بررسی مؤلفه‌ها و ابعادِ شناختیِ «راوی همه‌چیزدان» در ادبیات داستانی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خوارزمی البرز

3 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان

چکیده

راوی (قصه‌گو) در ادبیات داستانی کسی است که داستان را نقل می‌‌کند و این بدان ‌معناست که کلیۀ حوادثی که در داستان نقل می‌‌شود به‌ نوعی به راوی مربوط است؛ به ‌طوری ‌که تمام اجزای تشکیل‌دهندۀ ساخت‌وساز یک داستان به ‌طور غیرمستقیم تحت تأثیر راوی است. راوی در عناصری مثل زمان، توصیف، معرفی شخصیت‌ها، و پیش‌برد حوادث پیرنگ نقش مهمی ایفا می‌کند و به‌صراحت می‌‌توان ادعا کرد که بدون راوی هیچ روایتی وجود نخواهد داشت. راوی در ادبیات داستانی از لحاظ جایگاه در داستان و ویژگی‌های شخصیتی و خصوصیات فردی به انواع متفاوتی از قبیلِ «همه‌چیزدان»، «مداخله‌گر»، «اغفال‌گر»، «قابل ‌اعتماد»، و «غیرقابل ‌اعتماد» تقسیم می‌‌شود و هر‌یک از این انواع نشانه‌ها و ابعادی دارد که می‌‌توان از طریق این نشانه‌ها به شناخت راوی دست ‌یافت. از نشانه‌های راوی «همه‌چیزدان» می‌توان به «توصیف مکان»، «شناسایی شخصیت‌ها»، «خلاصه‌های زمانی»، و «اظهارات شخصی» اشاره کرد. این پژوهش به شیوۀ توصیفی ‌ـ تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتاب‌خانه‌ای به بررسی مؤلفه‌ها و ابعاد شناختی راوی «همه‌چیزدان» در ادبیات داستانی می‌‌پردازد. نتایج پژوهش نشان می‌‌دهد که هر راویِ «همه‌چیزدان» یک راوی «مداخله‌‌گر» است، ولی هر راوی «مداخله‌‌گر» یک راوی «همه‌چیزدان» نیست. از طرف دیگر، نمی‌‌توان حکم کرد که راوی سوم شخص (دانای کل) همیشه یک راویِ «همه‌چیزدان» است و گاه دیده می‌شود که راوی سوم شخص (دانای کل) «همه‌چیزدان» نیست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Features and Cognitive Aspects of Omniscient Narrator in Fiction

نویسندگان [English]

  • Fazlollah Khodadadi 1
  • Hamid Abdollahiyan 2
  • Shirin Ashourlu 3
چکیده [English]

The narrator in fiction is someone who tells the story. Everything in the story is related to him/her and all components are affected him/her. There is no narrative without a narrator. The narrator is someone who gives us the plot, makes characters and tells events ahead. There are different types of narrator: third-person narrator, intervening narrator, Omniscient narrator, contributing narrator, seducer narrator, reliable narrator and unreliable narrator every one of which has their own characteristics. The "omniscient narrator" can "describe the location," "identify the characters" and have "personal statement". This descriptive analytical research method uses library resources to examine the cognitive aspects of "omniscient narrator" in fiction. As it turns out an omniscient narrator can be a third-person narrator. However the relation­ship is not necessarily symmetrical. Likewise the omniscient narrator is always an intervening narrator but a third-person narrator is not necessarily omniscient.

کلیدواژه‌ها [English]

  • intervening narrator
  • omniscient narrator
  • Fiction
  • third-person narrator
  • contributing narrator
  • seducer narrator
  • un/ reliable narrator

مراجع

آل‌احمد، جلال (۱۳۸۵). نقد و تحلیل گزیدة داستان‌های جلال آل‌احمد، تهران: روزگار.
آلن‌پو، ادگار (۱۳۸۹). نقاب مرگ سرخ و هجده قصة دیگر، ترجمة کاوه باسمنجی، تهران: روزنه کار.
بالزاک، اونوره دو. (۱۳۳۴). باباگوریو، ترجمۀ م. ا. به‌آذین، تهران: نیل.
بالزاک، اونوره دو. (بی‌تا). زن بی‌گناه، ترجمۀ عنایت‌الله شکیبا‌پور، تهران: عزتی.
بامشکی، سمیرا (۱۳۹۲). روایت‌شناسی داستان‌های مثنوی، تهران: هرمس.
بیشاپ،‌ لئونارد (۱۳۸۳). درس‌هایی دربارۀ داستان‌نویسی، ترجمۀ محسن سلیمانی، تهران: ‌سورة مهر.
بی‌نیاز، فتح‌الله (۱۳۸۸). درآمدی بر داستان‌نویسی و روایت‌شناسی، تهران: افراز.
پاینده، حسین (۱۳۹۱). داستان کوتاه در ایران، داستان‌های رئالیستی و ناتورالیستی، تهران: نیلوفر.
پرینس، جرالد (۱۳۹۱). روایت‌شناسی، شکل و کارکرد روایت، ترجمۀ محمد شهبا، تهران: مینوی خرد.
تودوروف، توتان (۱۳۸۲). بوطیقای ساختارگرا، ترجمۀ محمد نبوی، تهران: آگاه.
توین، مارس (۱۳۶۶). ماجراهای هاکلبری فین، ترجمۀ نجف دریا‌بندری، تهران: خوارزمی.
چتمن، سیمور (۱۳۹۰). داستان و گفتمان، ترجمۀ راضیه‌سادات میرخندان، تهران: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
چوبک، صادق (۱۳۵۲). روز اول قبر، تهران: جاویدان.
چوبک، صادق (۲۵۳۵). انتری که لوطی‌اش مرده بود، جاویدان: تهران.
چوبک، صادق (۱۳۴۴). انتری که لوطی‌اش مرده بود، تهران: سازمان کتاب‌های جیبی.
داستایوفسکی، فئودور (۱۳۸۷). خاطرات خانۀ اموات، ترجمۀ مهرداد مهرین، تهران: نگاه.
داستایوفسکی، فئودور (۱۳۸۸). یادداشت‌های زیرزمینی، ترجمۀ رحمت الهی، تهران: جامی.
داستایوفسکی، فئودور (1390). شب‌های روشن، ترجمۀ فائزه چوپانی، تهران: کوله‌پشتی.
رضوانیان، قدیسه (۱۳۸۰). «روایت و راوی در داستان‌های عارفانه»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، ش ۸۴.
ریمون کنان، شلومیث (۱۳۸۷). روایت داستانی ‌ـ بوطیقای معاصر، ترجمۀ ابوالفضل حری، تهران: نیلوفر.
زاده کرجی، ابراهیم (۱۳۸۶). «گذر از زبان الکن راوی مداخله‌گر»، ادبیات داستانی، ش ۲۱.
زمانی، کریم (۱۳۸۴). شرح جامع مثنوی، ج ۴، تهران: اطلاعات.
عباسی، علی و هادی محمدی (۱۳۸۰). صمد: ساختار یک اسطوره، تهران: چیستا.
فلوبر، گوستاو (۱۳۶۹). مادام بوآری، ترجمۀ محمد قاضی و رضا عقیلی، تهران: کتاب کیهان.
کامو، آلبر (۱۳۸۹). طاعون، ترجمۀ اقدس یغمایی، تهران: نیل.
کهنموئی‌پور، ژاله و دیگران (1381). فرهنگ توصیفی نقد ادبی فرانسه ‌ـ فارسی، تهران: دانشگاه تهران.
لینت ولت، ژپ (۱۳۹۰). رساله‌ای در باب گونه‌شناسی روایت ‌ـ نقطۀ دید، ترجمۀ علی عباسی و نصرت حجازی، تهران: علمی و فرهنگی.
مدبری، محمود و نجمه حسینی سروری (۱۳۸۷). «از تاریخ روایی تا روایت داستانی»، مجلۀ گوهر گویا، ش ۶.
منشی، نصرالله (۱۳۷۳). کلیله‌ودمنه، به تصحیح مجتبی مینوی، تهران: امیرکبیر.
منیری، علی (۱۳۸۸). ادبیات جهان در پنجاه مقاله، کرج: دانش بهمن.
نجدی، بیژن (۱۳۸۵). یوزپلنگانی که با من دویده‌اند، تهران: مرکز.
هدایت، صادق (۱۳۴۶). بوف کور، تهران: پرستو.
همینگوی، ارنست (۱۳۸۵). بهترین داستان‌های کوتاه ارنست همینگوی، ترجمۀ احمد گلشیری، تهران: نگاه.
 
Toolan Michael, J. (2001). Narrative: A Critical Linguistic Introduction, London: Rout ledge.
Chatman, Seymour (1978). Story and Discourse, Ithaca: Cornell University Press.
Rimmon-Kennan, Shlomith (1989). Narrative Fiction, Second Edition, London and New York. Rout ledge.
Prince, Gerald )2003(. A Dictionary of Narratology, Lincoln and London: University Of Nebraska Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار