ORIGINAL_ARTICLE
نظم یا سلطه: نگاهی به بازنمایی پلیس در ادبیات داستانی
نهاد پلیس یکی از موضوعاتی است که به ادبیات داستانی معاصر فارسی راه یافته و در آثار داستان­نویسان ایرانی بازنمایی شده است. با دقت در این آثار داستانی می­توان دریافت که نهاد پلیس در آثار نویسندگان منتسب به جریان­های فکری/ ادبی مختلف، بازنمایی­های متفاوتی داشته و تصویر پلیس در آثار این جریان­های فکری، تصویری متفاوت است. برای بررسی این موضوع، در این مقاله، سه اثر داستانی که نماد سه جریان فکری متفاوت در تاریخ معاصر ایران هستند انتخاب، و مورد بررسی و تحلیل تطبیقی قرار گرفته­اند. این آثار عبارتند از رمان «تهران مخوف» از مرتضی مشفق­کاظمی، داستان «گیله مرد» از بزرگ علوی و رمان «رازهای سرزمین من» از رضا براهنی. هر کدام از نویسندگان این آثار، به یک جریان فکری در دوره­های مختلف تاریخ معاصر تعلّق دارند و به­گونه­ای متفاوت از دو نویسنده دیگر به اجتماع و پدیده­های اجتماعی می­نگرند. به نظر می­رسد که «عنصر زمان» و تفاوت در نوع «جهان­بینی» این سه نویسنده که خود، متأثر از گفتمان تاریخی عصر آنان است باعث تفاوت سیمای پلیس در آثار آن­ها شده و بازنمایی­های متفاوت پلیس را در آثار این سه نویسنده رقم زده است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که ادبیات داستانی فارسی در پیوندی با نظم­های اجتماعی و گفتمانی دوره­ها، نهاد پلیس را گاه در تقابل با انقلاب مردمی و مدافع اصلاحات سطحی و «نظام»، و گاه آن را در هیأت ساز و برگ­های سلطه و چیرگی طبقاتی و تأمین­کنندۀ منافع مالکان و سرمایه­داران و گاه این نهاد را در پیوند و نسبتش با امپریالیسم و «غرب»، همچون «دیگری» به تصویر کشیده است.
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_6144_8d9db2af2b263d6d7249cdd9b3125f8f.pdf
2021-02-19
1
25
10.30465/copl.2021.6144
کلیدواژهها: ادبیات داستانی معاصر
نهاد پلیس
تهران مخوف
گیله مرد
رازهای سرزمین من
محمود
آرخی
arekhimahmood@yahoo.com
1
دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان
AUTHOR
فرامرز
خجسته
faramarz.khojasteh@gmail.com
2
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان
LEAD_AUTHOR
عاطفه
جمالی
jamali.atefeh@gmail.com
3
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان.
AUTHOR
آبادیان، حسین (1384). «تأملی در دیگاههای سیاسی علی دشتی و مرتضی مشفق­کاظمی»، مطالعات تاریخی، شمارۀ 6، صص 157-120.
1
آبراهامیان، یرواند (1378). ایران بین دو انقلاب، مترجمان کاظم فیروزمند، حسن شمس­آوری، محسن مدیرشانه­چی، چاپ سیزدهم، تهران: نشر مرکز.
2
آبراهامیان، یرواند (1396). تاریخ ایران مدرن، ترجمه محمد ابراهیم فتاحی ولیلایی، چاپ پانزدهم، تهران: نشر نی.
3
آشوری، داریوش (1384). ما و مدرنیت، تهران: موسسه فرهنگی صراط.
4
آل احمد، جلال (1357). از رنجی که می­بریم، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
5
آلتوسر، لویی (1386). ایدئولوژی و ساز و برگ­های ایدئولوژیک دولت، ترجمه­ی روزبه صدرآرا، تهران: چشمه.
6
اتابکی، تورج و یان زورکر (1385). تجدد آمرانه: جامعه و دولت در عصر رضاشاه، ترجمه مهدی حقیقت­خواه، تهران: ققنوس.
7
احمدی، بابک (1379). مارکس و سیاست مدرن، تهران: نشر مرکز.
8
استانفورد کوهن، آلوین (1370). تئوری­های انقلاب، چاپ دوم، تهران: قومس.
9
افتخارزاده، یحیی (1376). نظمیه در دوره پهلوی (شهریور 1320– آبان 1355) خاطرات سرلشکر بازنشسته پلیس یحیی افتخارزاده، تهران: اشکان.
10
براهنی، رضا (1367). رازهای سرزمین من، تهران: نشر مغان.
11
براهنی، رضا (1387). آواز کشتگان، تهران: نگاه.
12
براهنی، رضا (1393). تاریخ مذکر (رساله­ای پیرامون علل تشتت فرهنگی در ایران)، نگاه.
13
بروجردی، مهرزاد (1387). روشنفکران ایرانی و غرب: سرگذشت نافرجام بومی­گرائی، ترجمه جمشید شیرازی، چاپ پنجم، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
14
بهنام، جمشید (1394). برلنی­ها: اندیشمندان ایرانی در برلن 1915- 1930، تهران: نشر فرزان روز.
15
جاویدشاد، مهدی و بهی حدائق (1397). «گیله­مرد بزرگ علوی: علیه ایدئولوژی یا ابزاری ایدئولوژیک؟»، فصلنامه علمی- پژوهشی نقد ادبی، س11، شماره43، صص 39- 61.
16
جمالی، لیلی و راضیه جوانمرد (1388). «مقایسه نمودهای جنگ در رمان سووشون سیمین دانشور و رمان اسیر خشکی­ها اثر دوریس لسینگ در پرتو نقد زنانه شوالتر» (عنوان عربی: دراسه تجلیلات الحرب فی روایه سووشون لسیمین دانشور و روایه أسیر البراری لدوریس لیسنج فی ضوء نقد شوالتر النسوی)، مطالعات ادبیات تطبیقی (ادبیات تطبیقی) دوره 3، شماره 11، صص 81-59.
17
حجازی، محمد (1343). هما، تهران: تابان.
18
حجازی، محمد (1352). آئینه، تهران: ابن سینا.
19
خطیبی، عذرا (1370). سرگذشت مارکسیسم از فراز آغاز تا نشیب انجام، تهران: چاپخانه رامین.
20
دانشور، سیمین (1349). سووشون، چاپ دوم، تهران: خوارزمی.
21
دانشور، سیمین (1375). شناخت و تحسین هنر، تهران: کتاب سیامک.
22
درویشیان، علی اشرف (1387). سالهای ابری، چاپ هفتم، تهران: نشر چشمه.
23
درویشیان، علی­اشرف (1358). سلول 18، تهران: انتشارات نگاه.
24
دریپر، هال (1382). نظریه انقلاب مارکس، جلد اول (دولت و بوروکراسی)، ترجمه حسن شمس­آوری، تهران: نشر مرکز.
25
دستغیب، عبدالعلی (1383). کالبدشکافی رمان فارسی، تهران: سوره.
26
زیباکلام، صادق (1398). رضاشاه، تهران: روزنه. لندن: اچ انداس.
27
سیفی فمی تفرشی، مرتضی (1362). نظم و نظمیه در دوره قاجاریه، تهران: انتشارات یساولی. فرهنگسرا.
28
شکوری، ابوالفضل و آوات عباسی (1395). «شکل­گیری اندیشه سیاسی تجدد آمرانه در تاریخ معاصر ایران (مطالعه موردی: نامه فرنگستان)»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره46، شماره1، صص 128-109.
29
عباسی، الله کرم، محبوبه خراسانی و محمود حیدری (1397). «نقد پسااستعماری رمان رازهای سرزمین من اثر رضا براهنی»، زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز، شماره 238، صص 168- 145.
30
علوی، بزرگ (1385). گیله­مرد، چاپ چهارم، تهران: نگاه.
31
غنی نژاد، موسی (1386). تجددطلبی و توسعه در ایران معاصر، چاپ سوم، تهران: نشر مرکز.
32
کاتوزیان، همایون (1379). دولت و جامعه در ایران: انقراض قاجار و استقرار پهلوی، ترجمه حسن افشار، تهران: نشر مرکز.
33
کالینیکوس، آلکس (1382). اندیشه انقلابی مارکس، ترجمه پرویز بابایی، تهران: آزادمهر، قطره.
34
کامشاد، حسن (1384). پایه­گذاران نثر جدید فارسی، تهران: نشر نی.
35
لنین، و. ای (1387) دولت و انقلاب. ترجمه محمد پورهرمزان و علی بیات، چاپ سوم، تهران: انتشارات حزب توده ایران.
36
مسعود، محمد (1384). تفریحات شب، تهران: تلاونگ.
37
مشفق کاظمی، مرتضی (1388). تهران مخوف، تهران: امید فردا.
38
ملکوتیان، مصطفی (1395). سیری در نظریه­های انقلاب، چاپ نهم، تهران: قومس.
39
میرصادقی، جمال (1381). داستان­نویس­های نام­آور معاصر ایران با نقد و بررسی آثار سی و یک نویسنده از آغاز داستان­نویسی­نوین ایران تا انقلاب 1357، تهران: اشاره.
40
میرعابدینی، حسن (1377). صد سال داستان­نویسی در ایران، تهران: نشر چشمه.
41
وحدت، فرزین (1382). رویارویی فکری ایرانیان با مدرنیت، ترجمه مهدی حقیقت­خواه، تهران: ققنوس.
42
هویدا، فریدون (1395). تاریخچه رمان پلیسی، تهران: نیلوفر
43
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل تناسب تشبیه با بافت کلام در دو جریان شعری معاصر: تجدّدگرایان محافظهکار، رمانتیسم (مطالعۀ موردی: اشعار سیمین بهبهانی، بهار، حمید مصدّق و فریدون مشیری)
تناسب زبان و نگاه در شعر شاعران از رهگذر تصاویر منتزع از اشعار آن­ها قابل ارزیابی است. هر نگاه ویژه­ای در بیان خاصی نمود پیدا می­کند و با بررسی جریان­های مختلف ادب فارسی، می­توان تناسب بیان و نگاه را دریافت. در این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی سعی شده است تناسب تشبیه با بافت کلام در دو جریان شعری معاصر با تکیه بر سردمداران آن جریان­ها بررسی و تحلیل شود. بهبهانی و بهار به عنوان شاعران تجدّدگرای معاصر و مصدّق و مشیری به عنوان شاعران رمانتیسم معاصر1، سهم ویژه­ای در ادب معاصر دارند. نتایج حاکی از آن است که شاعران تجدّد­گرا در کنار تصاویر برخاسته از تشبیه، سعی بیشتری در تناسب سطح کلام با واژگان کهن ادب فارسی داشته­اند و بهار به نسبت، بیشتر از بهبهانی این تناسب را در ارتباط با مشبّه­ها و مشبّه­به­های اشعار خود برقرار کرده و تخییل در اشعار او با زبان گذشته، بیشتر پیوند یافته است. بیشترین وجه گذشته­گرایی اشعار مصدّق در تشبیهات او، مقیّد بودن مشبّه­به­های آن است که هم تتابع صفات و هم اضافه­های مقلوب را شامل می­شود اما در نهایت به دلیل قرینه­های زیاد سطح بیت، مخاطب، تصاویر برخاسته از اشعار او را بیشتر به عنوان یک تصویر امروزی قبول می­کند و تناسب واژگان در سطح ابیات، بیشتر امروزی است نه مربوط به گذشتۀ ادب فارسی. مشیری به دلیل زبان ساده و توجّه ویژه­ای که در انتقال عاطفه و احساس داشته است در تشبیهات خود توجّهی به گذشتۀ ادب فارسی نکرده است و اگر گذشته­گرایی هم در شعر او دیده شود، هنجارگریزی­هایی ساده هستند که تنها در سطح بیت، آن هم بدون گره­خوردگی معناداری با تصاویر بکار رفته­اند.
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_6145_0fbfc5cc313e95b81023925ad0d16290.pdf
2021-02-19
31
49
10.30465/copl.2021.6145
کلیدواژهها: تشبیه
بهبهانی
بهار
مصدّق
مشیری
مهرناز
اسماعیلی
shemash123@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی واحد ایذه، دانشگاه آزاد اسلامی، ایذه، ایران
LEAD_AUTHOR
امیدوار
مالملی
malmoliomidvar@yahoo.com
2
استادیار گروه زبان وادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه
AUTHOR
سید علی
سهراب نژاد
seyedali.sohrabnejhad@yahoo.com
3
استادیار زبان و ادبیات فارسی واحد ایذه، دانشگاه آزاد اسلامی، ایذه، ایران
AUTHOR
ابومحبوب، احمد (1380). زندگی و شعر حمید مصدق؛ در های و هوی باد، تهران: ثالث.
1
امیری، لیلا و زهرا ریاحی زمین (1398). بررسی تناسب اجزای تشبیه و استعاره با موضوع در شعر فارسی، نشریۀ تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، شمارۀ 42، صص 104- 83.
2
براهنی، رضا (1371). طلا در مس، تهران: نویسنده.
3
بهار، محمد تقی (1380). دیوان اشعار­، تهران: انتشارات توس.
4
بهبهانی، سیمین (1381). مجموعه اشعار. چاپ پنجم. تهران: نگاه.
5
پارساپور، زهرا (1383). مقایسۀ زبان حماسی و غنایی، تهران: دانشگاه تهران.
6
دهباشی، علی (1383). زنی با دامنی شعر. جشننامۀ سیمین بهبهانی. تهران: نگاه.
7
زرقانی، مهدی (1383). چشم­انداز شعر معاصر ایران، تهران: ثالث.
8
زنجانی، برات (1381). تشبیه در شاهنامۀ فردوسی. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. ش 162 و 163. صص 80ـ 69.
9
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1376). صور خیال در شعر فارسی. چاپ ششم. تهران: آگاه.
10
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1390). با چراغ و آینه (در جستجوی ریشه­های تحول شعر معاصر ایران)، تهران: سخن.
11
شمیسا، سیروس (1372). کلیّات سبک­شناسی، تهران: انتشارات فردوس.
12
محسنی، احمد (1382). ردیف و موسیقی شعر، مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد.
13
مشیری، فریدون (1380). مجموعه اشعار (ج1 و 2)، تهران: نشر چشمه.
14
مصدّق، حمید (1386). مجموعۀ اشعار، تهران: نگاه.
15
ORIGINAL_ARTICLE
ارتقاء الگوی کارمن والرو گارسس (1994) از رهگذر بررسی ترجمههای انگلیسی شاهکار سورئالیستی هدایت
به سبب چالش­های فراوان در ترجمه انواع متون، به­ویژه ادبیات داستانی معاصر، نقد کیفی محصول ترجمه، جایگاه ویژه­ای در مطالعات ادبی دارد. هدف از جستار حاضر، کاربستِ الگوی گارسس در سطح معنایی-لغوی برای نقد معادل­گزینی دومترجم انگلیسی (کاستلو و بشیری) بوف­کور است. مدل گارسس شامل تعریف، تعادل فرهنگی یا کاربردی، اقتباس، بسط، قبض دستوری، معادل­یابی عام در برابر خاص یا برعکس، و ابهام است. طبق یافته­های پژوهش، مشخص شد لحاظ نمودنِ چهار مؤلفۀ جدید برای تحلیل داده­ها، کاملاً ضروری است. همچنین، مشخص شد در حالی که شاخصۀ «ابهام» در ترجمه هیچ یک از مترجمان نمود نیافته، مؤلفه «اقتباس» بالاترین بسامد را داشته است. ضمنا شاخصۀ «حذف» در ترجمه بشیری نمود نیافته، در صورتی که در ترجمه کاستلو، دست­کم در دو مورد مهم، حذفیات مشاهده شد. در مجموع، ویرایش­های مکرر بشیری طی سالیان متمادی و دسترسی او به ترجمه کاستلو را می­توان عواملی مهم در کیفیت ترجمۀ وی دانست.
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_6146_17cdb49cb010674dac21349244a0c989.pdf
2021-02-19
51
74
10.30465/copl.2021.6146
کلیدواژهها: ترجمۀ ادبی
نقد معادلگزینی
کارمن گارسس
ادبیات معاصر
بوفکور صادق هدایت
محمود
افروز
m.afrouz@fgn.ui.ac.ir
1
استادیار مطالعات ترجمه دانشکدۀ زبانهای خارجی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
AUTHOR
اسودی، علی و احمدی بیغش، خدیجه. (1399). ارزیابی حُسن تعابیر قرآنی، در برخی از ترجمه های فارسی بر اساس مدل کارمن گارسس، زبان پژوهی، 12(34)، 27-46.
1
افروز، محمود. (1395). بررسی تطبیقی-تحلیلی نقش مترجمان بومی و غیر بومی در حفظ هویت ملی. مطالعات زبان و ترجمه، 49(1)، 41-55.
2
افروز، محمود. (1399). ارزیابی عملکرد مترجمان بوفکور بر اساس تحلیلعناصر و بارمعنایی واژگان: ارائه مدل تحلیلی جدید بر مبنای دادهها. زبان پژوهی، (آماده انتشار) doi: 10.22051/jlr.2020.30075.1830
3
اقبالی، مسعود و نامداری، ابراهیم. (1397). نقد و بررسی ترجمۀ الهی قمشهای و مکارم شیرازی از سورۀ مبارکۀیوسف با تأکید بر نظریۀ سطح صرفینحوی گارسس. پژوهش های زبانشناختی قرآن، 7(2)، 191-154.
4
امرائی، محمدحسن. (1397). نقد و ارزیابی کیفیت ترجمه قرآن آیت­الله یزدی بر اساس نظریه گارسس (1994): مطالعه موردی سوره بقره. مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، 5(10)، 1-46.
5
پارساپور، زهرا. (1395). ملاحظات اخلاق زیست­محیطی هدایت و چوبک نقد دو داستان. نقد ادبی. ۹(۳۶)،۷۳-۹۵.
6
حاجی زاده، مریم؛ صاعدی، احمدرضا؛ زرکوب، منصوره؛ افروز، محمود. (1398). ارزیابی شیوههای ترجمۀ عبارتهای طنزآمیز سریال «مدیر عام» و دوبله فارسی آن بر اساس راهبردهای گاتلیب. پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، 9(21)، 259-278.
7
رحیمی خویگانی، محمد؛ کرمی، عسگرعلی؛ باقری دهباز، حمید. (1397). نقدی بر انتخاب­های واژگانی محمد دشتی در ترجمه نهج البلاغه از منظر سطح معنایی-لغوی گارسس. پژوهش­های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، 8(19)، 9-31.
8
رشیدی، ناصر و فرزانه، شهین. (1389). ارزیابی و مقایسه ترجمه­های فارسی رمان انگلیسی شاهزاده و گدا اثر مارک تواین بر اساس الگوی گارسس (1994). زبان پژوهشی، 2(3)، 108-57.
9
رشیدی، ناصر و فرزانه، شهین. (1392). ارزیابی و مقایسه دو ترجمه فارسی از رمان انگلیسی دن کیشوت اثر میگوئل دو سروانتس بر اساس الگوی گارسس (1994). فصلنامه علمی پژوهشی زبان و ادب فارسی، 5(15)، 41-56.
10
شمیسا، سیروس. (1376). داستان یک روح. تهران: رامین.
11
صیادانی، علی؛ اصغرپور، سیامک و خیر اللهی، لیلا. (1396). نقد و بررسی ترجمة فارسی رمان «قلباللیل» با عنوان «دل شب» بر اساس الگوی گارسس. پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی, 7(16), 118-87.
12
غضنفری، محمد. (1385). چهارچوب تحلیلی نقد ایدئولوژی در ترجمه و نگاهی به ترجمه انگلیسی بوف کور هدایت. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 22(1)، 76-88.
13
ماهیار نوابی، یحیی. (1355). مجموعه مقالات. ج.1 به کوشش محمود طاووسی. شیراز: موسسه آسیایی «دانشگاه پهلوی» شیراز. دانلود پی.دی.اف از تارنمای https://eliteraturebook.com/books
14
متقی­زاده، ع. و نقی­زاده، س. (1396ب). ارزیابی ترجمه متون ادبی فارسی به عربی بر اساس مدل کارمن گارسس (پیام رهبر انقلاب به مناسبت موسم حج 1395 برای نمونه). پژوهش­های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، 7(16)، 169-193.
15
نظری، علیرضا، و جلالی حبیب آبادی، لیلا. (1397). تحلیل معادل­گزینی عناصر فرهنگی رمان بوف کور در ترجمه به عربی با تکیه بر رویکرد ایویر. پژوهش­های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، 8(19)، 109-134.
16
هدایت، صادق. (بی­تا). نیرنگستان. تهران: جاویدان. دانلود فایل پی.دی.اف از تارنمای http://cdn.persiangig.com/
17
ORIGINAL_ARTICLE
نشانهشناسی اجتماعی برساخت سوژه در رمان «هستی» از فرهاد حسنزاده
رماننویسی عرصۀ اعمال نفوذ و قدرت دیدگاهها و گفتمانهایی است که بیشتر آنها توسط نویسنده در متن اعمال میشوند. بههمین دلیل آنچه در رمانهای نوجوان از مفهوم نوجوانی شکل میگیرد، نه حقیقت نوجوان که تنها برساختهای از آن در دل فرهنگ و اجتماع هر دوره است. آنچه در این میان با توجه به اهمیت مخاطب نوجوان ضرورت دارد، بررسی سوژههای پرداختهشده در این رمانهاست؛ سوژههای نوجوانی که میتوان آنها را نمونههای برساختۀ نوجوانی از دل فرهنگ و جامعۀ هر دورۀ زمانی خاص بهشمار آورد. در این پژوهش نیز به بررسی برساخت سوژه در رابطۀ قدرت و گفتمانهای مسلط و مقاومت در برابر آن پرداخته شده است. برای این منظور، براساس روش نشانهشناسی اجتماعی، نشانهها در بافت اجتماعی (کنشهای گفتاری، ارتباطیرفتاری و بدن) و بافت متنی (نشانههای زبانی، زیباییشناختی)، بهطور جداگانه بررسی شدهاند. نتایج نشان میدهد قدرت در این رمان، کنشی تعاملی است که منجر به شکلگیری سوژۀ زن مقاومتپیشه، در گذر از نوجوانی به جوانی میشود
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_6147_2dc72bcb65cf824fac893000f53d0345.pdf
2021-02-19
75
99
10.30465/copl.2021.6147
واژگان کلیدی: نشانهشناسی اجتماعی
سوژه
گفتمان
قدرت
هستی
مهناز
جوکاری
m.jokari67@gmail.com
1
دکتری زبان و ادبیات فارسی (ادبیات غنایی) دانشگاه شیراز
AUTHOR
سعید
حسامپور
shesampour@shirazu.ac.ir
2
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
آقاپور، فرزانه و سعید حسامپور (1395). «بررسی عنصرهای کارناوالی رمانهای نوجوان ایرانی براساس نظریهی میخائیل باختین»، ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی، سال ششم، شمارۀ ا، ص1تا23.
1
البرزی، محبوبه و نادیا احمدی (1394). «تحلیل مؤلفههای تصویر بدن در دو رمان هستی و دو خرمای نارس»، مجموعه مقالات همایش رمان نوجوان مرکز مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، ص170تا185.
2
چندلر، دانیل (1387). مبانی نشانهشناسی، ترجمه مهدی پارسا، چاپ سوم، تهران: سوره مهر.
3
حسنزاده، فرهاد (1396). هستی. چاپ پنجم، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
4
زینیوند، تورج و سمیه صولتی (96). «نشانهشناسی اجتماعی داستان کوتاه القمیصالمسروق کنفانی با تکیه بر سازههای گفتمانی هلیدی»، مجله زبان و ادبیات عربی، پیاپی 16، ص127تا160.
5
ساسانی، فرهاد (1389). معناکاوی: بهسوی نشانهشناسی اجتماعی، چاپ اول، تهران: علم.
6
صفوی، کوروش (1383). درآمدی بر معنیشناسی، تهران: سوره مهر.
7
عاملی رضایی، مریم (1396). «تحلیل مناسبات قدرت و حقیقت از دیدگاه فوکو در داستان شیر و گاو کلیله و دمنه». فصلنامه پژوهشهای ادبی، سال 14، شماره 58، ص81تا104.
8
فرهنگی، سهیلا و معصومه باستانی خشک بیجاری (93). «نشانهشناسی اجتماعی رمان بیوتن»، فصلنامه نقد ادبی، پیاپی 25، ص121تا152.
9
لوبروتون، داوید (1396). جامعهشناسی بدن، ترجمه ناصر فکوهی، چاپ سوم، تهران: ثالث.
10
اللهبخشی، علیرضا و سندس کردآبادی (98). «نشانهشناسی اجتماعی رمان الحرب فی بر مصر»، پژوهشنامه نقد ادب عربی، سال نهم، شماره18، ص57تا88.
11
میلز، سارا (1392). میشل فوکو، ترجمه مرتضی نوری، چاپ دوم، تهران: مرکز.
12
ون لیوون، تئو (1395). آشنایی با نشانهشناسی اجتماعی، ترجمه محسن نوبخت، تهران: علمی.
13
هلیدی، مایکل و رقیه حسن (1395). زبان، بافت و متن (جنبههایی از زبان در چشماندازی اجتماعینشانهشناختی)، ترجمه مجتبی منشیزاده و طاهره ایشانی، چاپ دوم، تهران: علمی.
14
Searle, R.John (1979). Expression and meaning: studies in the theory of the speech act, Cambridge: Cambridge University press.
15
ORIGINAL_ARTICLE
بازتاب تعذیب و تبدیل به مثابه ابزار فردیتزدا و همگونساز در رمانهای "رود راوی" و "میرا"
این پژوهش رمان "رود راوی" نوشتۀ ابوتراب خسروی را به عنوان الگوی جامعۀ سنتی کلگرا و "میرا" نوشتۀ کریستوفر فرانک را به عنوان الگویی از جامعۀ توتالیتر در عصر مدرن برگزیده است. روش پژوهش مبتنی بر نظرات متفکرانی بوده که روابط فرد/ سوژه با نظام سلطه و شیوههای اُبژهسازی را بررسی کردهاند. در تبیین کارکرد سیاسی نظامهای کلیتگرا بر افراد، بیشتر نظر متفکرانی چون میشل فوکو، هانا آرنت، ریگل، هیوود و در جامعهشناسی و طبقهبندی بدن به مثابۀ ابژۀ قدرت، دیدگاههای کریگان و لوبرتون اساس کار قرار گرفته است. بررسی رمان رود راوی نشان میدهد که فرایند فردیتزدایی و همگونسازی در جامعۀ سنتی با تعذیب و نمایش آن صورت میگیرد و در میرا، نظام تمامیتگرا در کنار شکنجه و تعذیب که عموماً در مکانهای غیرعمومی صورت میگیرد، مغزها را دگرگون و به هویتی همگانی و تکثیریافته اصلاح و تبدیل میکند. با این تقاوت که تعذیب در نظامهای فرقهای- سنتی بیشتر کارکرد اعتقادی و مذهبی دارد و در نظام توتالیتر دورۀ مدرن، با مقاصد سیاسی صورت میگیرد. آنچه در هر دو رمان مشترک است، تخطیناپذیری اصول، از بین رفتن حریم شخصی، مقابله با عشق به مثابۀ جلوهای از فردیت و در یک سخن، زدودن هرگونه مظاهر فردگرایی و تبدیل افراد به بدنهای اُبژه است و آنچه دو رمان را از هم متمایز میکند، میزان ابژهپذیری و سوژهگی فرد در جهان رمانها است.
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_6148_4863292042a7f2af549677393219d93a.pdf
2021-02-19
101
127
10.30465/copl.2021.6148
واژههای کلیدی: تعذیب
تبدیل
فردیتزدایی
همگونسازی
رود راوی
میرا
مریم
رامین نیا
maryam.raminnia@gmail.com
1
استادیار گروه ادبیات فارسی دانشگاه گنبدکاووس،گنبدکاووس، ایران
AUTHOR
آرنت، هانا (1397). انقلاب، ترجمه عزتالله فولادوند،تهران: خوارزمی.
1
آرنت، هانا (1398). توتالیتاریسم، ترجمه محین ثلاثی، تهران: نشر ثالث.
2
اورول، جورج(1396). 1984، ترجمه بهناز پیاده، تهران: راه معاصر.
3
الیری، تیموتی (1396). فوکو و ادبیات داستانی: کتاب تجربه، ترجمه فرهاد اکبرزاده، تهران: نشر بان.
4
الّییز، اریک(1394). بدن بدون اندام، ترجمه و پیشگفتار از مهدی رفیع، تهران: نشر نی.
5
ایگلتون، تری(1393). مارکسیسم و نقد ادبی، ترجمه اکبر معصومبیگی، مشهد: بوتیمار.
6
ای.هال، دونالد(1396). سوژهگی، ترجمه هادی شاهی، تهران: نشر پارسه.
7
بازرگانی، بهمن(1391). نقد پلورالیستی، چ اول، تهران: نشر آمه.
8
بدیو، آلن(1392). بنیاد کلیگرایی، ترجمه مراد فرهادپور و صالح نجفی،تهران: نشر ماهی.
9
بلانشو، موریس(1395). از کافکا تا کافکا، ترجمه مهشید نونهالی، تهران: نشرنی.
10
بنیامین، والتر(1393). برگزیدهمقالات، ترجمه رویا منجم، تهران: نشرعلم.
11
پنگو، برنار(1389). وظیفه ادبیات(مجموعه مقالات)، تدوین و ترجمهی ابوالحسن نجفی، تهران: نیلوفر.
12
پوپر، کارل(1396). جامعه باز و دشمنان آن، ترجمه عزت الله فولادوند، تهران: خوارزمی.
13
خسروی، ابوتراب.(1398). رود راوی، تهران: نیماژ.
14
دراکولیچ، اسلونکا(1392).کمونیسم رفت، ما ماندیم و حتی خندیدیم، ترجمه رویا رضوانی،تهران: نشر گمان.
15
دورکیم، امیل(1393). صور بنیانی حیات دینی، ترجمه باقر پرهام، تهران: نشر مرکز.
16
زوبوک، ولادیسلاو(1391). بچههای ژیواگو، ترجمه غلامحسین میرزاصالح، تهران: نشر معین.
17
فرانک، کریستوفر.(1385). میرا، ترجمه لیلی گلستان، تهران: نشر بازتاب نگار.
18
فوکو، میشل(1393). مراقبت و تنبیه، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
19
فین، پیتر و پترا کوری(1396). ادبیات علیه استبداد: پاسترناک و ژیواگو، ترجمه بیژن اشتری، تهران: نشر ثالث.
20
کریگان، کیت(1396). جامعهشناسی بدن، ترجمه محسن ناصری راد، تهران: نقش و نگار.
21
لالکائو، ارنستو و شانتال موفه(1393). هژمونی و استراتژی سوسیالیستی، ترجمه محمد رضایی، تهران: نشر ثالث.
22
لوبروتون، داوید(1396). جامعهشناسی بدن، ترجمه ناصر فکوهی، تهران: ثالث.
23
یونگ، کارل گوستاو(1393). خود ناشناخته، ترجمه مهدی قائنی،تهران: نشر جامی.
24
ORIGINAL_ARTICLE
شکوفایی نقد ادبی در دهۀ بیست
با شروع جنگ جهانی دوم و خروج رضا­شاه از کشور، در دهۀ بیست فضای نسبتاً باز سیاسی و اجتماعی در ایران شکل گرفت. با شروع فعالیّت­های احزاب، مجلات ادبی با رویکرد تازه­ای منتشر شدند و نخستین کنگرۀ نویسندگان ایران تشکیل شد. مجموع این عوامل در کنار یکدیگر بستری مناسب را برای رشد نقد ادبی فراهم آوردند. امروزه که با گذشت زمان بهتر می­توان تحوّلات آن دوره را ارزیابی کرد به وضوح قابل مشاهده است که تفکر چپ­گرایانه عنصر غالب نقد ادبی در دهۀ بیست است به گونه­ای که دو جریان دیگر نقد ادبی در آن دوره، یعنی نقد دانشگاهی و نقد رمانتیک نیز از آن متأثر می­شوند. علاوه بر نقد ایدئولوژیک که نمایندۀ شاخص آن در این دهه احسان طبری بود و در کنار او باید از مرتضی کیوان نیز نام برد، نقد دانشگاهی نیز که بر پایۀ نگاه علمی مستشرقان به متون کلاسیک ادبیات شکل گرفته بود در این دوره ظرفیت­های تازه­ای را تجربه کرد. نمایندۀ شاخص این جریان در دهۀ بیست فاطمه سیاح بود. جریان دیگر نقد که تا حدی تازه نفس بود و محصولِ جدال هواداران سبک کهنه و نو محسوب می­شد نقد رمانتیک بود. نمایندۀ شاخص این جریان در دهۀ بیست نیمایوشیج بود. برای شناخت بیشتر جریان­های نقد این دهه، آثار نمایندگان شاخص آن بررسی و تحلیل شده است و به دلیل تأثیرگذار بودن مرتضی کیوان به نقدهای او نیز اشاره­ و نشان داده شده است که چگونه این افراد مروّجان نقد ادبی جدیدی در ایران شدند که نخستین تلاش­ها برای شکل­گیری آن از مشروطه آغاز شده بود. روش انجام این پژوهش توصیفی تحلیلی است.
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_6149_8f67e2b62bb7ec46c7b1d7d8ae6baa84.pdf
2021-02-19
129
155
10.30465/copl.2021.6149
کلید واژه:دهۀ بیست
نقد دانشگاهی
نقد رمانتیک
نقد ایدئولوژیک
محمد
شادرویمنش
shadrooy@khu.ac.ir
1
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی
LEAD_AUTHOR
محمد
محمودی چگنی
mahmoodimohamad208@gmail.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی
AUTHOR
آرین­پور، یحیی (1382). از نیما تا روزگار ما. جلد سوم، چاپ چهارم. تهران: زوّار.
1
پارسی­نژاد، ایرج (1388). احسان طبری و نقد ادبی. تهران: سخن.
2
پارسی­نژاد، ایرج (1388). نیما یوشیج و نقد ادبی. تهران: سخن.
3
پارسی­نژاد، ایرج (1389). فاطمۀ سیاح و نقد ادبی. تهران: سخن.
4
جعفری، مسعود (1388). سیر رمانتیسم در ایران از مشروطه تا نیما.چاپ دوم. تهران: مرکز.
5
جعفری، مسعود (1397). «تغییر جایگاه شاعران در تاریخ ادبیات». بخارا. سال بیستم(127)،32ـ36.
6
رستاد، الهام؛ داورپناه، گل­آرا؛ مقیمی­زاده، محمدمهدی (1388). «مروری بر کتاب­شناسی تاریخ نقد ادبی». کتاب ماه ادبیات. (147)، 55ـ67.
7
سیاح، فاطمه (1383). نقد و سیاحت. به کوشش محمد گلبن. تهران: قطره.
8
صاحب­جمعی، حمید (1382). «تاریخ نقد ادبی در ایران». بخارا. (29ـ30)، 330ـ332.
9
طبری، احسان (1326). «مقدمه بر شعر امید پلید». نامۀ مردم. سال اول(18)، 2.
10
طبری، احسان (1326). «صادق هدایت شخصیت او افکار او، جای او در حیات ادبی و اجتماعی معاصر». نامۀ ماهانۀمردم. دورۀ پنجم(10)، 42ـ47.
11
طبری، احسان (1326). «دربارۀ انتقاد و ماهیّت هنر و زیبایی». نامۀ ماهانۀ مردم. دورۀ پنجم(12)، 11ـ35.
12
طبری، احسان (1326). «نوشین و نمایش جدید او به نام مستنطق». نامۀ ماهانۀ مردم. دورۀ پنجم(16)، 98ـ101.
13
طبری، احسان (1327). «انقلاب و انحطاط هنری». نامۀ ماهانۀ مردم. دورۀ پنجم(22)، 1ـ10.
14
طبری، احسان (1327). «توضیحاتی چند دربارۀ مقاله انقلاب و انحطاط هنری». نامۀ ماهانۀ مردم. دورۀ پنجم(23)، 1ـ12.
15
طبری، احسان (1327). «دربارۀ ادبیات ایران». نامۀ ماهانۀ مردم. دورۀ پنجم(25)، 3ـ15.
16
طبری، احسان (1382). از دیدارِ خویشتن. به کوشش و ویرایش محمدعلی شهرستانی. تهران: بازتاب نگار.
17
کریمی­حکاک، احمد (1372). «نقد ادبی در ایران، فرضیه­ها، فضاها و فرآورده­ها». ایران­نامه. (45)، 3ـ34.
18
کیوان، مرتضی (1382). کتاب مرتضی کیوان. به کوشش شاهرخ مسکوب. چاپ دوم. تهران: کتاب نادر.
19
یوشیج، نیما (علی اسفندیاری) (1368). دربارۀ شعر و شاعری. به کوشش سیروش طاهباز. تهران: دفترهای زمانه.
20
یوشیج، نیما (علی اسفندیاری) (1369). برگزیده آثار نیما یوشیج (نثر). به کوشش سیروس طاهباز. تهران: بزرگمهر.
21
ORIGINAL_ARTICLE
تکخــاطره و مجموعه تکخــاطرات فـارسی گونهای از زندگینوشتهای شخصیِ خاطرهمحور
چکیده
زندگینوشتهای فارسی به معنای ژانری کلی مشتمل بر انواع نوشتارهای مشتمل بر روایتی واقعگرایانه از زندگی ایرانیان، با دو شیوۀ کلیِ خاطرهنویسی و یومیهنویسی، در شاخههای فرعیِ زندگینامهنویسی، اتوبیوگرافینویسی، یادداشتنویسی، سفرنامهنویسی، خاطرهنویسی و نامهنگاری، در 150 سال اخیر رایجترین گرایش تاریخی-ادبیِ در نوشتارهای معاصر را شکل داده و طی دهههای اخیر، در تعدد و تنوع، فزونی گرفته است. میتوان نوشتارهای حاصل از شیوۀ خاطرهنویسی را مشتمل بر گونههای «تکخاطره»، «خاطرهنامه»، «اتوبیوگرافی» و «وقایعنامه شخصی» دانست که شناخت و طبقهبندی نوع اول موضوع نوشتارِ پیش رو است. «تکخاطره»، خاطرهای تنها است که در ساخت نوشتار و عمدتاً در قالب تکنگاشت ظهور مییابد. تکخاطره، بُنمایه و هستۀ اصلی همه انواع حاصل از خاطرهنویسی و بُرشی کوتاه از زندگی است که قدرتش در نمایش لحظه، و ویژگیهای آن، فشردگی، شگفتانگیزی، وحدت تأثیر، ایستاییِ زمان و مکان و روایت تکمحور از رخداد بیرونی است. تکخاطره برخلاف خاطرهنامهها، اتوبیوگرافیها و تاریخنامههای شخصی که مجموعهای از احوال، اقوال، رفتارها و مشاهدات فردی را به نمایش میگذارند، به نمایش تکپردهای میمانند. «مجموعه تکخاطرات» متداولترین نوعِ نوشتاریِ برساخته در میان زندگینوشتهای خاطرهمحور فارسی و حاصلِ جمعآمدنِ چندین تکخاطره است که عمدتاً بین آنها شباهتهایی از حیث سوژه، زمان و موضوع وجود دارد و اغلب، به وساطت فرد/افرادی جز راوی فراهم میآید. این مجموعهها از حیث موقعیت روایتی، به انواعِ خویشتنمحور، واقعهمحور و دیگرمحور؛ از حیث نحوۀ شکلگیری به انواعِ اصیل و برساخته؛ از حیث توالی خاطرهها به انواع منظم و نامنظم؛ از حیث تعدد راویان به انواع تکراوی و چندراوی؛ و از حیث موضوع به انواعی متعدد در زندگی، سفر و حرفه طبقهبندی میشوند. این مقاله به روش تحلیل محتوا و در پی مطالعه صدها زندگینوشت فارسی به نگارش درآمده است.
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_6150_154d9de72e32dbc59c21ca235c7e8178.pdf
2021-02-19
157
188
10.30465/copl.2021.6150
خودسرگذشتنامهها
خاطرات
اسناد تاریخی
انواع ادبی
محبوبه
شمشیرگرها
mah.shamshirgarha@yahoo.com
1
استادیار سازمان اسناد و کتابخانه ملی، گروه پژوهش‏های ایران‏شناسی و اسلام‏شناسی
AUTHOR
منابع و مآخذ
1
آهن (بی­تا). یادداشتهای زندان، بیجا: بینا.
2
ابوترابی، علی اکبر (۱۳۸۶). مهاجران ملکوت، به کوشش عبدالمجید رحمانیان، تهران: پیام آزادگان.
3
اخوت، احمد (۱۳۷۳، ۱۳۷۴). «یادهای ما»، زنده رود، شماره 10 و 11، زمستان و بهار، صص7-24.
4
اشرف، احمد (۱۳۷۵). «کتابشناسی خاطرات ایرانی»، ایران نامه، شماره۵۶، پاییز، صص۶۳۹-۶۶۸.
5
انوشه، حسن (۱۳۷۶). فرهنگنامه ادب فارسی. به سرپرستی حسن انوشه، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
6
حداد، حسین (۱۳۸۵). «تفاوتها و شباهتهای زندگینامه و داستان»، ادبیات داستانی، شماره۱۰۴، آبان و آذر، صص۱۴-۱۹.
7
حسنزاده میرعلی، عبدالله؛ محمدپور، محمدامین (۱۳۹۲). «خاطره نویسی در ادبیات فارسی»، پژوهشهای نقد ادبی و سبک شناسی (علمی-پژوهشی) ، شماره 3 ، پاپی11، بهار، صص65-88.
8
خ‍اطرات س‍ی‍اس‍ی و ت‍اریخی (۱۳۶۲) ت‍ه‍ران: ف‍ردوسی، ایران و اس‍لام.
9
در کوچه باغ شقایق: گوشهای از خاطرات، وصایا و دستنوشتههای شهدا، رزمندگان و آزادگان در طی ۸ سال دفاع مقدس (۱۳۸۴). گروه مؤلفین، اصفهان: آسماننگار.
10
رضوانیان، قدسیه (۱۳۸۸). از سرگذشتنویسی به داستاننویسی ، بابلسر، دانشگاه مازندران.
11
روند جدایی (بی­تا). [هئیت موسس انجمنهای دانشجویان مسلمان - اروپا و آمریکا]. مشهد: موعود.
12
سلام بر ابراهیم: زندگینامه و خاطرات شهید ابراهیمهادی (۱۳۹۳). گروه فرهنگی شهید ابراهیمهادی، تهران: انتشارات شهید ابراهیمهادی.
13
سنگری، محمدرضا (۱۳۹۲). ساحتهای مطالعاتی ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس (پیشنهاد برای پژوهش و مطالعه) ، برای بنیاد آثار و حفظ ارزشهای دفاع مقدس، پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
14
شعبانی، احمد (۱۳۷۳، ۱۳۷۴). «بنیاد سرگذشت نامههای خودنگاشت؛ سرآغاز و انواع آن در متون فارسی»، زنده رود، شماره 10 و 11، زمستان و بهار، صص25-32.
15
کاظمخانی، اسدالله (۱۳۸۵). برگی از یک غائله: خاطرات آقا خان کاظمخانی از غائله آذبایجان، تهران: شوکا.
16
کمری، علیرضا (۱۳۹۰). «نگاهی دیگر پیرامون خاطره؛ خاطرهنگاری و تاریخ (شفاهی) جنگ/ دفاع مقدس، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره۱۶۱، مهر، صص۱۱۸-۱۲۷.
17
کمری، علیرضا (۱۳۸۳). با یاد خاطره، تهران: شرکت انتشارات سوره مهر.
18
کمری، علیرضا (۱۳۹۴). پرسمان یاد: گفتارهایی درباب خاطره نگاری و خاطره نویسی جنگ و جبهه/دفاع مقدس، ویراستار و صفحه آرا نسرین خادمی خالدی، تهران: صریر.
19
کمری، علیرضا (۱۳۸۸). یاد مانا؛ پنج مقاله درباره خاطرهنویسی و خاطره نگاشتههای جنگ و جبهه، تهران: سوره مهر، صص۳۱-۵۰.
20
کوثری، مسعود (۱۳۷۹). «خاطرهنویسی، تحلیلی جامعه شناختی در هنر و ادبیات جنگ»، کتاب ماه هنر، تیر، شماره ۲۲ ، صص۳۸-۴۵.
21
لامعی، شعبانعلی (۱۳۷۶). حکایتهایی از زندگی آیتالله طالقانی، تهران: قلم.
22
مدرسی، فاطمه (۱۳۹۰). فرهنگ توصیف نقدی و نظریه ای ادبی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
23
منتظری، مصطفی (۱۳۹۳). ۱۲۰ تجربه آموزشی به انضمام ۱۲۰ پیام تربیتی، شیراز: نوید شیراز.
24
نیک اندیش، بیوک (۱۳۷۰). ش‍ه‍ریار: خ‍اطراتِ ش‍ه‍ریار و دیگران، [تهران]: سهیل.
25
Encyclopedia of life writing: autobiographical and biographical forms (2001). editor Margaretta Jolly, London.: Chicago; Fitzroy Dearborn.
26
ORIGINAL_ARTICLE
«تحلیل تطبیقی مفهوم هویّت زنانه در بت دورهگرد مرجان بصیری و حباب شیشۀ سیلویا پلات»
خیزش افکار اجتماعیِ جدید و تکوین و تکامل آن در جوامع مختلف، به بازتاب دردهایِ اجتماعی و بحرانهای روان – اجتماعی جوامع در دنیای روایت انجامیده است. یکی از مفاهیمی که همراه با توسعهیافتگی جوامع مطرح شده، مفهوم هویّت است. این جُستار با استفاده از روش تحلیل محتوا و سندکاوی و با استفاده از منابع کتابخانهای و با مطالعۀ موردی دو رمان حباب شیشه اثر سیلویا پلات و بت دورهگرد اثر مرجان بصیری را با تبیین و تحلیل رابطۀ ذهنیّت مردسالار و بحران هویّت، بازنمایی الگوی زنِ مدرن و افسردگی، جنون و خودکشیِ زنان مقایسه کرده و به نتایجی دست یافته است: تنازع ذهنیّت تاریخیِ جوامع و افکار مدرنِ اجتماعی، باعث تقابل دوگانۀ معنا در جهان اجتماعی، غلبۀ فردیّت در جامعه و نیز بسطِ بحرانِ هویّت شده است. دنیای زنانه از این موارد بیشتر آسیب دیده است. انزوای زنان و قرارگرفتن آنان در حباب پوشالی و جنسیّت­زدۀ تاریخی در جهانِ امروز، باعث بروز اثرات روان رفتاری و نیز ایجاد نحلههای فکری خاصّی شده است که در جهانِ فرهنگ در حال تکرار، تداوم، حفظ و یا ترویج است. این امر در جهان روایت، به مثابۀ جهان واقع، نیز مشهود است به گونهای که سیرِ روایی در دو رمان بت دورهگرد و حباب شیشه بیانگر تلاش نافرجامِ انسان مدرن برای رهایی از جبر اجتماعی و ذهنیّت قالبی است که زن را در رویکردی جبرگرایانه، دارای سرنوشتی محتوم میداند. تلاش دو شخصیّت اصلی در دو روایت، نوعی کانونگریزی اجتماعی را، به هدف فرار از بحران هویّت القا میکند.
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_6151_821eb789bb57a0130e3a1816d88ee213.pdf
2021-02-19
189
209
10.30465/copl.2021.6151
کلیدواژهها: هویّت
پدرسالاری
حباب شیشه
بت دورهگرد
سیلویا پلات
مرجان بصیری
علی
ضیالدینی دشتخاکی
aliziairan@yahoo.com
1
عضو پژوهشکدۀ فرهنگ اسلام و ایران، دانشگاه شهید باهنر کرمان
LEAD_AUTHOR
ناهید
فخرشفائی
n.shafaie@uk.ac.ir
2
استادیار گروه آموزش زبان انگلیسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
AUTHOR
انوشیروانی، علیرضا (1390). «ضرورت آشنایی با نظریّات ادبیّات تطبیقی در ایران». ویژهنامۀ فرهنگستان. دورۀ اوّل. شمارۀ پیاپی3. صص8-3.
1
بصیری، مرجان (1391). بت دورهگرد. تهران: ققنوس.
2
بهار، محمّدتقی (1391). دیوان اشعار. تهران: انتشارات نگاه.
3
پلات، سیلویا (1384). حباب شیشه. ترجمۀ گلی امامی. تهران: باغ نو.
4
حکمت، شاهرخ و آبادی، حمیده (1389). «اشعار سیلویا پلات و فروغ در نقدِ فمنیستی «الاین شوالتر». در مطالعات ادبیّاتِ تطبیقی. شمارۀ 15. صص80-57.
5
روزبه کوهشاهی، روحالله و انوشیروانی، علیرضا (1392). «تأثیرگذاری حافظ بر ملکالشّعرای انگلیس آلفرد تِنِسِن». پژوهشنامۀ ادبیّات غنایی. سال یازدهم. شمارۀ 2. صص 162-143.
6
ستّاری، جلال (1378). «زن تصویر تقدیر آدمی است». در هویّت ملّی و هویّت فرهنگی. تهران: مرکز. صص210-192.
7
گیدنز، آنتونی (1378 ). تج‍دّد و ت‍ش‍خ‍ّص : ج‍ام‍ع‍ه و ه‍وی‍ّت ش‍خ‍ص‍ی در ع‍ص‍ر ج‍دی‍د. ترجمۀ ناصر موفّقیان. تهران: نشر نی.
8
ملکمرزبان (1382). «منِ دیگر در شعر سیلویا پلات». در گوهران. شمارۀ 2. صص139-135.
9
موحّد، ضیا (1377). «سیلویا پلات». در ارغنون. شمارۀ 14. صص 128-109.
10
ORIGINAL_ARTICLE
سیری در سفرنامهنویسی (بررسی چرایی رواج سفرنامهنویسی در ایران دورۀ قاجار، تحول و افول آن پس از انقلاب مشروطه)
هرچند سفرنامه­نویسی در ایران، سابقه­ای طولانی دارد، اما تا دورۀ قاجار فقط تعداد انگشت­شماری، سفرنامه­­ به زبان فارسی نگاشته شده است. از دوران فتحعلیشاه تا پایان دورۀ قاجار، روند سفرنامه­نویسی در ایران سرعت گرفت و بیش از سی سفرنامه در وصف فرنگ و پیشرفت­های آن به زبان فارسی نگاشته شد. در دوران پهلوی از سویی روشنفکران ایرانی به جای توصیف غرب، به نوشتن سفرنامه­هایی در وصف کشورهایی که نظام سوسیالیستی بر آنها حاکم بود یا وصف سفر به سرزمین­های دورافتادۀ ایران پرداختند و از سوی دیگر تعداد سفرنامه­های فارسی کاهش یافت تا جایی که اندک اندک از صحنۀ ادبیات معاصر ایران به حاشیه رانده شد و به شکل خاطره­نویسی به حیات خود ادامه داد. در این مقاله تلاش نگارنده بر آن است تا به تبیین چرایی رواج سفرنامه­نویسی در یک دورۀ تاریخی معین، تغییر رویکرد آن در دوره­ای دیگر و در نهایت به حاشیه رانده شدن آن بپردازد. چنین به نظر می­رسد که کارکرد سفرنامه­ها در دوران قاجار، یعنی معرفی نظام فکری، اجتماعی و سیاسی غرب، سبب رونق آن در این دوره شده باشد. با تحقق نظامی سیاسی مشروطه و برخی پیشرفت­های اجتماعی دیگر در دوران پهلوی، همچنین نفوذ گرایش­های سوسیالیستی و کمونیستی در این دوران، توجه روشنفکران به جای غرب، متوجه کشورهایی شد که نظام اشتراکی بر آنها حاکم بود، در نتیجه برای آزمودن این نظام، به این کشورها سفر کردند و سفرنامه­هایی در وصف آنها نگاشتند. از سوی دیگر با شکل­گیری گفتمان غربزدگی و بازگشت به خویشتن، توجه جامعۀ روشنفکری ایران معطوف به نواحی دورافتادۀ داخلی ایران شد و سفرنامه­هایی در توصیف این نواحی نگاشته شد. در نهایت با از تب و تاب افتادن این گفتمان­ها سفرنامه­نویسی به شیوۀ گذشته، اندک اندک از رونق افتاد و بیش­تر به شکل خاطره­نویسی به حیات خود ادامه داد.
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_6152_590020261ee624eb46cc055d78a8d020.pdf
2021-02-19
211
241
10.30465/copl.2021.6152
واژههای کلیدی: سفرنامه
دورۀ مشروطه
گفتمان چپ
غربزدگی
بازگشت به خویشتن
مونا
علی مددی
mona_alimadadi@yahoo.com
1
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گنبد کاووس
AUTHOR
آدمیت، فریدون (1351). اندیشۀ ترقی و حکومت قانون/ عصر سپهسالار، تهران: خوارزمی.
1
آدمیت، فریدون (1394). امیرکبیر و ایران، تهران: خوارزمی.
2
آرنت، هانا (1381). انقلاب، ترجمۀ عزت­الله فولادوند، تهران: خوارزمی.
3
آل­احمد، جلال (1369). سفر روس، تهران: برگ.
4
آل­احمد، جلال (1384). سفر به ولایت عزراییل، تهران: مجید.
5
آل­احمد، جلال (1375). خسی در میقات، تهران: مجید.
6
آل­احمد، شمس (1369). مقدمه بر سفر روس جلال آل­احمد، تهران: برگ.
7
آل­احمد، شمس (1384). مقدمه بر سفر به ولایت عزراییل، تهران: مجید.
8
احمدی، محمدعلی (1396). گفتمان چپ در ایران/ دورۀ قاجار و پهلوی اول، تهران: ققنوس.
9
ادیب­زاده، مجید (1392). خیزش­های عقلانی شدن در طلوع ایران مدرن، تهران: ققنوس.
10
اعتصام­الملک، خانلرخان (1351). سفرنامۀ میرزاخانلرخان اعتصام­الملک، به کوشش منوچهر محمودی، تهران: چاپخانۀ فردوسی.
11
ایلچی، ابوالحسن خان (1364). حیرت­نامه/ سفرنامۀ ابوالحسن­خان ایلچی به لندن، به کوشش حسن مرسل­وند، تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا.
12
ایمانی، عباس (1393). اندیشۀ قانون در ادبیا دورۀ مشروطه، تهران: نامۀ هستی.
13
بروجردی، مهرزاد (1384). روشنفکران ایرانی و غرب، ترجمۀ جمشید شیرازی، تهران: فرزان.
14
برینتون، کرین (1382). کالبدشکافی چهار انقلاب، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: زریاب.
15
بشیریه، حسین (1382). آموزش دانش سیاسی (مبانی علم سیاست نظری و تأسیسی)، تهران: نگاه معاصر.
16
بیگدلو، رضا (1396). جریان­های فرهنگی ایران معاصر، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
17
توحیدلو، سمیه (1394). حیات اقتصادی ایرانیان در دورۀ مشروطه، تهران: هرمس.
18
جمعی از پژوهشگران (1387). حزب توده از شکل­گیری تا فروپاشی، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش­های سیاسی.
19
جهانبگلو، رامین (1379). ایران و مدرنیته، ترجمۀ حسین سامعی، تهران: گفتار.
20
حائری، عبدالهادی (1394). نخستین رویارویی­های اندیشه­گران ایران با دو رویۀ تمدن بورژوازی غرب؛ تهران: امیرکبیر.
21
دولت­آبادی، یحیی (1387). حیات یحیی، ج 1، تهران: فردوس.
22
رشدیه، شمس­الدین (1362). سوانح عمر، تهران: نشر تاریخ ایران.
23
رهبری، مهدی (1388). مشروطیت و نوگرایی، بابلسر: دانشگاه مازندران.
24
رهبری، مهدی (1391). مشروطۀ ناکام/ تأملی در رویارویی ایرانیان با چهرۀ ژانوسی تجدد، تهران: کویر.
25
رهبری، مهدی (1393). جنبش­های اجتماعی (کلاسیک/ مدرن/ پسامدرن)، تهران: کویر.
26
زیباکلام، صادق (1398). رضاشاه، تهران/ روزنه و لندن/ اچ اند اس.
27
ژوبر، آمده (1347). مسافرت به ارمنستان و ایران، ترجمۀ محمود مصاحب، تهران: چهر.
28
ساعدی، غلامحسین (1342). ایلخچی، تهران: انتشارات مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
29
ساعدی، غلامحسین (1345). اهل هوا، تهران: انتشارات مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
30
سیاح، حاج محمدعلی (1386). سفرنامه، به کوشش علی دهباشی، تهران: سخن.
31
سیف، احمد (1390). بحران در استبدادسالاری ایران، تهران: کتاب آمه.
32
شاکری، رضا (1382). اندیشۀ سیاسی شریعتی و نقد شریعتیسم، تهران: پژوهشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
33
شیرازی، میرزا صالح (1387). سفرنامۀ فرنگ/ چاپ­شده در مجموعۀ سفرنامه­های میرزاصالح شیرازی، به کوشش غلامحسین میرزا صالح، تهران: نگاه معاصر.
34
صالحی، نصرالله (1387). اندیشۀ تجدد در عصر بحران، تهران: طهوری.
35
طباطبایی، سید جواد (1386). تأملی دربارۀ ایران/ نظریۀ حکومت قانون در ایران، تهران: ستوده.
36
عامری، حامد (1394). تجدد و قانون­گرایی، تهران: نگاه معاصر.
37
علوی شیرازی، میرزامحمدهادی (1387). دلایل السفرا/ سفرنامۀ میرزاابوالحسن­خان شیرازی ایلچی به روسیه، به کوشش محمد گلبن، تهران: مرکز اسناد فرهنگی آسیا.
38
قاسمی پویا، اقبال (1377). مدارس جدید در دورۀ قاجاریه/ بانیان و پیشروان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
39
قاضی­مرادی، حسن (1387). ملکم­خان، تهران: اختران.
40
قریشی، فردین (1390). بازسازی اندیشۀ دینی در ایران، تهران: قصیده­سرا.
41
کراچی، روح­انگیز (1381). دیدارهای دور/ پژوهشی در ادبیات سفرنامه­ای همراه با کتابشناسی سفرنامه­های فارسی، تهران: چاپار.
42
کسروی، احمد (1357). تاریخ مشروطۀ ایران، تهران: امیرکبیر.
43
کولایی، الهه و کلبعلی، فرزاد (1396). الگوی نوگرایی روسی و چالش­های هویتی، تهران: خرسندی.
44
کوهن،آلوین استانفورد (1380). تئوری­های انقلاب، ترجمۀ علیرضا طیب، تهران: قومس.
45
گودرزی، غلامرضا (1386). تجدد ناتمام روشنفکران ایران، تهران: اختران.
46
مدیرشانه­چی، محسن (1392). نیروی سوم و جامعۀ سوسیالیست­ها، تهران: چاپخش.
47
معتمد دزفولی، فرامرز (1390). تاریخ اندیشۀ جدید ایرانی/ سفرنامه­های ایرانیان به فرنگ، دفتر اول: آیینه­آوران و عصر رویارویی با غرب، تهران: شیرازه.
48
ملک­آرا، عباس­میرزا (1361). شرح حال عباس­میرزا ملک­آرا، تهران: بابک.
49
ملکم­خان ناظم­الدوله (1388). دفتر تنظیمات چاپ­شده در مجموعۀ رساله­های میرزا ملکم­خان ناظم­الدوله، گردآوری و مقدمۀ حجت­الله اصیل، تهران: اختران.
50
میرزا ابوطالب­خان (1383). مسیر طالبی یا سفرنامۀ میرزا ابوطالب­خان، به کوشش حسین خدیو جم، تهران: علمی و فرهنگی.
51
میرهادی، منیرالسادات (1393). تأثیر مدارس دخترانه در توسعۀ اجتماعی زنان در ایران، تهران: کویر.
52
ناقد، خسرو (1396). خردکشی/ روشنفکران و انقلاب اکتبر، تهران: نی.
53
نصری، عبدالله (1386). رویارویی با تجدد، ج 1، تهران: علم.
54
نوایی، عبدالحسین (1377). ایران و جهان، ج 2، از قاجاریه تا پایان عهد ناصری، تهران: هما.
55
واردی، احمد (1391). زندگی و زمانۀ محمدعلی فروغی، ترجمۀ عبدالحسین آذرنگ، تهران: نامک.
56
همایون کاتوزیان، محمدعلی (1398). خلیل ملکی/ سیمای انسانی سوسیالیسم ایرانی، ترجمۀ عبدالله کوثری، تهران: مرکز.
57
ORIGINAL_ARTICLE
چگونگی بازنمایی کودکان در ادبیات روایی بزرگسالان از دیدگاه گفتمانشناسی انتقادی
چکیده
این پژوهش از دیدگاه گفتمان­شناسی انتقادی به بررسی شیوه­های بازنمایی کودکان در ادبیات روایی بزرگسالان پرداخته­است. رمان­های سووشون اثر سیمین دانشور(1348)، چراغ­ها را من خاموش می­کنم اثر زویا پیرزاد (1380) و پرندۀ من اثر فریبا وفی (1381)، به عنوان محدودۀ پژوهش، انتخاب شدند. الگوی مورد استفاده، انگارۀ بازنمایی کارگزاران اجتماعی ون­لیوون (1996) بود. به منظور تجزیه­وتحلیل داده­ها، جمله­ها و تعبیرات گفتمان­مدار از جمله­های غیر گفتمان­مدار تفکیک و شمارش شدند. سپس بسامد و درصد مؤلفه­های گفتمان­مدار و میزان رازگونگی تعیین شد. نتایج پژوهش نشان داد که کودکان به صورت فعال و پویا و صریح بازنمایی شده­اند. آنان در این متون بیش­تر تشخص­بخشی شده­اند و از بین مؤلفه­های تشخص­بخشی از مؤلفۀ نام­دهی بیش­تر برای بازنمایی­شان استفاده شده است که این مطلب نشان­گر توجه به هویت شخصی و فردی کودکان است. همچنین کودکان در این آثار مورد تبعیض جنسیتی قرار نگرفته­اند و بازنمایی و پوشیدگی دختران و پسران تفاوت معناداری با هم نداشتند.
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_6153_09f1462e23fe5da26c2c5daac1257c86.pdf
2021-02-19
243
272
10.30465/copl.2021.6153
واژههای کلیدی: الگوی ون لیوون
تحلیل گفتمان انتقادی
کارگزاران اجتماعی
کودک
محمد هادی
فلاحی
fallahi@ricest.ac.ir
1
استادیار گروه زبانشناسی رایانهای مرکز منطقهای اطلاعرسانی علوم و فنآوری، شیراز، ایران
LEAD_AUTHOR
نگار
حمزوی زرقانی
negar105hm@yahoo.com
2
دانش آموخته گروه زبان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات فارس
AUTHOR
آقاگل­زاده، فردوس (1385). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
1
آقاگل­زاده، فردوس (1386). «تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات». ادب پژوهی، ش 1، صص 27-17.
2
آقاگل­زاده، فردوس و غیاثیان، مریم­سادات (1386). «رویکردهای غالب در تحلیل گفتمان انتقادی». مجلۀ زبان و زبان­شناسی، س3، ش1، صص 54-39.
3
آقاگل­زاده، فردوس، خیرآبادی، رضا، و گلفام، ارسلان (1392). «مطالعۀ تطبیقی شیوۀ بازنمایی کنشگران ایرانی و غربی در پروندۀ هسته­ای ایران در رسانه­های بین­المللی (الگوی 2008 ون لیوون)». جستارهای زبانی، د4، ش1 (پیاپی 13)، صص 19-1.
4
اخوت، احمد (1371). دستور زبان داستان. اصفهان: نشر فردا.
5
براهنی، رضا (1368). قصه­نویسی. تهران: انتشارات البرز.
6
پوشنه، آتنا (1391). «تحلیل گفتمان انتقادی در اثری از ابراهیم گلستان با استفاده از مؤلفه­های جامعه­شناختی- معنایی گفتمان­مدار و با توجه به بازنمایی کارگزاران اجتماعی». جستارهای زبانی، د 4(2)، صص 25-1.
7
پیرزاد، زویا (1380). چراغ­ها را من خاموش می­کنم. تهران: نشر مرکز.
8
جهانگیری، شکوفه (1390). تحلیل انتقادی گفتمان شعر اجتماعی کودک و نوجوان (گروه سنی د- ه) با توجه به انگارۀ تحلیلی ون­لیون. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد زبان­شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس، شیراز، ایران.
9
حق­شناس، علی­محمد (1373). «گونه­های ادب». کلک، ش53، صص 85-77.
10
دانشور، سیمین (1348). سووشون. تهران: انتشارات خوارزمی.
11
دسپ، سید­علی (1388). «تحلیل گفتمان غالب در رمان سووشون سیمین دانشور». نقد ادبی، س2، ش6، صص 183-149.
12
درودگریان، فرهاد، کوپا، فاطمه، و اکبر­پور، سهیلا (1391). «زمان روایی در رمان احتمالاّ گم شده­ام براساس نظریۀ ژراژ ژنت». مطالعات داستانی، س1، ش2، ، صص 17-5.
13
رستگار، مریم (1390). چگونگی بازنمایی شخصیت زن در نوشته­های نویسندگان زن ایرانی: مطالعۀ موردی رمان «چراغ­ها را من خاموش می­کنم» (تحلیلی از منظر گفتمان­شناسی انتقادی). پایان­نامۀ کارشناسی ارشد زبان­شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس، شیراز، ایران.
14
سیف، لیدا (1386). بازنمایی کارگزاران اجتماعی در منازعات فلسطین و اسرائیل. پایان­نامه کارشناسی ارشد آموزش زبان انگلیسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز.
15
شاه­سنی، شهرزاد (1386). تبیین سازوکارهای مؤلفه­های جامعه­پذیری کتاب­های علوم انسانی دورۀ ابتدایی در چارچوب تحلیل انتقادی گفتمان. رسالۀ دکتری رشتۀ تعلیم و تربیت، دانشگاه شیراز.
16
شفیعی کدکنی، محمد رضا (1352). «انواع ادبی و شعر فارسی». خرد و کوشش، ش 11 و 12، 119-96.
17
صمیم بنی­هاشم، ابوالحسن (1371). مطالعۀ رشد نحوی نوشتاری در میان دانش­آموزان. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد آموزش زبان انگلیسی، دانشگاه شیراز.
18
عسگری، عسگر (1389). نقد اجتماعی رمان معاصر فارسی با تأکید بر ده رمان برگزیده. تهران: انتشارات فرزان روز.
19
غلام، محمد (1383). «جامعه­شناسی رمان فارسی». زبان و ادبیات فارسی مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، س12، ش 46-45، صص 173-129.
20
فاولر، راجر، یاکوبسن، رومن، لاج، دیوید، و بری، پیتر (1390). زبان­شناسی و نقد ادبی. مترجمان: خوزان، مریم، و پاینده، حسین، تهران: نشر نی.
21
فرکلاف، نورمن (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. مترجمان: فاطمه شایسته پیران و دیگران، تهران: نشر مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه­ها.
22
فلاحی، محمدهادی (1388). بازنمایی کارگزاران اجتماعی در نشریات دوره مشروطه از منظر گفتمان شناسی انتقادی. رسالۀ دکتری زبان­شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
23
لطفی­پور ساعدی، کاظم (1376). اصول و روش ترجمه. تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.
24
محمدی فشارکی، محسن، و عاشورلو، شیرین (1393). «بررسی موقعیت «روایت­شنو» در ادبیات داستانی». جستارهای زبانی، د5، ش4 (پیاپی20)، صص 195-171.
25
مقداری، صدیقه­سادات، زمردیان، رضا، استاجی، اعظم، و مشکوۀ­الدینی، مهدی (1389). «بازنمایی نقش زنان در ادبیات جنگ برای کودک از منظر گفتمان شناسی انتقادی». زبان­شناسی و گویش­های خراسان، شماره پیاپی 5، صص 69-47.
26
میرصادقی، جمال (1390). ادبیات داستانی. تهران: نشر سخن.
27
ناولز، موردی (1380). «ایدئولوژی و روایت». مترجم: اقبال­زاده، شهرام، کتاب ماه ادبیات کودک و نوجوان، س4، ش9، صص 101-100.
28
وفی، فریبا (1381). پرندۀ من. تهران: نشر مرکز.
29
ون دایک، تئون ای (1382). مطالعاتی در تحلیل گفتمان؛ از دستور متن تا گفتمان­کاوی انتقادی. مترجمان: پیروز ایزدی و دیگران، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه­ها.
30
یارمحمدی، لطف­الله (1383). گفتمان­شناسی رایج و انتقادی. تهران: انتشارات هرمس.
31
یارمحمدی، لطف­الله (1389). ارتباطات از منظر گفتمان­شناسی انتقادی. تهران: انتشارات هرمس.
32
یارمحمدی، لطف­الله، یمینی، مرتضی، و قنبری، لیلا (1389). «مقایسۀ تحلیل انتقادی گفتمان داستان­های کوتاه معاصر بزرگسالان و داستان­های کوتاه معاصر نوجوانان». مطالعات ادبیات کودک، س1، ش1، صص166-143.
33
یارمحمدی، لطف­الله (1391). درآمدی به گفتمان­شناسی. تهران: انتشارات هرمس.
34
ORIGINAL_ARTICLE
زمینههای رویآوریِ نویسندگانِ ایرانی به رئالیسمِ جادویی
رئالیسم جادویی (magical realism) شیوۀ روایتی است که از نیمۀ دوم قرن بیستم در آمریکای لاتین و به تبع آن در جهان، گسترش یافت. در این شیوه از نگارش، امر شگفت با امر واقعی چنان با هم درآمیخته می­شود که تفکیک آن­ها از هم غیرممکن می­شود. یکی از مسائل قابل تأمل در باب داستان­های مبتنی بر رئالیسم جادویی، این است که چرا نویسندگان آثاری از این دست، به سمت داستان­های واقعگرای جادویی سوق پیدا می­کنند؛ دلایل و انگیزه­های آن­ها برای نگارش داستان­های خود به شیوۀ رئالیسم جادویی چیست؟ به عبارتی داستان­های رئالیسم جادویی در چه فضاهایی بیشتر زمینۀ رشد و گسترش دارند؟ در این پژوهش، سعی شده است با روش تحلیلیـتوصیفی، زمینه­های گرایش نویسندگان ایرانی به این سبک از نوشتار بررسی و تحلیل شود. یافته­های این پژوهش نشان می­دهد که فضا و شیوۀ زندگی نویسندگان ایرانی مجال گسترده­ای برای حضور ویژگی­های رئالیسم جادویی در آثار آنان داده است. عواملی مانندتقابل سنت و مدرنیته، بافتار فرهنگی یا شرایط اقلیمی، سیاستپردازی، اسطورهپردازی، بازنمایی فرهنگ اقلیمی و نوجویی از مهم­ترین زمینه­های گرایش نویسندگان به رئالیسم جادویی­ بودهاست.
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_6154_01282ccdd53d4c9109f1fcf6d6cbe11f.pdf
2021-02-19
273
294
10.30465/copl.2021.6154
واژگانکلیدی: رئالیسم جادویی
بافتار فرهنگی
سیاستپردازی
اسطورهپردازی
فرهنگ اقلیمی
نوجویی
قدرت
قاسمی پور
gh.ghasemipour@yahoo.com
1
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهیدچمران اهواز
LEAD_AUTHOR
منوچهر
جوکار
gol.joukar@gmail.com
2
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهیدچمران اهواز
AUTHOR
مرضیه
شیروانی
shirvani.marzieh@gmail.com
3
دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهیدچمران اهواز
AUTHOR
منابع
1
جواد اسحاقیان، (1393). داستان شناخت ایران، نقد و بررسی آثار احمد محمود، تهران: نگاه.
2
اسماعیل پور، ابوالقاسم (1387). اسطوره، بیان نمادین، چاپ دوم، تهران: سروش.
3
افشاری، مهران (1387). تازه به تازه نو به نو، چاپ دوم، تهران: چشمه.
4
آقایی، احمد (1383). بیدار دلان در آینه، معرفی و نقد آثار احمد محمود، تهران: بهنگار.
5
باورز، مگی آن (1394). رئالیسم جادویی، ترجمه سحر رضاسلطانی، تهران: روزنه.
6
ـــــــــــــ (1392). «در تعریف رئالیسم جادویی»، ترجمه قدرت قاسمیپور، کتاب ماه ادبیات، شماره 73 (پیاپی 197)، ص 42-47.
7
براهنی، رضا (1387). رازهای سرزمین من، 2 ج، تهران: نگاه.
8
پارسی پور، شهرنوش (1382). طوبی و معنای شب، چاپ پنجم، تهران: البرز.
9
تسلیمی، علی (1396). پژوهشی انتقادی کاربردی در مکتبهای ادبی، تهران: آمه.
10
حری، ابوالفضل (1393). کلک خیالانگیز، بوطیقای ادبیات وهمناک، کرامات و معجزات، تهران: نی.
11
حنیف، محمد و محسن حنیف (1397). بومیسازی رئالیسم جادویی در ایران، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
12
داد، سیما (1392). فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ ششم، تهران: مروارید.
13
دولتآبادی، محمود (1394). بنی آدم، تهران: چشمه.
14
روانیپور، منیرو (1369). اهل غرق، چاپ دوم، تهران: خانه آفتاب.
15
سیدحسینی، رضا (1391). مکتبهای ادبی، چاپ هفدهم، ج 1، تهران: نگاه.
16
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1392). زبان شعر در نثر صوفیه، تهران: سخن.
17
شوالیه، ژان، گربران، آلن (1385). فرهنگ نمادها، ترجمه سودابه فضایلی، ج چهارم، تهران: جیحون.
18
شیخحسینی، زینب و محمدعلی محمودی (1395). «زمینههای مشترک گرایش به رئالیسم جادویی در جنوب ایران و آمریکای جنوبی» نشریه ادبیات تطبیقی، سال 8 ، شماره 14، بهار و تابستان.
19
صالحی، نصرالله (1387). اندیشه تجدد و ترقی در عصر بحران، تهران: طهوری.
20
علیخانی، یوسف (1396). بیوه کشی، چاپ هشتم، تهران: آموت.
21
فردوسی، ابوالقاسم (1386). شاهنامه، کاظم برگ نیسی، ج1، چاپ دوم، تهران: فکرروز.
22
قاسم زاده، سیدعلی و سعید بزرگ بیگدلی (1397)، رمان اسطورهای، تهران: چشمه.
23
کارپانتیه، آلخو (1391). قلمرو این عالم، ترجمه کاوه میرعباسی، تهران: نیکا.
24
کارپانتیر، آلخو (1391). رمان آمریکای لاتین، ترجمه کاظم فرهادی، تهران: نی.
25
گلستان، لیلی (1374). حکایت حال (گفت و گو با احمد محمود)، تهران: کتاب مهناز.
26
محجوب، محمدجعفر (1387). ادبیات عامیانۀ ایران، چاپ چهارم، تهران: چشمه.
27
محمود، احمد (1379). درخت انجیر معابد، 2 ج، تهران: معین.
28
موسوی، نورا (1384). «اسطوره و رئالیسم جادویی»، کتاب ماه هنر، مرداد و شهریور، 160-164.
29
مهویزانی، الهام (1376). آینهها، نقد و بررسی ادبیات امروز ایران، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
30
میرعابدینی، حسن (1386). صدسالداستاننویسیایران، چاپ چهارم، تهران: چشمه.
31
هینلز، جان (1373). شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار، احمد تفضلی، چاپ سوم، تهران: چشمه.
32
Cooper, Brenda (1998). Magical Realism in West African Fiction, London and New York: Routledge.
33
ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه هجای کشیده در وزن شعر فارسی، بررسی تاریخی و تحلیلی
وزن شعر فارسی کمّی است و درنتیجه بر تقابل میان دو امتداد هجایی (کوتاه/بلند) استوار است؛ اما زبان فارسی سه امتداد هجایی دارد. این امتدادها در دستگاه وزنی زبان باید به دو امتداد تقلیل یابد. در این مقاله کوشیدهایم جایگاه و ارزش امتداد سوم (هجای کشیده) را در وزن شعر فارسی، از مسیر بررسی و نقد آرای عروضیان قدیم و معاصر، تعیین کنیم. عروضیان قدیم انواع هجای کشیده را در میان شعر، متکلفانه و با قائل شدن به اندکی تسامح در رعایت وزن، معادل با توالی یک کمّیت بلند و یک کوتاه توصیف کرده­اند و در پایان شعر، صامت(های) پایانی آن را بهعنوان یک حرف ساکن پذیرفتهاند. معاصران نیز با وجود تنوع در نحوۀ تبیین مسأله، از انکار وجود هجای کشیده در زبان یا حذف آن از توصیف وزن تا پذیرش آن بهعنوان اختیار و گاه با تردید و تناقض و خطا در تبیین آن، با اجماعی نسبی، در تقطیع شعر هر سه ساخت هجای کشیده را در میان شعر معادل توالی یک کمّیت بلند و یک کوتاه گرفته­اند؛ زیرا واقعیت شعر فارسی تنها همین را تأیید میکند؛ اما ارزش آن در پایان وزن، محل اختلاف است. اگر اختیار شعری را «آزادی شاعر برای انتخاب امتدادهای زبان در کار منطبق کردن آنها با کمّیتهای وزن» تعریف کنیم، استفاده از هجای کشیده، چه در میان و چه در پایان شعر، نوعی اختیار است؛ زیرا شاعر آزاد است در میان شعر بهجای توالی یک بلند و یک کوتاه، و در پایان بهجای هجای بلند، هجای کشیده بیاورد.
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_6155_f4c8ba5b21c8e4f226407a42e36a70c2.pdf
2021-02-19
295
328
10.30465/copl.2021.6155
کلیدواژهها: عروض
وزن شعر
هجای کشیده
اختیار شاعری
مهدی
کمالی
mehdikamali1970@yahoo.com
1
استادیار فرهنگستان زبان و ادب فارسی
LEAD_AUTHOR
علی اصغر
قهرمانی مقبل
a_ghahramani@sbu.ac.ir
2
دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
أبوالحسن العروضی، أحمد بن محمّد (1996). الجامع فی العروض والقوافی، حقّقه وقدّم له زهیر غازی زاهد و هلال ناجی، الطبعة الأولى، بیروت: دار الجیل.
1
أخفش، أبو الحسن سعید بن مسعدة (1985). کتاب العروض، تحقیق و تعلیق و تقدیم أحمد محمّد عبدالدایم عبدالله، مکّة -المعابدة: المکتبة الفیصلیّة.
2
بوبان، نگار (1388). «بررسی آوایی ریتم در پایههای واژگان، شعر و نثر فارسی رسمی»، پژوهشهای زبانشناسی، سال اول، ش 1 (پاییز و زمستان)، ص 101-122.
3
بوبان، نگار (1390). «بازنمایی بصری کمّیتهای هجا و دیرند: ابزار تحلیل تطبیقی ریتم در شعر فارسی و موسیقی ایرانی»، وزن شعر فارسی از دیروز تا امروز (مجموعۀ سخنرانیهای نخستین هماندیشی وزن شعر فارسی و اشعار ایرانی در انجمن زبانشناسی ایران، 9 و 10 اردیبهشت 1389)، به کوشش امید طبیبزاده، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ص 259-288.
4
ثمره، یدالله (1397). آواشناسی زبان فارسی، آواها و ساخت آوایی هجا، ویرایش دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
5
جلی، حسین (1383). میزان موسیقایی وزن شعر، ج2، لنگرود: انتشارت سمرقند.
6
حسنی، حمید (1378). «سکته در شعر فارسی»، شعر، ش 25 (بهار)، ص 102-109.
7
حقشناس، علی­محمد (1390). آواشناسی (فونتیک)، تهران: آگه.
8
خانلری، پرویز ناتل (1373، چ اول 1337). وزن شعر فارسی، تهران: توس.
9
خانلری، پرویز ناتل (1365). تاریخ زبان فارسی، ج اول، تهران: نشر نو.
10
خطیب تبریزی (1994). الکافی فی العروض و القوافی، تحقیق حسانی حسن عبدالله، قاهره: مکتبة الخانجی.
11
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1393). معیار الاشعار، مقدمه و تصحیح و تعلیقات علی­اصغر قهرمانی مقبل، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
12
ذاکرالحسینی، محسن (1368). «چند نکته دربارۀ المعجم شمس قیس»، آینده، سال پانزدهم، ش 6 تا 9، ص 578-583.
13
ذاکری، مصطفی (1386). «مباحث زبانشناسی در معیار الاشعار خواجه نصیرالدین طوسی»، فرهنگ، ش 61 و 62، ص 535-574.
14
شمس قیس، محمد (بی­تا). المعجم فی معاییر اشعارالعجم، به تصحیح محمد بن عبدالوهاب قزوینی و تصحیح مجدد محمدتقی مدرس رضوی، تهران: کتاب­فروشی تهران.
15
شمس قیس، محمد (1388). المعجم فی معاییر اشعارالعجم، به تصحیح محمد بن عبدالوهاب قزوینی و تصحیح مجدد محمدتقی مدرس رضوی، و تصحیح مجدد سیروس شمیسا، تهران: نشر علم.
16
شمیسا، سیروس (1359). «عروض فارسی تألیف الول ساتن» (معرفی کتاب)، آینده، سال ششم، ش 3 و 4، ص 278-284؛ و دنبالۀ مقاله در ش 5 و 6، ص 392-403.
17
شمیسا، سیروس (1362). «منشأ عروض فارسی»، آینده، سال نهم، ش 2، ص 115-119.
18
شمیسا، سیروس (1371). آشنایی با عروض و قافیه، تهران: فردوس با همکاری انتشارات مجید.
19
شمیسا، سیروس (1381). نقد ادبی، تهران: فردوس.
20
صادقی، علی­اشرف (1358). تکوین زبان فارسی، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد ایران.
21
صدیق­زاده، علی (1370). «مبانی آواشناختی وزن در شعر فارسی»، ادبستان فرهنگ و هنر، ش 20 (مرداد)، ص 69-73.
22
طبیب­زاده، امید (1382). تحلیل وزن شعر عامیانۀ فارسی، تهران: انتشارات نیلوفر.
23
طبیب­زاده، امید (1389). «ساخت وزنی در شعر عروضی فارسی»، زبان و زبانشناسی، دورۀ ششم، ش 11 (بهار و تابستان)، ص 1-20.
24
فرزاد، مسعود (1372). «اختلافات آوایی و عروضی در شعر فارسی»، ترجمه و تحشیۀ حمید حسنی، کیان، سال سوم، ش 11 (فروردین و اردیبهشت)، ص 52-56.
25
فرشیدورد، خسرو (1382). دستور مفصل امروز، تهران: سخن.
26
قهرمانی مقبل، علی­اصغر (1389). ارکان عروضی، تهران: نیلوفر.
27
مدرسی قوامی، گلناز (1398). آواشناسی: بررسی علمی گفتار، تهران: سمت.
28
مشکوةالدینی، مهدی (1364). ساخت آوایی زبان: بحثی دربارۀ صداهای زبان و نظام آن، مشهد:انتشارات دانشگاه فردوسی.
29
نجفی، ابوالحسن (1387). مبانی زبانشناسی و کاربرد آن در زبان فارسی، تهران: نیلوفر.
30
نجفی، ابوالحسن (1394). اختیارات شاعری و مقاله­های دیگر در عروض فارسی، تهران: نیلوفر.
31
نطقی، حمید (1344). «اَشکال وزن در شعر فارسی»، آرش، دورۀ دوم، شمارۀ 3 (آبان)، صص 128-148.
32
وحیدیان کامیار، تقی (1386). عروض و قافیۀ شعر فارسی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
33
وزیری، علینقی (1316). «اصلاحات ادبی»، مهر، سال پنجم، ش 10، صص 952-964.
34
Elwell-Sutton, L. P. (1976). the Persian Metres, Cambridge University Press.
35
Farzaad, Masuud (1967). Persian Poetic Metres, A Synthetic Study with 94 Tables, Leiden: E. J. brill.
36
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و تحلیل رمان «رهش» با توجه به دیدگاه آلن دوباتن (اضطراب موقعیت)
ادبیات داستانی و رمان با توجه به اقتضائات زندگی در عصر جدید سعی می­کند همپای نظریه­های فلسفی، روان­شناسی و جامعه­شناسی تصویری روشن از دنیای مدرن عرضه و مسائل حاصل تجربه زیستۀ انسانی را با همۀ لوازم و لواحق آن تصویرسازی و تبیین کند. در این میان برخی از رمان­ها به دلیل قرابت نویسندگان با نظریه­های جامعه­شناختی و فلسفی و میدان تولید متن در دوره­ای خاص، نُماینده و تصویرگر علل و عوامل رنج­های بشری و اضطراب­های وجودی و موقعیتی هستند. رضا امیرخانی یکی از این نویسندگان معاصر است که تقریباً در تمام آثار داستانی­اش (از ارمیا تا ره­ش) از وضعیت و موقعیت ناهنجار انسان مدرن سخن می­گوید. او در مجموعه داستان­ها به ویژه «ره­ش» یکی از مهم­ترین عواطف بشری یعنی اضطراب آن­هم نوع خاصی از آن به نام «اضطراب موقعیت» را در چهرۀ شخصیت­هایی همچون علا، فرازنده و... به صورت روشن و پررنگ بازنمایی کرده است. با عنایت به اهمیت مسألۀ «اضطراب موقعیت» به عنوان یکی از مضامین پررنگ آخرین رمان امیرخانی و مسألۀ شهر و شهرسازی به مثابۀ بستر و مجرای این نوع از اضطراب، خوانش و نقد این رمان از این منظر اهمیت دارد. در این مقاله، نویسنده با روش تحلیلی- انتقادی و با توجه به مبانی و چارچوب «اضطراب موقعیت» از دید «آلن دو باتن» و مجموعه اضطراب­های بشری از دید «پل تیلیش»، رمان «ره­ش» را به عنوان یکی از رمان­های پرمخاطب ایرانی تحلیل و نقد می­کند. تحلیل حاضر نشان می­دهد این رمان نمود و نماد کامل اضطرابِ موقعیت انسان ایرانی معاصر است و با توجه به علل و عواملی که «دوباتن» به عنوان علت العلل اضطراب­های بشری یاد می­کند؛ قابل تأمل و تحلیل است.
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_6156_ab0fd9f85bde8c831ecf431a9d18ed49.pdf
2021-02-19
329
353
10.30465/copl.2021.6156
واژههای کلیدی: اضطراب
اضطراب موقعیت
رمان معاصر
رهش
مصطفی
گرجی
gorjim111@yahoo.com
1
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور (نماینده ی تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام نور )
AUTHOR
اخوان ثالث، مهدی (1392) آخر شاهنامه. تهران، زمستان. بیستوسوم.
1
امیرخانی، رضا (1396) ر ه ش، نشر افق، تهران، چهاردهم.
2
امینپور، قیصر (1388) مجموعه کامل اشعار: از شعرهای 1385-1359، تهران، مروارید، اول.
3
برتنس، هانس (1384) مبانی نظریه های ادبی، محمدرضا ابوالقاسمی، ماهی، اول.
4
تیلیش، پل (1384) شجاعت بودن، مراد فرهاد پور، علمی و فرهنگی، سوم.
5
داستایوفسکی، فئودور (1386) برادران کارامازوف، صالح حسینی، ناهید، هفتم.
6
دوباتن، آلن (1397). اضطراب موقعیت، سیدحسن رضوی، نشر میلکان، اول.
7
................. (1397) ب .آرامش، محمد کریمی، نشر کتاب سرای نیک، سوم.
8
دورانت، ویل (1386) لذات فلسفه، عباس زریاب خویی، علمی و فرهنگی، دوازدهم.
9
رضوانیان، قدسیه و هدی کجوری (1399) «از شهر مدرن تا حاشیه های پست مدرن در شعر امروز؛ بررسی مقایسه ای رویکرد شاعران معاصر به مظاهر شهر و زندگی شهری از مدرنیته تا پست مدرنیته» ادبیات پارسی معاصر، ش1، س 10؛ 131-153.
10
روحی، علیرضا (1393)، رویکردهای نظری و کاربردی در اختلال های اضطرابی کودکان، فصلنامه تعلیم و تربیت استثنایی، سال 14، شماره3، صص58-47.
11
سپهری، سهراب (1374) هشت کتاب، انتشارات طهوری، سیزدهم.
12
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1376). آینهای برای صداها. تهران: سخن.
13
شوپنهاور، آرتور (1397) هنر رنجاندن، علی عبداللهی، نشر مرکز، اول
14
فروم، اریک (1379) گریز از آزادی، عزت الله فولادوند، مروارید، نهم.
15
................... (1385) داشتن یا بودن، اکبر تبریزی، فیروزه، هفتم.
16
کاتب، محمدرضا (1396) بی ترسی، نشر ثالثٍ سوم.
17
کازانتزاکیس، نیکوس (1387) گزارش به خاک یونان، ، صالح حسینی، نیلوفر.
18
کِلِهیر، آلن (1397) تاریخ اجتماعی مردن، قاسم دلیری، ققنوس، اول.
19
گرجی، مصطفی (1388) «انواع ادبی و اضطراب های بشری با توجه به آراء پل تیلیش»، نقد ادبی، ش6، س 2؛ 185- 199
20
گلستانی درو، زینب (1394) نشریه «پژوهشهای منظر شهر»، شماره ۴، پاییز و زمستان.
21
لوران اسون، پل (1386) واژگان فروید، کرامت موللی، نشر نی.
22
ملیکان، مصطفی (1397) زمین از دریچه آسمان، انتشارات دوستان، اول.
23
موحد، ضیاء (1385) شعر صفرند یا سیزده، نردبان اندر نردبان، نیلوفر، اول.
24
نیگل، تامس (1394) برابری و جانبداری، جواد حیدری، نگاه معاصر، اول
25
..................... (1396) پرسش های کشنده، جواد حیدری، نگاه معاصر، اول
26
ولک، رن و آوستن وارن (1373) نظریه ادبیات، ضیا موحد و پرویز مهاجر، تهران، علمی و فرهنگی، اول.
27
ORIGINAL_ARTICLE
سبکشناسی شناختی و امتناعِ کشف فردیت هنری: پسانوگرایان هم با استعارههای قراردادی شعر میسرایند
اهداف اصلی در سبک­شناسی، کشف وجوه فردیت، شباهت­ها و تمایز­های سبکی در آثار مختلف است؛ اما آیا با سبک­شناسی شناختی هم می­توان به این اهداف دست یافت؟ پژوهش حاضر به دو شیوۀ استدلال منطقی و بررسی شواهد شعری نشان می­دهد که سبک­شناسی شناختی به کار کشف وجوه ممیزه و سبک­ساز ادبی نمی­آید. در قلمروی سبک­شناسی این رویکرد را می­توان برای کشف سبک عمومی، سبک دوره یا گفتمانی رایج به کار گرفت. بدین منظور، نخست با ارائۀ تعاریفی، نشان داده شده است که مبنای مطالعات سبکی، کشف فردیت و تمایز­های سبکی است. سپس به تعریف سبک­شناسی شناختی، به عنوان شاخه­ای از سبک­شناسی پرداخته شده است. در بخش بعدی مقاله، به مدد استدلال مشخص شد که آثار ادبی زمانی به طور عمومی پذیرفته می­شوند که در دایرۀ فرهنگ عمومی، محل پیدایش استعاره­های تکرار­شوندۀ فرهنگی، جای بگیرند. پس از آن برای اثبات عملی مدعای پژوهش، آثاری از شاعران سردمدار جریان­های مختلف شعر پسا­نیمایی و شعر کلاسیک فارسی بررسی شد. نتایج نشان دادند که نظام شناختی نمود یافته در آثار این شاعران از جهات عدیده مشابه یکدیگر است. در نهایت چنین نتیجه گرفته شد که سبک­شناسی شناختی، نمی­تواند حوزۀ پژوهشی قابل اتکا برای کشف فردیت شناختی قلمداد شود.
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_6157_ebd566f33f46737e606ef303001f9742.pdf
2021-02-19
355
375
10.30465/copl.2021.6157
واژههای کلیدی: سبکشناسی شناختی
استعارۀ مفهومی
استعارۀ فرهنگی
فردیت
سید امیرحسین
مرتضایی
amirhoseinmortezaei@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی (گرایش محض) دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
محمود
فتوحی رودمعجنی
mahmoodfotoohirudmajani@gmail.com
2
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
احمدی، احمد­رضا (1391). دفترهای واپسین: دفتر سوم: به رنگ زرد، تهران: کتاب نشر نیکا.
1
باباچاهی، علی (1392). عقل عذابم می­دهد، چاپ دوم، تهران: زاوش.
2
بیدل، عبدالقادر (1368). دیوان، تصحیح خال محمد خسته و خلیل الله خلیلی، چاپ دوم، تهران: مروی.
3
پور­ابراهیم، شیرین و غیاثیان، مریم سادات (1392). «بررسی خلاقیتهای شعری حافظ در مفهومسازی عشق». نقد ادبی، سال 6، شمارۀ 23. 82- 59.
4
راکعی، فاطمه (1388). «نگاهی نو به استعاره (تحلیل استعاره در شعر قیصر امین­پور)». پژوهش­های ادبی. سال 7. شمارۀ 26. صص 99- 77.
5
رؤیایی، یدالله (الف) (1387). در جستجوی آن لغت تنها، تهران: کاروان.
6
رؤیایی، یدالله (ب) 1387. مجموعۀ اشعار، تهران: نگاه.
7
سعدی، مشرف الدین (1363). شرح بوستان، دکتر محمد خزائلی، چاپ پنجم، تهران: جاویدان.
8
صائب تبریزی، میرزا محمدعلی (1375). دیوان، جلد اول، به کوشش محمد قهرمان، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
9
صائب تبریزی، میرزا محمدعلی (1374). دیوان، جلد ششم، به کوشش محمد قهرمان، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
10
صالحی، سید علی (1389). مجموعۀ اشعار، چاپ چهارم، تهران: نگاه.
11
عبدالملکیان، گروس (1393). پذیرفتن، چاپ دوم، تهران: چشمه.
12
عبدالملکیان، گروس (الف) (1390). حفره­ها، چاپ پنجم، تهران: چشمه.
13
عبدالملکیان، گروس (ب) (1390). سطرها در تاریکی جا عوض می­کنند، چاپ هشتم، تهران: مروارید.
14
عطار، فریدالدین (1355). خسرو نامه، تهران: زوار.
15
قادری، سلیمان (1392). «استعاره، بدن و فرهنگ: مفهوم­پردازی دل، جگر و چشم در بوستان سعدی». نقد ادبی، سال 6، شمارۀ 23. 123- 105.
16
کریمی، طاهره و علامی، ذوالفقار. (1392). «استعاره­های مفهومی در دیوان شمس بر مبنای کنش حسی خوردن». نقد ادبی. سال 6. شمارۀ 24. 168- 143.
17
مولانا، جلال الدین (1373). دیوان شمس تبریزی، مقدمه و شرح حال بدیع الزمان فروزان­فر، چاپ یازدهم، تهران: جاویدان.
18
ORIGINAL_ARTICLE
گفتمان ناتورالیستی در داستان: بررسی سبکی زبان شخصیتهای فرودست در یک رمان و دو مجموعهداستان از صادق چوبک
مطالعۀ لایههای پنهان و درونی زبان میتواند تصویر شفاف و واقعگرایانهای از جهان شخصیتها، گفتار و کنشهای آنان در متون ادبی بهدست دهد. با بررسی زبانشناختی متون ناتورالیستی میتوان به ارتباط تنگاتنگ زندگی ناتورالیستی شخصیتها با ساختار و کارکردهای زبانی که با آن تکلم میکنند، پی برد. آنچه در گفتار شخصیتهای یک اثر ناتورالیستی شاخص به نظر میرسد تقابل زبان شخصیتهای باسواد و بیسواد است. شخصیتها در اینگونه آثار به دلیل محرومیتهای اقتصادی و اجتماعی از تحصیل محروماند و این بیسوادی در زبان محاوره و گفتارمحور آنها پدیدار است. صادق چوبک داستاننویس معاصر ایرانی که بهعنوان داستاننویس ناتورالیست شناخته شدهاست، در آثارش به زندگی دردآلود، پر فلاکت، و همزمان سرشار از ناآگاهی و جهل انسانهایی میپردازد که در تأمین نیازهای اولیۀ حیاتی خود درماندهاند. در این مقاله، نخست الگوهایی که محمد محمود در رسالهای، برای زبان ناتورالیستی ارائه دادهاست معرفی میشود، سپس با تمرکز بر رمان سنگ صبور و مجموعهداستانهای انتری که لوطیاش مرده بود و خیمهشب بازی به مطالعۀ زبان این آثار و میزان تطابق آنها با این الگوها پرداخته میشود. نتیجه این مطالعه روشنگر این امر است که تقابل باسواد و بیسواد به شکلگیری تقابل زبانی نوشتارمحور و گفتارمحور دامن میزند. غلبه زبان گفتارمحور و شفاهی در کلام شخصیتهای فرودست چوبک میتواند کارکرد ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مسلط بر آنان را بازتابدهد.
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_6158_7d135a1fbbe50a18c6d55d39bb92a331.pdf
2021-02-19
377
400
10.30465/copl.2021.6158
کلید واژهها: ناتورالیسم
زبان ناتورالیستی
تحلیل گفتمان
صادق چوبک
مهسا
معنوی
mahsa.manavi@ut.ac.ir
1
دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات انگلیسی دانشکدۀ زبانها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
بهروز
محمودی بختیاری
mbakhtiari@ut.ac.ir
2
دانشیار زبانشناسی دانشکدة هنرهای نمایشی دانشگاه تهران
AUTHOR
آقاگلزاده، فردوس؛ شیرین پورابراهیم (1387). «بررسی زبانشناختی دیدگاه روایتگری داستان «روز اول قبر» صادق چوبک در چارچوب مدل سیمپسون». فصلنامۀ نقد ادبی، 3: 7-28.
1
آقاگلزاده، فردوس؛ شیرین ممسنی (1386). «تحلیل زبانشناختی سازمان متن روایی «تنگسیر» در چهارچوب الگوی حل مسألۀ مایکل هویی». فصلنامۀ پژوهشهای ادبی 15: 9-30.
2
بالایی، پیوند (1383). «جلوههای ناتورالیسم در آثار چوبک». ادبیات داستانی 87: 22-28.
3
براهنی، رضا (1362). قصهنویسی. تهران: نشر نو.
4
بهارلو، محمد (1387). داستان کوتاه ایران (23 داستان از 23 نویسندۀ معاصر). تهران: طرح نو.
5
پاینده، حسین ( 1389). داستان کوتاه در ایران. (جلد اول) تهران: نیلوفر.
6
چوبک، صادق (1346). خیمهشب بازی. تهران: انتشارات جاویدان.
7
چوبک، صادق (1352). سنگ صبور. تهران: انتشارات جاویدان.
8
چوبک، صادق (1385). انتری که لوطیش مرده بود و داستانهای دیگر. تهران: انتشارات نگاه.
9
چوبک، صادق (1344). چراغ آخر، تهران: نشر بدرقۀ جاودان.
10
خامهای، انور (1369). «داستاننویسی صادق چوبک»، ماهنامه کلک، 1369، شماره 4.
11
دهباشی، علی (1380). یادنامۀ صادق چوبک. تهران: نشر ثالث.
12
سپانلو،محمدعلی (1368). بازآفرینی واقعیت. تهران: انتشارات نگاه.
13
سلامت باویل، لطیفه و فتانه قملاقی (1396). «تطبیق مؤلفههای ناتورالیسم با آثار چوبک»، دو فصلنامه مطالعات نقد ادبی، شماره 46، صص 121-95.
14
سمیعی، عنایت (1363). نقد آگاه. مجموعه مقالات. تهران: نشر آگه.
15
سیدحسینی، رضا (1381). مکتبهای ادبی (جلد اول) تهران: انتشارات نگاه.
16
فتوحی، محمود (1391). سبکشناسی. تهران: نشر سخن.
17
فلاح، مرتضی، صدیق مرشدی (1389). «بررسی کاربرد گویش محلی در آثار صادق چوبک». مطالعات زبانی بلاغی. 1: 81-96.
18
فورست، لیلیان (1388). ناتورالیسم، ترجمۀ حسن افشار. تهران: نشر مرکز.
19
کالوه، لویی ژان (1379). درآمدی بر زبانشناسی اجتماعی، ترجمۀ محمدجعفر پوینده. تهران: نقش جهان.
20
منصوری، مهرزاد (1387). «نقش تکرار عناصر زبانی در تحلیل داستان کوتاه: رهیافتی زبانشناختی در تحلیل متون ادبی». پژوهش ادبیات معاصر جهان 46: 134-117.
21
میرصادقی، جمال (1390). ادبیات داستانی. تهران: نشر سخن.
22
میرعابدینی، حسن (1386). صدسال داستاننویسی ایران. تهران: نشر چشمه.
23
میرعابدینی، حسن (1389). داستاننویسی. تهران: نشر چشمه.
24
نجف دریابندری (1367). در عین حال. تهران: کتاب پرواز
25
ORIGINAL_ARTICLE
فضای پسااستعماری در ادبیات مهاجرت افغانستان نمونه موردی: رمان سبز، سرخ، آبی از عارف فرمان
ادبیات مهاجرت از مهمترین حوزههای مطالعه نظریه پسااستعماری است. ادبیات داستانی مهاجرت افغانستان بهویژه داستانها و رمانهایی که به موضوع مهاجرت به غرب مربوط میشوند، بیشترین عناصر و مؤلفههای موردبحث نظریه پسااستعماری را در خود دارند، ازاینروی مطالعه و تحقیق ادبیات داستانی مهاجرت از منظر نظریه پسااستعماری بهویژه شرقشناسی ادوارد سعید حائز اهمیت است. این مقاله قصد دارد از منظر نظریه پسااستعماری بهشیوه توصیفی و تحلیلی به مطالعه موردی رمان سبز، سرخ، آبی از عارف فرمان یکی از نویسندگان مهاجر افغانستان بپردازد. هدف دیگر این مقاله تحلیل و بررسی رمان از منظر تقابل دوگانی «خود» و »دیگری» با توجه به گفتمان «شرق» در برابر «غرب» است. در این رمان مهاجر بهمثابه مستعمره، «دیگری» و در «حاشیه» قرار دارد و میزبان بهمثابه استعمارگر «خود» است و در «مرکز» قرار دارد. در سبز، سرخ، آبی آنچه حائز اهمیت است در هم ریختن معادله شرق و غرب است که منجر به قرارگرفتن «دیگری» در مرکز میشود. همچنین در این مقاله نشان داده شده است که نظام مردسالاری حاکم بر افغانستان باعث شکلگیری تقابل دوتایی مرد/زن شده که به گفتۀ سیمین دوبووار زن «جنس دوم» و «دیگری» است و به باور اسپیواک فرودستی است که نمیتواند از جانب خویش صحبت کند و زنان افغانستان از سوی جامعه، مردان خانواده و همچنین خود زنان به حاشیه رانده میشوند که آنها را در استعماری چندسویه قرار
https://contemporarylit.ihcs.ac.ir/article_6159_cbd9f08d3ed19d661ac7a174abef3d8a.pdf
2021-02-19
401
422
10.30465/copl.2021.6159
واژگان کلیدی: ادبیات مهاجرت افغانستان
پسااستعمار
فمینیسم
خود
دیگری
عارف فرمان
ام فروه
موسوی
o.mousavi@alzahra.ac.ir
1
پژوهشگر پست دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا
AUTHOR
مریم
حسینی
drhoseini@alzahra.ac.ir
2
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا
LEAD_AUTHOR
اشکراف، بیل و دیگران (1395). فرهنگ و اصطلاحات پسااستعماری، حاجیعلی سپهوند، تهران، آریاتبار.
1
اکو، امبرتو (1390). «مقدمهای بر کتاب جهان ذهن: نظریه نشانهشناختی فرهنگ، اثر یوری لوتمان»، ترجمه: فرهاد ساسانی، در: «نشانهشناسی فرهنگی» (مجموعه مقالات)، تهران: علم.
2
بارکر، کریس (1395). مطالعات فرهنگی؛ ترجمه مهدی فرجی و نفیسه احمدی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
3
برتنز، هانس ویلم (1382). نظریه ادبی؛ مقدمات، ترجمه فرزان سجودی، تهران: مؤسسه انتشاراتی آهنگ دیگر، چاپ اول.
4
ساعی، احمد (1385). مقدمهای بر نقد و نظریه پسااستعماری، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 73، صص 133 تا 154.
5
شاهمیری، آزاده (1389). نظریه و نقد پسااستعماری، چاپ اول، تهران: نشر علم.
6
عاملی رضایی، مریم (1393). تقابل خود و دیگری در رمان مهاجرت دهه شصت و هفتاد، مجله مطالعات انتقادی ادبیات فصلنامه علمی دانشگاه گلستان، سال اول، شماره مسلسل سوم، پاییز 1393.
7
فرمان، عارف (1395). سبز، سرخ، آبی، انتشارات تاک: کابل.
8
لیونبرگ، کریستینا (1390). «مواجهه با دیگری فرهنگی»، ترجمه: فرزان سجودی، در: «نشانهشناسی فرهنگی» (مجموعه مقالات)، تهران: علم.
9
مکاریک، ایرنا ریما (1383). دانشنامه نظریههای ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر، محمد نبوی، نشر آگه، چاپ اول.
10
محمدی، محمدحسین (1396). فرهنگ داستاننویسی افغانستان، چاپ اول، انتشارات تاک: کابل.
11