melbourne University Press, 36-56.