نگاهی به کاربردِ وجوهِ افعال در اشعار سلمان هراتی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ارومیه

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

سلمان هراتی (1338-1365) از شاعران متعهد صاحب‌سبک معاصر در حوزۀ ادبیات انقلاب اسلامی و پایداری است. شعر سلمان زلال و یک‌دست و در عین حال صادقانه و صمیمی است. زبان شعری سلمان زبان شعر انقلاب است؛ ساده و بی‌آلایش و دل‌نشین؛ اما او از شیوه‌های گوناگونی برای ادبی شدن زبان خود بهره می‏برد. از شگردهایی که سلمان برای ارتقای سطح عادی زبان شعری خویش به سطح ادبی به کار می‌گیرد استفاده از وجوه گوناگون فعل و نقش‌های متمایز وجوه افعال است. وجه فعل مقوله‌ای نحوی ‌ـ ‌معنایی است که نظر و دیدگاه گوینده را به محتوای آن‌چه می‌گوید نشان می‌دهد. درواقع، وجه فعل صورتی از ساختار فعل است که آن را به اعتبار چگونگی بیان مفهوم آن، که خبری را به طور قطعی برساند، یا وقوع کاری را با احتمال همراه کند، یا امری بودن فعلی را برساند، یکی از سه وجه اخباری یا التزامی یا امری به شمار می‌آورند. بنابراین، در فارسی امروز سه وجه بیش‌تر وجود ندارد: اخباری، التزامی، و امری. این پژوهش بر آن است تا با روشی کیفی ‌ـ‌ کمّی به بررسی کاربرد وجوه افعال در اشعار سلمان هراتی بپردازد تا نشان دهد که سلمان برای شعریت بخشیدن به کلام خود تا چه حد و چگونه از آن بهره برده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که سلمان از برخی نقش‌های وجه التزامی چون نقش دعایی، نقش منظوری، نقش بایدی، میزان قطعیت و امکان انجام عمل، و نیز از نقش‌های وجه امری مانند وجه هشداری و وجه اجازه‌‌ای در سرایش اشعار خود سود جسته است. با وجود این، کاربرد وجه اخباری در اشعار سلمان هراتی در مقایسه با وجه التزامی و امری بیش‌تر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Verb Moods used in Salman Harati’s Poetry

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Modarresi 1
  • Ghasem Mehravar Ghasem Mehravar 2
چکیده [English]

Salman Harati (1365-1338), one of the poets committed to the Islamic Revolution literature in contemporary style and resistance. Salman’s poetry is clear and smooth, honest and sincere. Salman poetic language is that of the Islamic Revolution. He uses many techniques to promote his poem. The use of different verb moods and its distinct roles. Verb mood is a syntactic-semantic issue which is a means of expressing the narrator’s view of the content. In fact the declarative, potential and imperative moods show the potentiality of an action taking place. In Persian today: we have these three moods. Using a qulatitative-quantitaive approach this paper tries to show the function of these moods to in order for him to give it a poetical feature. The results of this study indicate that although he uses many mood functions the declarative mood is applied more in comparison to potential and imperative moods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Salman Harati
  • declarative mood
  • potential mood
  • imperative mood

مراجع

احمدی گیوی، حسن (1384). دستورزبان فارسی فعل، تهران: قطره.
ارژنگ، غلامرضا (1374). دستورزبان فارسی امروز، تهران: قطره.
انوری، حسن و حسن احمدی گیوی (1387). دستورزبان فارسی، ج 2، تهران: فاطمی.
باطنی، محمدرضا (1364). توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی، تهران: امیرکبیر.
حسینی، حسن (1381). گزیدۀ شعر جنگ و دفاع مقدس، تهران: سورة مهر.
خیامپور، عبد‌الرسول (1375). دستورزبان فارسى، تهران: کتابفروشى تهران.
علی‌پور، منوچهر (1375). مست لحظه‌های بی‌ریا، تهران: فردوس.
فرشیدورد، خسرو (1348). دستور امروز، تهران: بنگاه مطبوعاتی صفی علیشاه.
فرشیدورد، خسرو (1384). دستور مفصل امروز، تهران: سخن.
ماهوتیان، شهرزاد (1378). دستورزبان فارسی از دیدگاه رده‌شناسی، ترجمة مهدی سمایی، تهران: مرکز.
مدرّسی، فاطمه (1386). از واج تا جمله: فرهنگ زبان‌شناسی ‌ـ‌ دستوری، تهران: چاپار.
مشکور، محمدجواد (1366). دستورنامه در صرف و نحو زبان پارسى، تهران: شرق.
مشکوۀ‌الدینى، مهدی (1366). دستورزبان فارسى بر پایة نظریة گشتارى، مشهد: دانشگاه فردوسى مشهد.
ناتل خانلری، پرویز (1353). تاریخ زبان فارسی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
وحیدیان کامیار، تقی و غلامرضا عمرانی (1387). دستورزبان فارسی 1، تهران: سمت.
هراتی، سلمان (1387). از این ستاره تا آن ستاره، تهران: سورة مهر.
هراتی، سلمان (1388). از آسمان سبز، تهران: سورة مهر.
هراتی، سلمان (1390). مجموعۀ کامل شعرهای سلمان هراتی، تهران: دفتر شعر جوان.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار